Informowanie o wykonywanych świadczeniach

Wykonywanie zawodu lekarza zgodnie z art. 2 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty polega na udzielaniu przez osobę posiadającą wymagane kwalifikacje, potwierdzone odpowiednimi dokumentami, świadczeń zdrowotnych, w szczególności: badaniu stanu zdrowia, rozpoznawaniu chorób i zapobieganiu im, leczeniu i rehabilitacji chorych, udzielaniu porad lekarskich, a także wydawaniu opinii i orzeczeń lekarskich. Natomiast wykonywanie zawodu lekarza dentysty polega na czynnościach wskazanych powyżej w zakresie chorób zębów, jamy ustnej, części twarzowej czaszki oraz okolic przyległych.

Niezależnie od wykonywanego zawodu niezwykle istotną kwestią jest informowanie o świadczonych usługach w aspekcie prowadzenia swojej praktyki czy też działalności. W obecnym świecie social media są bardzo istotne. W dużej mierze to one decydują o tym, czy osiągniemy wymarzony sukces oraz popularność jako specjalista w danej dziedzinie, czy też nie.

W erze cyfryzacji, w zasadzie na każdym etapie funkcjonowania w społeczeństwie, rola lekarzy oraz lekarzy dentystów w przestrzeni medialnej ulega znacznym przemianom. Zyskują coraz większą widoczność ze względu na działalność zarówno edukacyjną, informacyjną, jak i biznesową. Do niedawna tworzenie treści dotyczących wykonywanego zawodu, używanie własnego wizerunku oraz udzielanie informacji o wykonywanych usługach były kwestią sporną. Tak naprawdę do końca 2024 r. lekarz i lekarz dentysta na podstawie Kodeksu Etyki Lekarskiej mieli ograniczone możliwości do tego, aby używać swojego wizerunku czy też informować o świadczonych przez siebie usługach np. w social mediach.

Do 31 grudnia 2024 r., według zapisów Kodeksu Etyki Lekarskiej, a dokładniej art. 63, lekarz powinien był budować własną opinię zawodową na podstawie wyników swojej pracy, co więcej, lekarz nie powinien był wyrażać zgody na używanie swego nazwiska i wizerunku dla celów komercyjnych.

Od 1 stycznia 2025 r. wprowadzono zmiany dotyczące używania wizerunku czy informowania o usługach świadczonych przez lekarzy oraz lekarzy dentystów. Zgodnie z art. 71 lekarz – nadal – tworzy swoją zawodową opinię na podstawie wyników własnej pracy. Bardzo istotnymi natomiast są ust. 2 oraz ust. 3 ww. artykułu, które wprost informują, że lekarz jest uprawniony do posługiwania się informacją o oferowanych usługach z zastrzeżeniem, że będzie ona zgodna z zasadami etyki lekarskiej; informacja o oferowanych usługach oznacza każdą formę przekazu mającą na celu upowszechnianie wizerunku lekarza lub usług związanych z wykonywaniem zawodu lekarza.

Co więcej, zgodnie z ust. 4 i i 5, lekarz jest odpowiedzialny za informację o oferowanych usługach opublikowaną przez osoby trzecie w jego imieniu lub na jego rzecz. Niedopuszczalne jest wykorzystywanie autorytetu lekarza do promowania usług niezwiązanych z wykonywaniem zawodu lekarza.

Należy zaznaczyć, że dozwolone jest informowanie o oferowanych usługach, a nie reklama świadczonych usług. Ustawa o działalności leczniczej w art. 14 mówi wprost, że podmiot wykonujący działalność leczniczą podaje do wiadomości publicznej informacje o zakresie i rodzajach udzielanych świadczeń zdrowotnych. Treść i forma tych informacji nie mogą mieć cech reklamy. W rezultacie na podstawie wyżej wspomnianych regulacji dozwolone jest informowanie, co nie jest tożsame z pozwoleniem na reklamę świadczonych usług.

Zgodnie ze „Słownikiem języka polskiego” PWN reklama to działanie mające na celu zachęcenie potencjalnych klientów do zakupu konkretnych towarów lub do skorzystania z określonych usług. Można przez to rozumieć m.in. plakat, napis, ogłoszenie, krótki film – służące reklamowaniu się.

Kodeks Etyki Lekarskiej przewiduje wyłącznie możliwość informowania. Jeżeli chodzi o uchwałę nr 29/11/VI NRL oraz art. 14 ustawy o działalności leczniczej, określają one zakaz podawania do wiadomości publicznej informacji o zakresie i rodzajach udzielanych świadczeń zdrowotnych, jeżeli treść i forma tych informacji miałyby cechy reklamy.

Na wskazanie różnic pomiędzy dozwoloną informacją a zakazaną reklamą pozwala interpretacja uchwały nr 29/11/VI NRL. W jej świetle informację należy rozumieć jako rzeczowy i neutralny komunikat na temat udzielanych świadczeń zdrowotnych, podawany do publicznej wiadomości przez lekarza lub lekarza dentystę wykonującego praktykę zawodową.

Celem informowania jest przekazanie w sposób rzetelny, obiektywny i konkretny danych, które dotyczą specyfiki działalności danego podmiotu, zakresu udzielanych przez niego świadczeń zdrowotnych oraz posiadanych kompetencji zatrudnionych specjalistów. Ma ono za zadanie pozwalać potencjalnemu pacjentowi na w pełni świadomy wybór podmiotu leczniczego, bez jakiegokolwiek wpływania na niego w sposób czy to nakłaniający, czy zachęcający.

Reklama, co należy podkreślić, wykracza poza sferę informacyjną i ma na celu wpłynąć na wybór potencjalnego odbiorcy, promując określone zalety np. podmiotu leczniczego, świadczonych usług czy też towaru.

Informacja o świadczeniach zdrowotnych to zatem konkretny i neutralny komunikat o świadczeniach zdrowotnych, zawierający faktyczne dane, takie jak tytuł zawodowy, imię i nazwisko, miejsce, dni i godziny przyjęć oraz inne istotne informacje dotyczące praktyki zawodowej. Nie ma na celu nakłaniania ani zachęcania pacjentów do skorzystania z usług, a jedynie przedstawia obiektywne i rzetelne dane. Reklama natomiast wykracza poza ramy informacji, promując określone usługi czy towary, a jej celem jest wpłynąć na wybór pacjenta.

Warto tu również podkreślić znaczenie art. 73 Kodeksu Etyki Lekarskiej, który informuje, że lekarzowi nie wolno narzucać swych usług pacjentom lub pozyskiwać pacjentów w sposób niezgodny z zasadami etyki lekarskiej oraz lojalności wobec kolegów.

Lekarzowi nie wolno stosować metod nieuczciwej konkurencji, szczególnie w zakresie nierzetelnego informowania o oferowanych usługach, posiadanych kompetencjach, jak i kosztach leczenia. Mając na uwadze powyższe rozważania, należy podkreślić, że uchwała nr 29/11/VI NRL stanowi swego rodzaju doprecyzowanie znowelizowanego Kodeksu Etyki Lekarskiej w zakresie dotyczącym reklamy i informacji.

Trzeba również wyraźnie zaznaczyć, że Kodeks Etyki Lekarskiej pozwala lekarzom posługiwać się informacją o oferowanych usługach, ale jednocześnie wymaga, aby była ona zgodna z zasadami etyki lekarskiej.

Przypomnijmy także, że lekarz odpowiada nie tylko za informacje o swoich usługach, które sam publikuje, ale również za te, które upowszechniają w jego imieniu osoby trzecie. Warto mieć to zawsze na uwadze.