Granice (nie)sprawności

Ustawa o zawodach lekarza i lekarza dentysty obejmuje zapis o przyznaniu PWZ osobie, która „posiada stan zdrowia pozwalający na wykonywanie zawodu lekarza i lekarza dentysty”. Całożyciowe spełnianie tego warunku to plan wart zrealizowania, czy jednak istnieje zawodowa polisa NNW?

Dbałość o ergonomię pracy stanowi filar niezbędny w pracy lekarza dentysty, niemal równie ważny jak konieczność ustawicznego rozwoju zawodowego. Rozwój zawodowy determinuje jakość świadczonych usług stomatologicznych, profilaktyka prozdrowotna – długość okresu pracy w zdrowiu. Zaniedbanie ergonomii pracy prowadzi do poważnych konsekwencji zdrowotnych, m.in. dotyczących układu ruchu oraz obwodowego układu nerwowego. Nie mniej niebezpieczne mogą okazać się popularne wśród dentystów sporty ekstremalne, które bywają kontuzjogenne. Wiele niekorzystnych następstw zdrowotnych niesie ze sobą przewlekły stres, związany z łączeniem roli lekarza i przedsiębiorcy.

Czasowe lub trwałe pogorszenie się stanu zdrowia w przebiegu wykonywania zawodu lekarza dentysty to nierzadkie zjawisko, dlatego ubezpieczenia w tym zakresie stanowią jedną z podstawowych propozycji firm ubezpieczeniowych dla tej grupy zawodowej. Nawet w przypadku posiadania ubezpieczenia zobowiązania kredytowe czy koszty prowadzenia gabinetu bywają przyczyną poszukiwania przez lekarzy dentystów kompromisowych rozwiązań pomiędzy koniecznością podejmowania pracy a wygospodarowywaniem czasu na regenerację.

Współczesna koncepcja indywidualnej percepcji niepełnosprawności skupia się na rozróżnieniu zakresów ograniczeń i ocenie raczej zdolności do pracy niż niezdolności. Wydaje się jednak, że kwestii niepełnosprawności wśród wykonujących zawód lekarza dentysty poświęca się uwagę w stopniu nieadekwatnym do rzeczywistej skali zjawiska. Podkreśleniem rangi tematu w środowisku lekarskim było powołanie w 2023 r. pełnomocnika NRL ds. lekarzy z niepełnosprawnościami.

W pracy lekarza w obszarze zabiegowym wydaje się nie być miejsca na fizyczną niepełnosprawność. Nawet doświadczeni lekarze bywają zmuszeni do odejścia z zawodu po doznaniu uszczerbku na zdrowiu. Przebranżowienie, praca w zarządzaniu, psychoterapii – to niektóre rozwiązania. Czy można jednak pozostać w zawodzie? Teleporady stomatologiczne stanowią rozwijającą się formę pomocy pacjentom – dane GUS pokazują, że w 2022 r. udzielono 43,3 tys. tego rodzaju konsultacji, w 2023 zaś ich liczba wzrosła do 55 tys., choć nadal nie przekraczała 0,5 proc. ogółu teleporad medycznych. Może to być jedna z alternatywnych dróg realizacji zawodowej, podobnie jak praca naukowa czy prowadzenie webinariów. Potencjalnym polem rozwoju dla doświadczonych klinicystów, którzy nie mogą kontynuować pracy w gabinecie, jest radiologia stomatologiczna. Postęp techniczny i merytoryczny w tym zakresie stwarzają interesujące możliwości, choć aktualnie radiologia stomatologiczna nie stanowi odrębnej specjalizacji.

Rozróżnienie konkretnych aspektów niepełnosprawności i poszukiwanie możliwości, zamiast ograniczeń, pomaga rozwijać potencjał jednostki z wykorzystaniem wszelkich posiadanych zasobów. Wyzwaniem staje się zatem stworzenie systemowych rozwiązań, które umożliwią lekarzom dentystom z niepełnosprawnościami lub ograniczoną sprawnością kontynuowanie kariery zawodowej. Konieczne wydaje się rozszerzenie oferty wsparcia, zarówno na płaszczyźnie prawnej, jak i praktycznej – od dostosowania miejsc pracy po rozwój ścieżek zawodowych. Kompleksowe podejście pozwoli w pełni wykorzystać doświadczenie i kompetencje lekarzy dentystów, zapewniając im godne warunki pracy w zgodzie ze stanem zdrowia.