Logowanie do profilu lekarza
Przez login.gov
Nie masz konta? Zarejestruj się
Przez login.gov
Nie masz konta? Zarejestruj się
fot. Atikah Akhtar / Unsplash
Autor: Anna Prawdzik
Dane Głównego Urzędu Statystycznego pokazują, że w 2023 r. w Polsce 4 mln osób miały orzeczenie o niepełnosprawności, stopniu niepełnosprawności lub stopniu niezdolności do pracy. W przypadku tej grupy pacjentów potrzeby w zakresie profilaktyki i leczenia stomatologicznego są często marginalizowane na tle innych problemów zdrowotnych. Uwzględnianie potrzeb tak znaczącego odsetka społeczeństwa wpływa i powinno wpływać na kształtowanie rzeczywistości pod względem technologicznym czy architektonicznym, także w gabinetach stomatologicznych.
W strukturze osób z niepełnosprawnością dominują osoby z umiarkowanym (41,3 proc.) i znacznym (27,4 proc.) stopniem niepełnosprawności. Pięć najczęstszych przyczyn wydania orzeczenia to: upośledzenie narządu ruchu, choroby układu oddechowego i krążenia, choroby neurologiczne, choroby psychiczne oraz zaburzenia głosu, mowy i choroby słuchu. Dodatkowo starzenie się społeczeństwa wpływa na wzrost liczby osób deklarujących niepełnosprawność biologiczną. Nie posiadają one orzeczenia o niepełnosprawności, jednak odczuwają ograniczenia w wykonywaniu czynności podstawowych dla swojego wieku.
Część udogodnień dla osób z niepełnosprawnościami staje się standardem lub już go stanowi. W 2023 r. ⅔ przychodni i praktyk lekarskich było wyposażonych w ułatwienia wejścia do budynku w postaci pochylni czy podjazdów. Znacznie mniej, bo niecałe 5 proc., dysponowało udogodnieniami dla słabowidzących i niewidomych, a jedynie 3,5 proc. rozwiązaniami dla niedosłyszących i niesłyszących. Leczenie stomatologiczne osób z niepełnosprawnościami może wymagać znieczulenia ogólnego, co wiąże się z koniecznością obecności przeszkolonej kadry medycznej oraz wymaga odpowiedniego zaplecza sprzętowego. Również czas trwania wizyty, sposób komunikacji czy pozycja pracy przy pacjencie muszą być dostosowane indywidualnie.
Stworzenie standardu dostępności usług i gabinetów stomatologicznych dla osób niepełnosprawnych to jeden z celów zaplanowanego na lata 2025–2028 programu „Dostępna stomatologia”. Liderem projektu będzie Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Budżet projektu wynosi prawie 20 mln zł, z czego ponad 80 proc. pochodzi z Funduszy Europejskich.
Opracowany standard postępowania zostanie pilotażowo wdrożony w 32 podmiotach, a 25 obiektów w ramach środków pochodzących z grantów zostanie dostosowanych do potrzeb osób z niepełnosprawnościami. Projekt przewiduje granty pokrywające 100 proc. wartości kosztów realizacji przedsięwzięcia do kwoty 500 tys. zł. Przewidziano także prowadzenie otwartych szkoleń z zakresu opracowanego standardu.
Perspektywa wzrostu dostępności placówek kompleksowo zaopatrujących potrzeby stomatologiczne osób z niepełnosprawnościami oraz upowszechniania informacji o efektach programu „Dostępna stomatologia” wśród zarówno osób z niepełnosprawnościami, jak i lekarzy, może przyczynić się do częstszego kierowania pacjentów do lekarzy dentystów oraz zwiększenia liczby wizyt stomatologicznych w tej grupie. Jest to szczególnie istotne, zwłaszcza że stan zdrowia jamy ustnej ma ogromny wpływ na ogólny stan zdrowia, zwłaszcza u pacjentów z niepełnosprawnościami, którzy bywają obciążeni wieloma schorzeniami.
Indywidualne podejście do pacjenta i inkluzywność powinny stanowić podstawę pracy całego zespołu pracującego w gabinecie stomatologicznym. Uwzględnianie szczególnych potrzeb pacjentów nie tylko w zakresie ich preferencji, ale także tych wynikających z ograniczeń i niepełnosprawności, stanowi wieloaspektowe wyzwanie w pracy lekarza dentysty. Program „Dostępna stomatologia” to istotny krok w kierunku pełniejszego zaopatrzenia potrzeb stomatologicznych osób z niepełnosprawnościami w Polsce.
