8 października 2003

Grypa

GRYPA:

  • Niebezpieczeństwo dla wszystkich bez względu na wiek
  • Korzyść poprzez szczepienia

Krajowy Ośrodek ds. Grypy, jeden ze 112 w świecie, przypomina:

W każdym sezonie epidemicznym grypy klinicyści różnych specjalności, lekarze rodzinni mogą spodziewać się u pacjentów objawów grypy w różnych postaciach, począwszy od dyskretnych poprzez zaburzenia w układzie oddechowym, sercowo-naczyniowym, nerwowym oraz powikłań wielonarządowych. Przebieg kliniczny zależy od naturalnych właściwości wirusa, stanu odporności, wieku pacjenta, odżywienia, palenia papierosów, współistniejących chorób (przewlekłych chorób serca i płuc, cukrzycy), obniżenia odporności.
Według danych Światowej Organizacji Zdrowia co roku w świecie z powodu grypy choruje ok. 100 mln ludzi, z czego umiera od 500 000 do 1 mln. W USA koszt epidemii grypy w zależności od sezonu epidemicznego wynosi średnio 71-167 mld dolarów.

Na co należy zwrócić uwagę:

  • O wskazaniach do szczepień decyduje lekarz.
  • Oferowanie szczepień przeciwko grypie, zwłaszcza osobom z grup podwyższonego ryzyka, należy uważać za powinność etyczną.
  • Nie ma żadnych terminów wskazujących do kiedy możemy się szczepić, jednak zwłaszcza osoby z grup podwyższonego ryzyka powinny się szczepić przed sezonem grypowym.
  • Z zaleceń wydanych przez Komitet Doradczy ds. Szczepień WHO w latach 1999-2003 wynika, iż szczepienia powinny być zaoferowane osobom niezaszczepionym nawet wtedy, gdy stwierdzamy wzrost zachorowań na grypę oraz izolujemy wirus grypy w badaniach populacyjnych.
  • Przeciwciała ochronne (antyhemaglutyninowe i antyneuraminidazowe) są wytwarzane w organizmie już 7. dnia po zaszczepieniu i utrzymują się przez blisko 12 miesięcy.
  • Zarejestrowane szczepionki przeciwko grypie w Polsce są immunologicznie równocenne, a skład wszystkich z nich jest co sezon uaktualniany na całym świecie. Firmy produkujące szczepionkę przeciwko grypie otrzymują szczepy do jej produkcji od ekspertów Światowej Organizacji Zdrowia.
  • Od wielu lat Komitet Doradczy ds. Szczepień WHO rekomenduje szczepienie małych dzieci – w wieku od 6 miesięcy do 35 miesięcy – wyłącznie szczepionkami inaktywowanymi („zabitymi”) z rozszczepionym wirionem (typu „split”) oraz podjednostkowymi (typu „subunit”). Szczepić możemy nawet 100-letnie osoby.
  • Istnieje ponad 200 różnych typów wirusów oddechowych – wywołujących objawy grypopodobne, ale niewywołujących takich powikłań jak wirus grypy.
  • Istnieją metody szybkiej diagnostyki laboratoryjnej pozwalające potwierdzić diagnozę.
  • Ze względu na dużą zmienność wirusa grypy skład wszystkich szczepionek na całym świecie co roku ulega zmianie, istnieje konieczność corocznego szczepienia, zwłaszcza w grupach podwyższonego ryzyka.
  • Szczepy wirusa grypy, które zostają użyte do szczepionki przeciwko grypie, dzięki zastosowaniu najnowszej techniki biologii molekularnej okazują się prawie w 100% zgodne z tymi, które pojawiają się w kolejnym sezonie epidemicznym.
  • Medyczne i ekonomiczne skutki związane z coroczną aktywnością grypy są dobrze znane i naukowo udokumentowane.
  • Stosowanie preparatów OTC jedynie zmniejsza nasilenie objawów, ale nie ma wpływu na wirusa grypy. W żadnym wypadku preparatów OTC nie stosuje się w profilaktyce grypy. Grypa nie jest chorobą, przed którą uchronią „przeciwgrypowe” preparaty OTC służące do samoleczenia, przede wszystkim dlatego, że powikłania pogrypowe są zbyt częste i poważne, aby ograniczyć się jedynie do leczenia objawów. Jedynymi lekami antygrypowymi nowej generacji dostępnymi w świecie są zanamiwir – i – oseltamiwir stosowany w leczeniu grypy.
  • Istnieje możliwość stosowania nowych leków aktywnych wobec wirusów grypy A i B – inhibitorów neuraminidazy, tj zanamiwiru i oseltamiwiru.

