Logowanie do profilu lekarza
Przez login.gov
Nie masz konta? Zarejestruj się
Przez login.gov
Nie masz konta? Zarejestruj się
fot. smallbox/Unsplash
Od blisko roku przy rzeczniku praw pacjenta działa Fundusz Kompensacyjny Zdarzeń Medycznych. Dzięki jego utworzeniu pacjenci, którzy doznali szkody związanej z leczeniem, mogą liczyć na szybkie wsparcie finansowe, bez wchodzenia w spór ze szpitalem i bez konieczności udowadniania jego winy.
tekst: Tomasz Młynarski, dyrektor Departamentu Świadczeń Kompensacyjnych w Biurze Rzecznika Praw Pacjenta
Rozwiązanie to, wzorowane na stosowanych w innych państwach, zwłaszcza skandynawskich, skupia się na analizie przyczyn zdarzenia niepożądanego, nie na karach i sankcjach. Daje więc szansę na poprawę bezpieczeństwa pacjentów oraz stopniowe zmniejszenie liczby spraw w sądach i prokuraturach. Ważną rolę w tym modelu odgrywają lekarze dokonujący merytorycznej oceny wspierającej decyzje wydawane przez rzecznika.
Już w pierwszym roku funkcjonowania nowego trybu pozasądowego do rzecznika wpłynęło ponad 900 wniosków, a zatem więcej niż trafiało do niedawno zlikwidowanych 16 wojewódzkich komisji ds. orzekania o zdarzeniach medycznych. Rzecznik przyznał dotąd ponad 2,8 mln zł odszkodowań blisko 50 osobom. Średnia wysokość świadczenia wynosi 60 tys. zł. We wszystkich przypadkach kwota rekompensaty została zaakceptowana przez wnioskodawcę, co jest równoznaczne ze zrzeczeniem się roszczeń odszkodowawczych.
Fundusz Kompensacyjny jest finansowany z odpisu ze składki zdrowotnej przekazywanej przez NFZ. Obejmuje zdarzenia medyczne, do których doszło:
Pacjent ma prawo złożyć wniosek o przyznanie świadczenia w razie uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia lub zakażenia szpitalnego. W takim przypadku może liczyć na świadczenie kompensacyjne w wysokości do 222 800 zł (wyjściowa kwota przewidziana w ustawie to 200 tys., jednak jest ona corocznie waloryzowana). W przypadku śmierci pacjenta z powodu zdarzenia medycznego wnioski mogą złożyć jego rodzice, dzieci oraz małżonek niepozostający w separacji lub osoba pozostająca z nim we wspólnym pożyciu. Maksymalna wysokość świadczenia wynosi wówczas 111 400 zł. Nie można skorzystać z tego trybu, jeśli otrzymało się już odszkodowanie lub skierowało sprawę do sądu.
Zamieszczona na stronie internetowej rzecznika anonimowa ankieta pozwala sprawdzić, czy dana sprawa pozostaje w zakresie działania funduszu. Można tam również znaleźć wzór wniosku oraz instrukcję jego wypełnienia i złożenia.
Wniosek do rzecznika można wnieść w ciągu roku od dnia, w którym stwierdzono rozstrój zdrowia, uszkodzenie ciała, zakażenie szpitalne lub nastąpiła śmierć pacjenta, ale nie później niż trzy lata od zdarzenia. Jedyny koszt postępowania to ryczałtowa opłata za złożenie wniosku w wysokości 335 zł.
Rzecznik rozpatruje sprawę w trybie postępowania administracyjnego. Jego jedyną stroną jest wnioskodawca, który nie musi prowadzić sporu z placówką medyczną. W postępowaniu tym nie ustala się winy podmiotu leczniczego. Istotne jest, czy uszczerbku na zdrowiu pacjenta lub jego śmierci można było z wysokim prawdopodobieństwem uniknąć, gdyby świadczenie zdrowotne zostało udzielone zgodnie z aktualną wiedzą medyczną albo też gdyby została zastosowana inna dostępna metoda diagnostyczna lub lecznicza. Świadczenie się nie należy, jeśli doszło do dających się przewidzieć normalnych następstw zastosowania metody, na którą pacjent wyraził świadomą zgodę.
