Zgodnie z uzasadnieniem do projektu ustawy o prawach kobiet i świadomym rodzicielstwie, został on opracowany na podstawie zgłaszanych od wielu lat postulatów organizacji pozarządowych działających na rzecz praw kobiet.
Jak wskazano w projekcie ustawa reguluje sprawy związane z prawem do informacji, edukacji, poradnictwa i środków umożliwiających podejmowanie decyzji w zakresie świadomego rodzicielstwa, mając na uwadze prawa reprodukcyjne i seksualne rozumiane jako prawa człowieka. Projekt zawiera słowniczek pojęć definiujący pojęcia, takie jak: prawa reprodukcyjne, środki zapobiegania ciąży, świadome rodzicielstwo, przerywanie ciąży, badania prenatalne, opieka zdrowotna nad kobietą w ciąży, świadczeniodawca.
Proponowane rozwiązania dotyczą przede wszystkim kwestii: dostępu do metod i środków zapobiegania ciąży, przerywania ciąży, obowiązków organów administracji rządowej i samorządu terytorialnego w zakresie zapewnienia realizacji praw reprodukcyjnych i opieki zdrowotnej nad kobietą w ciąży, programu nauczania szkolnego – wiedza o seksualności człowieka.
Projekt zakłada m.in. że świadczeniodawca byłby obowiązany do publicznego udostępnienia listy imion i nazwisk wszystkich lekarzy współpracujących ze świadczeniodawcą, którzy korzystają z prawa do odmowy udzielania świadczeń zdrowotnych związanych z przerywaniem ciąży na podstawie art. 39 ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty. Lista miałaby być udostępniana kobiecie na jej indywidualne żądanie, jak również obowiązkowo zgłoszona do Narodowego Funduszu Zdrowia i udostępniona przez NFZ w Biuletynie Informacji Publicznej.
W projekcie proponuje się zmianę ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty, poprzez:
- w art. 26 ust. 1, który stanowi, że Udział w eksperymencie leczniczym kobiet ciężarnych wymaga szczególnie wnikliwej oceny związanego z tym ryzyka dla matki i dziecka poczętego – zastąpienie wyrazów „matki i dziecka poczętego” wyrazami „kobiety ciężarnej i płodu”;
- w art. 26 ust. 3, zgodnie z którym Dzieci poczęte, osoby ubezwłasnowolnione, żołnierze służby zasadniczej oraz osoby pozbawione wolności nie mogą uczestniczyć w eksperymentach badawczych – wykreślenie wyrazów „dzieci poczęte”;
- w art. 32 zmianę brzmienia ust. 2 na: Jeżeli pacjent jest małoletni z zastrzeżeniem ust. 2a, lub niezdolny do świadomego wyrażenia zgody, wymagana jest zgoda jego przedstawiciela ustawowego, a gdy pacjent nie ma przedstawiciela ustawowego lub porozumienie się z nim jest niemożliwe – zezwolenie sądu opiekuńczego;
oraz dodanie ust. 2a w brzmieniu: Lekarz może przeprowadzić badanie lub udzielić innych świadczeń zdrowotnych z zakresu dziedziny ginekologii, urologii lub dermatologii pacjentowi będącemu osobą małoletnią, która ukończyła 15 lat, po uzyskaniu jego zgody. Oświadczenie o zgodzie pacjenta, o którym mowa w zdaniu poprzednim, nie wymaga kumulatywnej zgody ze strony jego rodzica lub innego opiekuna prawnego;
- w art. 39, który stanowi, że Lekarz może powstrzymać się od wykonania świadczeń zdrowotnych niezgodnych z jego sumieniem, z zastrzeżeniem art. 30, z tym że ma obowiązek wskazać realne możliwości uzyskania tego świadczenia u innego lekarza lub w podmiocie leczniczym oraz uzasadnić i odnotować ten fakt w dokumentacji medycznej. Lekarz wykonujący swój zawód na podstawie stosunku pracy lub w ramach służby ma ponadto obowiązek uprzedniego powiadomienia na piśmie przełożonego,
- dodanie ust. 2 w brzmieniu: Uprawnienie określone w ust. 1 nie dotyczy świadczeń zdrowotnych ani udzielenia informacji w zakresie zapobiegania ciąży oraz badań prenatalnych;
- dodanie ust. 3 w brzmieniu: Lekarz może skorzystać z prawa określonego w ust. 1 pod warunkiem, że zgłosił to na piśmie w każdym podmiocie leczniczym lud do każdego świadczeniodawcy, z którym współpracuje, oraz do organu.
Projekt przewiduje również zmianę przepisów Kodeksu karnego, Kodeksu wykroczeń, Kodeksu cywilnego, ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, ustawy o Rzeczniku Praw Dziecka. Projektodawcy proponują również zmianę polegającą na uchyleniu art. 2 pkt 2 ustawy z dnia 25 maja 2017 r. o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz niektórych innych ustaw, a poprzez to zniesienie obowiązku uzyskania recepty lekarskiej na środek antykoncepcji awaryjnej ellaOne.
Planuje się, że ustawa wchodzi w życie w terminie 30 dni od dnia ogłoszenia.
Projekt dotyczy zasad wykonywania zawodu lekarza i lekarza dentysty.
Wioletta Witkowska (NIL)
Ewentualne uwagi na temat projektu proszę kierować do kol. Aleksandra Kotlickiego – przewodniczącego Komisji Legislacyjnej (na adres r.kalinowska@oilwaw.org.pl).
