Projekt rozporządzenia dotyczący świadczeń kompensacyjnych

Projekt rozporządzenia dotyczący świadczeń kompensacyjnych

Ministerstwo Zdrowia przedstawiło do konsultacji społecznych projekt rozporządzenia w sprawie sposobu ustalania wysokości świadczenia kompensacyjnego z tytułu zakażenia biologicznym czynnikiem chorobotwórczym, uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia albo śmierci pacjenta. Dokument stanowi wykonanie upoważnienia art. 67s ust. 5 ustawy o prawach pacjenta i rzeczniku praw pacjenta. Wysokość należnego świadczenia będzie ustalana przez rzecznika praw pacjenta na podstawie szczegółowych parametrów określonych w projektowanym rozporządzeniu. W przypadku uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia rzecznik będzie zobowiązany do uwzględnienia charakteru następstw zdrowotnych zdarzenia medycznego oraz stopnia dolegliwości wynikających ze zdarzenia medycznego, również w zakresie uciążliwości leczenia, uszczerbku na zdrowiu i pogorszenia jakości życia. Natomiast w przypadku śmierci pacjenta wysokość świadczenia kompensacyjnego jest ustalana z uwzględnieniem rodzaju relacji między zmarłym pacjentem a osobą uprawnioną do tego świadczenia oraz wieku zmarłego pacjenta i osoby uprawnionej.

Uwagi do projektu rozporządzenia przedstawiło Prezydium Naczelnej Rady Lekarskiej. Zwrócono uwagę, że art. 67s ust. 2 ustawy o prawach pacjenta i rzeczniku praw pacjenta wskazuje, iż wysokość świadczenia kompensacyjnego podlega co roku waloryzacji w stopniu odpowiadającym wskaźnikowi cen towarów i usług konsumpcyjnych. Mechanizm waloryzacyjny powinien zostać zatem przewidziany w projektowanym rozporządzeniu, tymczasem przedstawiony projekt rozporządzenia ani jego uzasadnienie nie zawierają wyjaśnienia w tym zakresie. Brak takiego mechanizmu będzie skutkował w przypadku inflacji zwiększeniem przewidzianej w ustawie maksymalnej kwoty świadczenia kompensacyjnego, ale na mocy rozporządzenia wnioskodawca będzie mógł otrzymać najwyżej kwotę sprzed waloryzacji. Zwrócono również uwagę, że w wielu przypadkach uszczerbku na zdrowiu, ujętych w rozporządzeniu, zaproponowano zbyt niskie kwoty świadczeń. Może to utrudniać funkcjonowanie pozasądowego systemu kompensacji szkód w ochronie zdrowia i stanowić dla pacjentów oraz ich rodzin argument przemawiający za kierowaniem spraw na drogę sądową, zamiast do rzecznika praw pacjenta. Zwrócono również uwagę, że projekt rozporządzenia określa wysokość świadczenia kompensacyjnego w razie śmierci pacjenta w sposób budzący istotne wątpliwości. Wskazano brak uzasadnienia dla zbyt dużego zróżnicowania wysokości świadczenia dla małoletniego dziecka, które straciło rodzica będącego w wieku do 24. roku życia (100 tys. zł), w stosunku do świadczenia na rzecz małoletniego dziecka, które straciło rodzica, który ukończył 46. rok życia (ma być dwukrotnie lub trzykrotnie niższe). 

Warto przy tej okazji wspomnieć, że z informacji przedstawionych przez rzecznika praw pacjenta 15 stycznia 2024 od początku działalności Funduszu Kompensacyjnego Świadczeń Medycznych, tj. od 6 września 2023 r., do biura rzecznika wpłynęło 117 wniosków o wypłatę świadczenia, wszczęto 47 postępowań związanych z ustaleniem zdarzenia medycznego.

Rzecznik praw obywatelskich w sprawie kosztów obrony lekarza w postępowaniu dyscyplinarnym

Rzecznik praw obywatelskich zwrócił się z wystąpieniem do prezesa Naczelnej Rady Lekarskiej w sprawie ugruntowanej praktyki orzeczniczej organów samorządu zawodowego lekarzy, które przyjmują, że lekarzowi prawomocnie uniewinnionemu w sprawie z zakresu odpowiedzialności zawodowej nie należy się zwrot kosztów ustanowienia jednego obrońcy z wyboru.

