Etyka w publikacjach naukowych - plagiat, autorstwo i wymogi Komisji Bioetycznej

Celem webinaru jest omówienie kluczowych zagadnień związanych z plagiatem, dopisywaniem autorów oraz z innymi nieetycznymi praktykami w świecie nauki.

Zastanowimy się, jakie są uwarunkowania etyczne publikacji i jakie konsekwencje niesie za sobą ich naruszenie. 

W drugiej części szkolenia skupimy się na wymogach stawianych przez Komisję Bioetyczną, wskazując na aspekty, na które komisja zwraca szczególną uwagę podczas oceny projektów badawczych.

Program 

1. Wprowadzenie
   • Zarysowanie znaczenia etyki w publikacjach medycznych
   • Konsekwencje niewłaściwych praktyk dla kariery naukowej i dla pacjentów (spadek zaufania do badań, negatywny wpływ na decyzje kliniczne)
2. Plagiat i oryginalność prac naukowych
   • Definicja plagiatu i jego formy (kopiowanie tekstu, wyników, pomysłów)
   • Techniki zapobiegania plagiatowi: parafrazowanie, poprawne cytowanie (zarządzanie bibliografią), używanie narzędzi antyplagiatowych, narzędzia oparte o AI wspierające pracę nad tekstem
   • Studia przypadków (realne przykłady z wycofanych publikacji)
3. Autorstwo i współautorstwo
   • Kryteria autorstwa (m.in. wytyczne ICMJE)
   • Transparentne przydzielanie zasług naukowych
   • Problemy nieuprawnionego autorstwa (tzw. „ghostwriting”, „gift authorship”)
   • Najlepsze praktyki zarządzania autorstwem i wkładem poszczególnych osób
4. Komisje Bioetyczne i wymagania etyczne w badaniach (15–20 minut)
   • Rola komisji bioetycznych w procesie oceny badań naukowych
   • Wymagania formalno-prawne (m.in. Deklaracja Helsińska, GCP)
   • Sprawozdania etyczne w publikacjach: konieczność informowania o zatwierdzeniu protokołu, proces uzyskiwania zgód od pacjentów
   • Znaczenie transparentności i otwartości w procedurach
5. Dyskusja i podsumowanie
   • Sesja pytań i odpowiedzi
   • Podsumowanie najważniejszych elementów: uczciwość naukowa, odpowiedzialność autorów, współpraca z komisjami bioetycznymi
   • Zachęta do stosowania dobrych praktyk i dbałości o etyczną jakość publikacji naukowych

Wykładowca

Prof. dr hab. n. med. i n. o zdr. Mariusz Panczyk jest naukowcem i wykładowcą związanym zawodowo z Wydziałem Nauk o Zdrowiu Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. Specjalizuje się w metodologii badań ilościowych oraz biostatystyce, wspierając liczne projekty naukowe, w tym te realizowane w ramach Narodowego Programu Zdrowia.

Jako ekspert współpracuje z czołowymi instytucjami, takimi jak Agencja Badań Medycznych, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego PZH, Narodowa Agencja Wymiany Akademickiej oraz Biuro Analiz i Strategii Urzędu m.st. Warszawy. Jest współtwórcą koncepcji rozwoju badań epidemiologicznych w Polsce na lata 2023-2033 oraz współautorem założeń metodologicznych monitorowania stanu zdrowia mieszkańców Warszawy.

Prof. Panczyk jest autorem lub współautorem blisko 300 publikacji naukowych o zasięgu międzynarodowym i czestnikiem ponad 150 konferencji naukowych. Jego dorobek naukowy obejmuje łącznie 405 punktów impact factor, a jego H-Indeks wynosi 22.

Członek prestiżowych organizacji, takich jak European Public Health Association oraz Polskie Towarzystwo Zdrowia Publicznego, aktywnie przyczynia się do rozwoju nauk o zdrowiu w Polsce i na świecie.