20 maja 2024

Aktualności prawnomedyczne

Uruchomiono portal prawomocnych orzeczeń sądów lekarskich

Naczelna Rada Lekarska podjęła uchwałę o uruchomieniu portalu prawomocnych orzeczeń sądów lekarskich, z którego od 1 maja 2024 r. będą mogli korzystać wszyscy użytkownicy Internetu.  Baza danych zawiera zanonimizowane sentencje wyroków Naczelnego Sądu Lekarskiego oraz ich uzasadnienia. Celem utworzenia portalu jest zwiększenie transparentności funkcjonowania pionu dyscyplinarnego samorządu lekarskiego, a także podniesienie standardów wykonywania zawodu lekarza.

 

Wyrok dotyczący nieuprawnionego ograniczenia prawa do odwiedzin pacjenta

autor: FILIP NIEMCZYK, adwokat

Rzecznik praw pacjenta poinformował, że 18 kwietnia 2024 r. zapadł wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego oddalający skargę podmiotu leczniczego na decyzję rzecznika o uznaniu stosowanej w placówce praktyki za naruszającą zbiorowe prawa pacjenta. Jeden ze szpitali dla dzieci wprowadził nadmierne ograniczenia odwiedzin, a w zasadzie wręcz ich zakaz. Możliwe były wyłącznie w uzasadnionych przypadkach, w drodze wyjątku, po uzyskaniu zgody dyrektora szpitala, bez ogólnodostępnego i jasnego określenia, jakiego rodzaju są to przypadki, wyjątki oraz jakie są kryteria uzyskania takiej zgody. Ograniczenia zostały wprowadzone bez podstawy prawnej, a podmiot leczniczy uzasadniał je m.in. zagrożeniami terrorystycznymi. Sąd wskazał, że prawa pacjenta są chronione przez Konstytucję RP, a szpital nie znalazł się w treści rozporządzenia dotyczącego stopni alarmowych, jako podmiot, który może wprowadzać ograniczenia przebywania w nim osób postronnych. Poza tym odwiedzający nie są osobami postronnymi, gdyż to najczęściej rodzice lub dziadkowie leczonych dzieci.

 

Rozporządzenie ministra zdrowia w sprawie znaków identyfikacyjnych pacjentów

6 kwietnia 2024 r. weszło w życie rozporządzenie ministra zdrowia z 3 kwietnia 2024 r. w sprawie warunków, sposobu i trybu zaopatrywania pacjentów szpitala w znaki identyfikacyjne oraz sposobu postępowania w razie stwierdzenia ich braku.

 

Rzecznik praw pacjenta podaje, że dotychczas znaki identyfikacyjne, w które zaopatrywano pacjentów szpitala, i które znajdowały się na opaskach, zawierały informacje pozwalające na ustalenie imienia i nazwiska oraz daty urodzenia pacjenta, w sposób uniemożliwiający identyfikację chorego przez osoby nieuprawnione. Wymagane było zatem odkodowanie tych informacji, np. przez zeskanowanie kodu kreskowego. Powodowało to jednak występowanie zdarzeń niepożądanych, związanych z błędną identyfikacją pacjentów. Zdarzały się wypadki podania leku nie temu pacjentowi, któremu były zaordynowane.

 

W celu poprawy bezpieczeństwa pacjentów ustawodawca zdecydował się na zmianę ustawy o działalności leczniczej, która weszła w życie 6 września 2023 r., polegającą na obligatoryjnym umieszczaniu na opaskach wprost imienia i nazwiska oraz daty urodzenia pacjenta. Zgodnie z omawianym rozporządzeniem, pacjenta zaopatruje się w znak identyfikacyjny przy przyjęciu do szpitala, po ustaleniu jego tożsamości. W przypadku pacjenta, który potrzebuje natychmiastowego udzielenia świadczenia zdrowotnego ze względu na zagrożenie życia lub zdrowia, w znak identyfikacyjny zaopatruje się go niezwłocznie po udzieleniu takiego świadczenia. Noworodka urodzonego w szpitalu zaopatruje się w znak identyfikacyjny niezwłocznie po urodzeniu. Opaskę ze znakiem identyfikacyjnym zakłada się na nadgarstek, a jeśli jest to niemożliwe albo niewskazane ze względu na przebieg procesu leczenia, w okolicy kostki kończyny dolnej.