Ciężar postępowania spoczywa na rzeczniku, który gromadzi dokumentację medyczną oraz zdobywa informacje i wyjaśnienia od podmiotów biorących udział w leczeniu pacjenta. Chodzi zatem nie tylko o szpital, którego dotyczy wniosek. Każda placówka ma obowiązek współpracy z rzecznikiem, a jeśli utrudnia zbadanie sprawy, naraża się na karę pieniężną. Kolejnym krokiem jest pozyskanie opinii medycznej oceniającej, czy doszło do zdarzenia medycznego, a zatem, czy szkody można było uniknąć.
Termin na wydanie decyzji wynosi trzy miesiące plus czas na uzupełnienie informacji oraz oczekiwanie na przedłożenie niezbędnych dokumentów i wyjaśnień. Wnioskodawcy służy odwołanie od decyzji. Rozpatruje ją niezależna komisja, składająca się z dziewięciu członków z wykształceniem prawniczym lub medycznym, reprezentujących różne środowiska, w tym samorząd lekarski.
Jeśli decyzja jest pozytywna, wnioskodawca może w ciągu 30 dni przyjąć świadczenie lub zrezygnować z niego. Przyjęcie świadczenia oznacza zrzeczenie się roszczenia o odszkodowanie i zadośćuczynienie. Pacjent, który doznał poważnych następstw zdarzenia medycznego, otrzymuje dodatkowo od rzecznika zaświadczenie, które przez określony czas uprawnia do korzystania poza kolejnością ze świadczeń opieki zdrowotnej.
O wypłacie świadczenia rzecznik informuje szpital, którego dotyczy wniosek. Zgodnie z ustawą placówka ma w takim przypadku obowiązek przeprowadzić analizę przyczyn zdarzenia medycznego oraz wdrożyć działania mające na celu zapobieżenie podobnym zdarzeniom w przyszłości. Decyzja rzecznika zapewnia szpitalom obiektywną, opartą na fachowej wiedzy medycznej, informację o zdarzeniach nie-pożądanych skutkujących szkodą. Może zatem stać się elementem wspierającym system jakości i bezpieczeństwa, ale też być źródłem danych do analiz oraz rekomendacji służących zapewnieniu bezpieczeństwa dla całego systemu ochrony zdrowia.
Z punktu widzenia szpitali i personelu medycznego nowy model kompensacji szkód medycznych oznacza m.in. ograniczenie liczby sporów prawnych, niższe ryzyko utraty reputacji, obniżenie kosztów odszkodowań, kosztów prawnych i sądowych, szansę na zapłatę niższej składki za polisę OC. W dalszej perspektywie, wraz ze wzrostem liczby spraw procedowanych w tym trybie, można liczyć również na zmniejszenie się liczby zawiadomień kierowanych przez poszkodowanych do prokuratury, na większe bezpieczeństwo prawne i komfort pracy personelu medycznego, lepsze warunki zgłaszania zdarzeń niepożądanych i ich analizowania, a wreszcie poprawę bezpieczeństwa pacjentów oraz obniżenie bieżących wydatków szpitali.
Kluczowa dla powodzenia całego przedsięwzięcia, w tym jakości wydawanych rozstrzygnięć, jest współpraca rzecznika z ekspertami z różnych dziedzin medycyny, którzy oceniają, czy w danej sprawie doszło do zdarzenia medycznego. Zajmują się tym lekarze oraz osoby wykonujące inne zawody medyczne, powołani przez rzecznika w skład działającego przy nim Zespołu ds. Świadczeń z Funduszu Kompensacyjnego Zdarzeń Medycznych. Zadaniem eksperta jest wydanie zwięzłej, konkretnej opinii na bazie udostępnionej online dokumentacji. Zgodnie z rozporządzeniem, wynagrodzenie za sporządzenie opinii wynosi 1165 zł brutto. Obciążenie liczbą opiniowanych spraw jest uzgadniane indywidualnie z każdym z ekspertów.
Wspomniany zespół liczy już blisko 130 doświadczonych ekspertów. Grono to jest sukcesywnie powiększane. Lekarze zainteresowani dołączeniem do zespołu mogą zgłaszać swoje kandydatury e-mailem (pod adresem: kompensacja@rpp.gov.pl). Jesteśmy otwarci na współpracę z lekarzami wszystkich specjalizacji związanych ze świadczeniami szpitalnymi, zwłaszcza z takich dziedzin, jak medycyna ratunkowa, ortopedia, neurochirurgia, urologia, kardiologia inwazyjna, chirurgia i epidemiologia (zakażenia szpitalne).
