Co się dzieje ze sprawą po złożeniu skargi na lekarza do okręgowego rzecznika odpowiedzialności zawodowej?

Postępowanie dotyczące odpowiedzialności zawodowej lekarzy i lekarzy dentystów ma na celu ocenę zarówno działań, jak i zaniechań członków samorządu z punktu widzenia zasad wykonywania zawodu – tych zawartych w przepisach prawa powszechnie obowiązującego oraz zasad etycznych zawartych w Kodeksie Etyki Lekarskiej.

Odpowiedzialność zawodowa stanowi nieodzowny element wykonywania zawodu lekarza i jest niejako wpisana w „ryzyko zawodowe”. Należy jednak pamiętać, że nie każda skarga wpływająca do okręgowego rzecznika odpowiedzialności zawodowej kończy się skierowaniem wniosku o ukaranie do właściwego okręgowego sądu lekarskiego. Dlatego też warto wiedzieć, jak wygląda proces rozpoznawania wpływających do organu skarg i co stanowią w tym zakresie przepisy prawa.

Postępowanie w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej składa się z: czynności sprawdzających, postępowania wyjaśniającego, postępowania przed sądami lekarskimi oraz postępowania wykonawczego. Na potrzeby tego artykułu skupimy się jedynie na czynnościach sprawdzających i postępowaniu wyjaśniającym, a także możliwych zakończeniach tychże etapów, nazywanych łącznie czynnościami przygotowawczymi.

Zgodnie z ustawą z 2 grudnia 2009 r. o izbach lekarskich celem czynności sprawdzających jest wstępne zbadanie okoliczności koniecznych do ustalenia, czy istnieją podstawy do wszczęcia postępowania wyjaśniającego, postępowania wyjaśniającego zaś – ustalenie, czy został popełniony czyn mogący stanowić przewinienie zawodowe, wyjaśnienie okoliczności sprawy, a w przypadku stwierdzenia znamion przewinienia zawodowego ustalenie obwinionego oraz zebranie, zabezpieczenie i w niezbędnym zakresie utrwalenie dowodów dla sądu lekarskiego. Na marginesie wskazać należy, że w trakcie czynności sprawdzających nie przeprowadza się dowodu z opinii biegłego ani czynności wymagających spisania protokołu, z wyjątkiem możliwości przesłuchania w charakterze świadka osoby składającej skargę na lekarza.

Decyzję o wszczęciu postępowania wyjaśniającego w danej sprawie lub odmowie jego wszczęcia podejmuje właściwy okręgowy rzecznik odpowiedzialności zawodowej po szczegółowej weryfikacji, czy informacje i okoliczności przedstawione w skardze mogą sugerować popełnienie przez lekarza przewinienia zawodowego, w tym naruszenie zasad etyki lekarskiej lub przepisów dotyczących wykonywania zawodu lekarza. Rzecznik powinien wydać postanowienie w tym zakresie niezwłocznie, niemniej w sytuacji, gdy zachodzi potrzeba uzupełnienia danych zawartych w skardze lub konieczność weryfikacji określonych faktów – postanowienie o wszczęciu albo o odmowie wszczęcia postępowania wyjaśniającego powinno zostać wydane najpóźniej w terminie trzech miesięcy od dnia wpływu skargi.

Warto wskazać, że na postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania pokrzywdzonemu przysługuje zażalenie do okręgowego sądu lekarskiego.

Postępowanie wyjaśniające powinno być zakończone w terminie sześciu miesięcy od uzyskania przez rzecznika informacji wskazującej na możliwość popełnienia przewinienia zawodowego. W okresie tym mieści się również ewentualne postępowanie sprawdzające, którego celem jest uzupełnienie lub sprawdzenie informacji dotyczącej przewinienia zawodowego. Postępowanie takie może trwać maksymalnie trzy miesiące od otrzymania informacji, w związku z czym łączny czas postępowania wyjaśniającego nie może przekroczyć sześciu miesięcy. W uzasadnionym przypadku istnieje jednak możliwość jego przedłużenia przez naczelnego rzecznika odpowiedzialności zawodowej na dalszy czas określony, nie dłuższy niż sześć miesięcy.

Co zatem dzieje się po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego?

Opcje są dwie: umorzenie postępowania – jeżeli przeprowadzone postępowanie wyjaśniające nie dostarczyło podstaw do skierowania wniosku o ukaranie – albo wydanie postanowienia o przedstawieniu lekarzowi zarzutów – jeżeli przeprowadzone postępowanie wyjaśniające wskazuje na popełnienie przewinienia zawodowego.

Po wydaniu postanowienia o przedstawieniu zarzutów lekarz, którego dotyczy postępowanie, staje się obwinionym, co rodzi po stronie lekarza prawo ustanowienia obrońcy. Zgodnie z przepisami obwiniony może ustanowić nie więcej niż dwóch obrońców spośród lekarzy, adwokatów lub radców prawnych. Jest to również czas na zapoznanie się z aktami sprawy i składanie wniosków dowodowych, po przeprowadzeniu których rzecznik może umorzyć postępowanie albo zawiadomić lekarza (oraz jego obrońcę, jeśli został ustanowiony) o terminie końcowego zaznajomienia z materiałami postępowania wyjaśniającego wraz z pouczeniem o możliwości uprzedniego przejrzenia akt. Ostatnim krokiem w tym przypadku jest skierowanie przez rzecznika wniosku o ukaranie do właściwego sądu lekarskiego.