 

Rzecznik praw obywatelskich interweniuje w kwestii informowania o stanie zdrowia osadzonych

Rzecznik praw obywatelskich zwrócił się do dyrektora generalnego Służby Więziennej o rozważenie wdrożenia praktyki niezwłocznego przekazywania istotnych informacji o osadzonym wskazanym przez niego najbliższym w sytuacji pogorszenia się jego stanu zdrowia. Rzecznik podniósł, że obecnie stosowana praktyka nie w pełni gwarantuje realizację prawa do uzyskania informacji o przebywającym w izolacji członku rodziny. Problem pojawia się w szczególności wówczas, gdy administracja jednostki penitencjarnej nie może w danym czasie uzyskać od osadzonego oświadczenia zgody, ponieważ z różnych przyczyn nie może on swobodnie wyrazić swojej woli (np. uległ poważnemu wypadkowi, nastąpiło poważne pogorszenie się stanu zdrowia w przebiegu choroby przewlekłej). W Biurze RPO były podejmowane działania na wniosek członków rodzin skrajnie zaniepokojonych brakiem kontaktu ze strony osadzonego, którzy nie zdołali sami uzyskać informacji, z jakiego powodu ten kontakt został urwany. Poczynione ustalenia niejednokrotnie wskazywały, że przyczyną była właśnie niemożność samodzielnego powiadomienia rodziny przez osadzonego ze względu na poważny stan zdrowia lub przewiezienie go do placówki leczniczej oraz brak stosownej informacji ze strony administracji jednostki penitencjarnej.

 

Obecnie obowiązujące przepisy nakładają na administrację jednostki penitencjarnej obowiązek powiadomienia rodziny jedynie w przypadku zgonu osadzonego podczas pobytu w izolacji penitencjarnej. Wszelkie informacje o ważnych zdarzeniach, które dotyczą skazanego, co do zasady przekazuje on rodzinie we własnym zakresie. W sytuacji poważnego pogorszenia się stanu zdrowia osadzony często nie może samodzielnie powiadomić osób bliskich o tym fakcie. Brak takiego działania ze strony administracji powoduje, że gwarantowane w art. 47 Konstytucji RP, art. 8 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i art. 7 Karty Praw Podstawowych UE prawo osadzonego i jego rodziny do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego nie jest zdaniem rzecznika w pełni respektowane.

 

W odpowiedzi z 11 kwietnia 2024 r. dyrektor SW wskazał,[10] że każda osoba pozbawiona wolności może w dowolnym czasie samodzielnie upoważnić jakąkolwiek osobę do uzyskiwania na jej temat informacji, m.in. obejmujących stan zdrowia. Niezależnie od statusu osoby pozbawionej wolności ma ona również możliwość nawiązywania kontaktu z osobami najbliższymi. Tym samym w ocenie dyrektora SW brak uzasadnienia do podejmowania w tym zakresie dodatkowych działań przez funkcjonariuszy lub pracowników Służby Więziennej.

 

Rzecznik praw obywatelskich podejmuje działania w sprawie danych pozyskiwanych przez Krajową Administrację Skarbową

Rzecznik praw obywatelskich na wniosek prezesa Okręgowej Rady Lekarskiej w Warszawie zwrócił się do szefa Krajowej Administracji Skarbowej o wyjaśnienie wątpliwości związanych z pozyskiwaniem danych o wystawionych receptach, by na ich podstawie można było ustalić liczbę udzielonych przez podmiot leczniczy świadczeń. W ocenie ORL w Warszawie działania Krajowej Administracji Skarbowej budzą wątpliwości w szczególności z uwagi na ryzyko naruszenia tajemnicy lekarskiej. Zarazem nie można wiązać liczby wystawionych recept z uzyskanym przychodem, chociażby dlatego, że nie każda recepta jest wypisana w ramach odpłatnego świadczenia medycznego. Zdaniem rzecznika z uwagi na charakter danych, pozyskiwanych przez KAS, praktyka zdobywania informacji o wystawionych receptach budzi wątpliwości dotyczące poszanowania prawa do prywatności i ochrony danych osobowych (art. 47 i 51 Konstytucji RP). Informacje zawarte na receptach dotyczą bowiem szczególnie chronionych danych dotyczących zdrowia, zatem ich udostępnianie powinno odbywać się na wyjątkowych zasadach, a także w niezbędnym zakresie.

 

Rzecznik oczekuje w związku z tym szczegółowego odniesienia się do przedstawionych wątpliwości prezesa Okręgowej Rady Lekarskiej. Nadto, o wskazanie, od jakich podmiotów i na jakiej podstawie prawnej pozyskiwane są dane osobowe zawarte na receptach, a także, jaki jest zakres pozyskiwanych danych, oraz o poinformowanie, w jakich okolicznościach, jak często Krajowa Administracja Skarbowa żąda udostępnienia danych na temat wystawionych przez lekarzy recept.

Forum dyskusyjne - napisz komentarz

Musisz się zalogować, aby móc dodać komentarz.

Archiwum

Okręgowa Izba Lekarska w Warszawie im. prof. Jana Nielubowicza