14 listopada 2016

Wyróżnienia w tekście

Prof. Piotr Müldner-Nieckowski

Czasem w tekście trzeba wyróżnić wyraz, wyrażenie, zdanie czy nawet dłuższy fragment. I to się czyni, ale jest kilka zasad, których trzeba przestrzegać. Zasada pierwsza mówi, że najlepiej niczego nie wyróżniać, chyba że istnieje głębokie uzasadnienie takiego działania. Wyróżnienia psują wygląd tekstu i utrudniają czytanie. Szczególnie dokuczliwe są wtedy, kiedy autor nie jest pewien mocy budowanych zdań i stara się co chwila zaznaczać (akcentować) najważniejsze elementy treści. Nieraz spotyka się nadmiar wyróżnień, bo autor usiłuje oszukać czytelnika. Widujemy to w rozmaitych umowach, na przykład bankowych. W takich tekstach pojawiają się fragmenty nieczytelne przez to, że są pisane na przykład wersalikami (literami wielkimi). W Internecie pisanie wielkimi literami jest uważane za „krzyk” albo przejaw złego wychowania. Nieco lepiej czyta się teksty pisane małą czcionką. Ludzie starsi, kierowani bolesnym doświadczeniem, coraz chętniej noszą z sobą lupę Fresnela, ale młodzi dają się nabierać i tekstów mikroskopijnych po prostu nie czytają. Na trzecim miejscu co do nieczytelności znajduje się kursywa. Uważa się, że nieczytelne stają się podane pismem pochyłym teksty, które są dłuższe niż 10 linijek na stronie w formacie A5 i 8 linijek na stronie B5. Druga zasada brzmi: w druku nie używa się podkreślania kreską. Trzecia zasada mówi, że wolno wyróżniać tylko te fragmenty, które są krótkie (kilkuwyrazowe) i kiedy nie zakłóca to układu graficznego strony. Cytaty powinny być wyróżniane przez ujęcie cudzysłowami albo kursywą. Wybór sposobu należy raczej do redaktora dzieła lub operatora składu drukarskiego, a nie autora. Czwarta zasada głosi, że w całej publikacji (też w serii książkowej, w danym tytule czasopisma itd.) wyróżnienia stosuje się konsekwentnie – od strony pierwszej do ostatniej. Zasada piąta powiada, że w tekstach artystycznych (prozie, poezji) w ogóle nie używa się cyfr, skrótów ani wyróżnień, z wyjątkiem: wielkich liter na początku zdań i w nazwach własnych oraz cudzysłowów. W książkach i artykułach naukowych występuje większy repertuar. Kursywą oznacza się niektóre mało znane wyrazy (np. obce), cytaty i tytuły cytowanych tekstów, nowe terminy albo wyrazy wymagające zaakcentowania w zdaniu. Pozostałe elementy ujmujemy w cudzysłowy, ale nigdy nie czynimy tego z utartymi związkami frazeologicznymi, bo one wyróżniania nie wymagają. Cudzysłów może być stosowany, jeśli wyrażenie jest użyte ironicznie. Eleganckie rozstrzelanie liter (ale nie spacjami, tylko za pomocą mechanizmu rozciągania!) widuje się w tekstach humanistycznych. Środki agresywne, takie jak pismo półgrube, zmiana kroju czcionki czy podkład kolorowy (tzw. tintę) dopuszcza się tylko wyjątkowo. ■

Forum dyskusyjne - napisz komentarz

Musisz się zalogować, aby móc dodać komentarz.

Archiwum

Okręgowa Izba Lekarska w Warszawie im. prof. Jana Nielubowicza