Odpady medyczne w gabinecie dentystycznym: segregacja, przechowywanie i utylizacja

Podział ogólny

Odpady w gabinecie stomatologicznym dzielimy na:

– odpady ostre (ostrza, wiertła, igły, pilniki, miazgociągi itp.), które należy przechowywać w pojemniku jednorazowego użycia o twardych ściankach, co zapobiegnie jego przekłuciu lub przecięciu, odpornym na działanie wilgoci. Pojemniki napełnia się maksymalnie do dwóch trzecich pojemności, by możliwe było szczelne ich zamknięcie. Mogą być wstępnie magazynowane tak długo, jak pozwalają na to ich właściwości, jednak nie dłużej niż 30 dni;

– materiał zakaźny (czyli taki, który może stanowić zagrożenie, ale jeśli jest jednocześnie odpadem ostrym, przechowujemy go w pojemniku na odpady ostre), który należy umieścić w czerwonym worku w miejscu powstania. Worek może być umiejscowiony na stelażu, w koszu pedałowym lub bezdotykowym. Szczelnie zamykane worki muszą być usuwane po każdym dniu pracy i przechowywane w pomieszczeniach specjalnie do tego przeznaczonych oraz w odpowiednich warunkach. Długość przechowywania zależy od temperatury w pomieszczeniu;

– odpady niebezpieczne, ale nie zakaźne (leki, pozostałości materiałów do wypełnień, cementy i podkłady dentystyczne, inne materiały chemiczne stosowane w gabinetach stomatologicznych), powinny być przechowywane w workach żółtych, a następnie przekazywane specjalistycznej firmie odpowiedzialnej za utylizację odpadów;

– odpady gospodarczo-bytowe (opakowania po wysterylizowanych narzędziach, odpady po sprzątaniu, które nie kwalifikują się do żadnej z wymienionych wcześniej grup).

Kody, czyli zaczynają się schody

Żeby nie było za łatwo, Ustawa z 14 grudnia 2012 r. o odpadach w art. 4 ust. 3 wprowadza (Rozporządzeniem ministra klimatu z 2 stycznia 2020 r.) katalog odpadów. Kody dotyczące odpadów w stomatologii zaczynają się liczbą 18 i ogólnie tę grupę w katalogu charakteryzuje opis: odpady medyczne oraz weterynaryjne (z wyłączeniem odpadów kuchennych i restauracyjnych, niezwiązanych z opieką zdrowotną lub weterynaryjną).

Interesujące nas kody podzielono na następujące grupy (na czerwono zaznaczyliśmy te kody, które najczęściej spotykamy w praktyce dentystycznej):

Odpady zakaźne:

• 18 01 02 Części ciała i organy oraz pojemniki na krew i konserwanty, służące do jej przechowywania.
• 18 01 03 Inne odpady, które zawierają żywe drobnoustroje chorobotwórcze lub ich toksyny oraz inne formy zdolne do przeniesienia materiału genetycznego, o których wiadomo lub co do których istnieją wiarygodne podstawy do sądzenia, że wywołują choroby u ludzi i zwierząt.

Zbiera się je w miejscu powstawania, do pojemników lub worków jednorazowego użycia z folii polietylenowej koloru czerwonego, wytrzymałych, odpornych na działanie wilgoci i środków chemicznych, z możliwością jednorazowego zamknięcia.

• 18 01 80 Zużyte peloidy po zabiegach wykonywanych w ramach działalności leczniczej, o właściwościach zakaźnych.
• 18 01 82 Pozostałości z żywienia pacjentów oddziałów zakaźnych.

Odpady niebezpieczne, inne niż zakaźne:

• 18 01 06 Chemikalia, w tym odczynniki chemiczne, zawierające substancje niebezpieczne.
• 18 01 08 Leki cytotoksyczne i cytostatyczne.
• 18 01 10 Odpady amalgamatu dentystycznego.

Zbiera się je w miejscu powstawania, do worków jednorazowego użycia z folii polietylenowej koloru żółtego, wytrzymałych, odpornych na działanie wilgoci i środków chemicznych, z możliwością jednorazowego zamknięcia.

Odpady inne niż niebezpieczne:

• 18 01 01 Narzędzia chirurgiczne i zabiegowe oraz ich resztki.
• 18 01 04 Inne odpady niż z grupy 18 01 03 (np. opatrunki z materiału lub gipsu, pościel, ubrania jednorazowe, pieluchy).
• 18 01 07 Chemikalia, w tym odczynniki chemiczne, inne niż z grupy 18 01 06.
• 18 01 09 Leki inne niż z grupy 18 01 08.

Odpady zbiera się w miejscu powstawania, do pojemników lub worków jednorazowego użycia z folii polietylenowej albo do pojemników wielokrotnego użycia, w kolorze innym niż czerwony albo żółty, wytrzymałych, odpornych na działanie wilgoci i środków chemicznych.

• 18 01 81 Zużyte peloidy po zabiegach wykonywanych w ramach działalności leczniczej, inne niż wymienione w grupie 18 01 80.

Regulacje odnoszące się do kolorystyki oznaczeń poszczególnych rodzajów odpadów medycznych stosuje się odpowiednio, w sposób pozwalający na jednoznaczne zidentyfikowanie przeznaczenia pojemnika.

Nieanonimowy odpad

Każdy worek i pojemnik z odpadami należy odpowiednio oznaczyć. Oto informacje, jakie musimy na nim umieścić:

1. kod odpadów medycznych w nim przechowywanych,
2. nazwa wytwórcy odpadów medycznych,
3. numer REGON wytwórcy odpadów medycznych,
4. numer księgi rejestrowej wytwórcy odpadów medycznych w rejestrze podmiotów wykonujących działalność leczniczą, o którym mowa w Ustawie z 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (DzU z 2016 r., poz. 1638, 1948 i 2260), wraz z nazwą organu rejestrowego,
5. data i godzina otwarcia (rozpoczęcia użytkowania),
6. data i godzina zamknięcia.

Wysoce zakaźne

Odpady medyczne zakaźne (np. o kodach 18 01 02*, 18 01 03*), w których zidentyfikowano lub co do których istnieje uzasadnione podejrzenie, że zawierają biologiczne czynniki chorobotwórcze, zwane dalej wysoko zakaźnymi odpadami medycznymi, zbiera się w miejscu powstawania do:

1. opakowania wewnętrznego złożonego z:

a) worka jednorazowego użycia z folii polietylenowej, koloru czerwonego, wytrzymałego, odpornego na działanie wilgoci i środków chemicznych, z możliwością jednorazowego zamknięcia, który po wypełnieniu i zamknięciu jest umieszczany w drugim worku spełniającym te same wymagania, lub

b) sztywnego, odpornego na działanie wilgoci, mechanicznie odpornego na przekłucie lub przecięcie pojemnika koloru czerwonego – w przypadku odpadów medycznych o ostrych końcach i krawędziach;

2. opakowania zewnętrznego, które stanowi pojemnik koloru czerwonego, wytrzymały, odporny na działanie wilgoci i środków chemicznych, wykonany w sposób umożliwiający dezynfekcję, z możliwością szczelnego zamknięcia.

W miejscu powstania odpady mogą być przetrzymywane nie dłużej niż 24 godziny, a oznakowanie identyfikujące umieszcza się na opakowaniu zewnętrznym. Pojemnik oznacza się dodatkowo znakiem ostrzegającym przed zagrożeniem biologicznym oraz umieszczonym poniżej napisem „Materiał zakaźny dla ludzi”.