Powikłania pogrypowe mogą występować:
ze strony układu oddechowego: w postaci zapalenie płuc i oskrzeli, wtórnego bakteryjnego zapalenia płuc i zapalenia oskrzelików, szczególnie u niemowląt i dzieci, zakażenia menigokokowe; ze strony innych układów: najczęściej występuje zapalenie ucha środkowego, zapalenie mięśnia serca i osierdzia, zespół wstrząsu toksycznego, zapalenie mięśni i mioglobinuria, mogąca prowadzić do niewydolności nerek; powikłania neurologiczne: nasilenie częstości napadów padaczkowych, choroby naczyniowe mózgu; powikłania ośrodkowego układu nerwowego: toksyczna encefalopatia, zapalenie mózgu, poinfekcyjne i opon mózgowych, niejednokrotnie wzrost przypadków choroby Parkinsona, zespół Reye’a; schorzenia naczyniowe mózgu: podpajęczynówkowe wylewy; śpiączkowe zapalenie mózgu; powikłania w psychiatrii: ostre psychozy, niektóre ze słuchowymi lub wzrokowymi halucynacjami, schizofrenia.
Zwłaszcza u dzieci obserwuje się ponadto powikłania pogrypowe, takie jak:

  • dysfunkcja receptora słuchowego, częściowa utrata słuchu, a nawet głuchota,
  • zaostrzenie przebiegu: astmy i mukowiscydozy,
  • bóle brzucha, zaburzenia żołądkowo-jelitowe, biegunka, wymioty, niejednokrotnie imitujące zapalenie wyrostka robaczkowego,
  • bóle mięśniowe, zapalenie mięśni,
  • powikłania neurologiczne, w tym zespól Guillian-Barré, poprzeczne zapalenie rdzenia, zapalenie mózgu i opon mózgowych.

Zgodnie z zaleceniami Komitetu Doradczego ds. Szczepień (ACIP) WHO określono wskazania kliniczne do szczepień oraz wyodrębniono grupy wysokiego ryzyka szczególnie narażonych na wystąpienia powikłań grypy. Należą do nich:

  • zdrowe dzieci, które będą podczas sezonu epidemicznego w wieku od 6. m.ż. – 23. m.ż.;
  • dzieci ? 6. miesiąca życia z grupy podwyższonego ryzyka;
  • osoby w wieku od 2. do 49. roku życia z grupy podwyższonego ryzyka;
  • osoby w wieku ? 50. r.ż; ponieważ w tej grupie znacznie zwiększa się liczba osób należących do grup podwyższonego ryzyka;
  • dorośli i dzieci chorzy na przewlekłe choroby układu sercowo-naczyniowego lub oddechowego, w tym na astmę;
  • dorośli i dzieci, którzy w minionym roku wymagali regularnych kontroli lekarskich i często przebywali w szpitalu z powodu chorób metabolicznych (w tym cukrzycy), niewydolności nerek, hemoglobinopatii lub niedoborów odporności (w tym spowodowanych leczeniem immunosupresyjnym lub zakażenia HIV);
  • dzieci i młodzież (od 6. miesiąca życia do 18 lat) leczone przewlekle kwasem acetylosalicylowym, co zwiększa u nich ryzyko wystąpienia zespołu Reye’a w razie zachorowania na grypę;
  • kobiety, które w czasie najbliższego sezonu epidemicznego grypy będą w II lub III trymestrze ciąży;
  • pensjonariusze domów spokojnej starości, zakładów opieki zdrowotnej, dla przewlekle chorych.

Wskazania epidemiologiczne dotyczące osób, które mogą przenosić grypę na osoby z grup podwyższonego ryzyka oraz ludzi zdrowych mogących stanowić źródło zakażenia dla tych osób. W tym celu zaleca się także szczepienia:

  • lekarzy, pielęgniarek i pozostałego personelu szpitali i ośrodków lecznictwa otwartego, pogotowia ratunkowego;
  • pracowników domów spokojnej starości oraz zakładów opieki medycznej, którzy kontaktują się z pensjonariuszami lub chorymi (w tym także dziećmi), zapewniając opiekę domową pacjentom z grup wysokiego ryzyka;
  • osób utrzymujących kontakty z członkami rodzin z grup podwyższonego – osoby w wieku od 65 lat, po przeszczepach, osoby z AIDS i dzieci poniżej 2. r.ż.; domowe opiekunki dzieci poniżej 24. m.ż.; starsze dzieci;
  • pracowników służb publicznych, np. konduktorów, kasjerów, policjantów, wojskowych, nauczycieli, przedszkolanki, dziennikarzy, pracowników budowlanych, ekspedientów sklepów i marketów, świadczących usługi rzemieślnicze itp.

Archiwum

Okręgowa Izba Lekarska w Warszawie im. prof. Jana Nielubowicza