W ocenie rzecznika wykładnia sądów lekarskich, które odmawiają uniewinnionemu lekarzowi zwrotu kosztów obrony, jest nie do pogodzenia z konstytucyjnymi standardami, w szczególności z prawem do obrony (art. 42 ust. 2 Konstytucji RP), przepisami ustawy o izbach lekarskich oraz z orzecznictwem sądowym i trybunalskim. Rzecznik zwrócił się zatem do prezesa NRL o zmianę tej praktyki, aby lekarz uniewinniony w wyniku postępowania dyscyplinarnego mógł wystąpić o zwrot kosztów ustanowienia jednego obrońcy w sprawie. RPO zwrócił jednocześnie uwagę, że chociaż funkcja postępowania dyscyplinarnego znacząco różni się od postępowania karnego, najpierw obwinionemu, a następnie uniewinnionemu lekarzowi powinny przysługiwać gwarancje analogiczne jak te ustanowione dla oskarżonego w sprawie karnej. 

Wystąpienie rzecznika praw obywatelskich w kwestii zgody na pobieranie komórek, tkanek i narządów od osoby zmarłej

W wystąpieniu skierowanym do ministra zdrowia rzecznik praw obywatelskich wskazał, że do jego biura wpływają wnioski obywateli dotyczące zmian ustawy o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów w zakresie domniemania zgody osoby zmarłej na pobranie tkanek i narządów. W obecnym stanie prawnym istnieje domniemanie zgody osoby zmarłej na pobranie jej komórek, tkanek i narządów, co jednak zdaniem rzecznika budzi wątpliwości w kontekście Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej oraz ochrony prawa osób najbliższych do kultu osoby zmarłej. Rzecznik zwrócił się w związku z tym do Ministerstwa Zdrowia o rozważenie podjęcia działań legislacyjnych, które włączyłyby rodziny w proces decyzyjny o donacji organów zmarłego krewnego.

RPO w sprawie danych zawartych w Centralnym Rejestrze Osób Uprawnionych do Wykonywania Zawodu Medycznego

Podsumowując aktywność rzecznika praw obywatelskich w ostatnim czasie, warto odnotować, że przystąpił do toczącego się w Trybunale Konstytucyjnym postępowania w sprawie zapisów ustawy o niektórych zawodach medycznych. Przedstawił w nim stanowisko, że wspomniana ustawa nie jest zgodna z Konstytucją RP zakresie, w jakim przewiduje, że informacje o przyczynie utraty uprawnienia do wykonywania zawodu przez osobę wykonującą zawód medyczny, zawarte w Centralnym Rejestrze Osób Uprawnionych do Wykonywania Zawodu Medycznego, są jawne. Rzecznik podniósł, że mogą to być informacje o prawomocnym skazaniu, a także ukaraniu w postępowaniu dyscyplinarnym. Ich jawność nie jest konieczna dla osiągnięcia celu publicznego, jakim jest weryfikacja osób wykonujących zawód medyczny przez pacjentów czy pracodawców. Zwrócił jednocześnie uwagę, że przepisy w omawiany zakresie wejdą w życie 26 marca 2024 r.

Prokurator generalny cofnął wniosek do Trybunału Konstytucyjnego dotyczący samorządu lekarskiego

31 stycznia 2024 r. prokurator generalny Adam Bodnar wycofał z Trybunału Konstytucyjnego wniosek z 16 listopada 2023 r., skierowany przez byłego prokuratora generalnego Zbigniewa Ziobro, w którym m.in. zakwestionowano przepisy określające kształt samorządu zawodowego lekarzy i zasady Kodeksu Etyki Lekarskiej. Omawiany wniosek został złożony z uwagi na sprzeciw niektórych lekarzy dotyczący zasadności szczepień ochronnych, w tym przeciwko COVID-19. Były minister sprawiedliwości stwierdził we wniosku, że wprowadzenie dla lekarzy tylko jednego samorządu, a także jednego Kodeksu Etyki Lekarskiej, uniemożliwia akceptację różnic w zakresie światopoglądu lekarzy i metod terapeutycznych przez nich stosowanych, co może skutkować odpowiedzialnością zawodową lekarzy.

Obecny prokurator generalny uznał ów wniosek za próbę podważenia idei samorządu lekarskiego i zasad Kodeksu Etyki Lekarskiej. Cofnięcie wniosku skutkuje zakończeniem postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym.