Odpowiedzialność lekarzy – zagadnienia wstępne
Lekarz w związku z wykonywanym przez siebie zawodem może zostać pociągnięty do odpowiedzialności. Za jeden czyn lekarz może ponosić odpowiedzialność:
- cywilną,
- karną,
- zawodową,
- pracowniczą.
Odpowiedzialność cywilna jest odpowiedzialnością majątkową zobowiązanego (dłużnika). Główną funkcją odpowiedzialności cywilnej jest funkcja kompensacyjna, której celem jest wyrównanie uszczerbku doznanego przez poszkodowanego w dobrach prawnie chronionych. W przypadku szkody majątkowej na osobie z reguły przybiera postać restytucji pieniężnej, czy to w postaci odszkodowania czy też renty, gdy zachodzi szkoda niemajątkowa (cierpienia fizyczne i krzywda moralna) poszkodowany może żądać zadośćuczynienia pieniężnego za doznana krzywdę.
Kolejnym rodzajem odpowiedzialności jest odpowiedzialność karna tzn. odpowiedzialność za popełnione przestępstwo. W postępowaniu karnym może zostać wymierzona kara grzywny, ograniczenia wolności i pozbawienia wolności. Ponadto Kodeks karny przewiduje szereg środków karnych które mogą zostać zastosowane w stosunku do sprawcy czynu w tym np. zakaz wykonywania zawodu[1], wypłata nawiązki[2], podanie wyroku do publicznej wiadomości.
Odpowiedzialność zawodowa to odpowiedzialność za naruszenie zasad wykonywania zawodu oraz zasad etyki zawodowej. Ponieważ głównym celem jest ukaranie lekarza ma ona charakter odpowiedzialności quasi-karnej.
Odpowiedzialność pracownicza dotyczy jedynie lekarzy- pracowników i obejmuje możliwość ukarania pracownika za naruszenie obowiązków pracowniczych.
[1] W związku z obecną konstrukcją prawa karnego w szczególności norm związkach z środkami karnymi zastosowanie w stosunku do lekarza środka karnego w postaci zakazu wykonywania zwodu w przypadku przestępstwa związanego z popełnieniem przez lekarza błędu w sztuce wydaje się mało prawdopodobne. Zastosowanie środka karnego w postaci zakazu wykonywania zawodu może stać się realne w przypadku wystąpienia recydywy (wielkokrotnego popełnienia przestępstwa) lub dopuszczenia się przez lekarza przestępstwa pod wpływem alkoholu lub środków odurzających. Sąd może w takim przypadku stwierdzić, iż dalsze wykonywanie zawodu lekarza zagraża istotnym dobrom chronionym prawem.
[2] Nawiązkę sąd może orzec tylko w przypadku umyślnego popełnienia przestępstwa. Co do zasady przestępstwa związane z błędem lekarskim nie mają charakteru przestępstw umyślnych, wyjątkiem jest przestępstwo przerywania ciąży.
