FAQ

Czas pracy w służbie zdrowia został uregulowany m.in. na podstawie ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej. Zgodnie z art. 93 tej ustawy czas pracy pracowników zatrudnionych w podmiocie leczniczym wynosi 7 godzin i 35 minut na dobę oraz przeciętnie 37 godzin 55 minut na tydzień w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym, który nie powinien przekraczać 3 miesięcy.

Wydłużony tygodniowy czas pracy pracowników medycznych jest regulowany przez art. 96, który umożliwia im, za pisemną zgodą (opt out), pracę w wymiarze przekraczającym średnio 48 godzin tygodniowo w przyjętym okresie rozliczeniowym, który nie może trwać dłużej niż cztery miesiące.

Pracodawcy mają obowiązek prowadzić i przechowywać ewidencję czasu pracy tych pracowników oraz udostępniać ją organom nadzoru. Pracodawcy nie mogą dyskryminować pracowników, którzy nie wyrazili zgody na wydłużony czas pracy. Ponadto, na żądanie organów nadzoru, muszą dostarczać informacje o przypadkach zgody na pracę ponad 48 godzin tygodniowo. Z kolei pracownicy mają prawo cofnąć swoją zgodę z zachowaniem miesięcznego okresu wypowiedzenia.

Do obowiązku pełnienia dyżuru medycznego mogą być zobligowani pracownicy wykonywający zawód medyczny i posiadający wyższe wykształcenie. Dotyczy to pracowników medycznych zatrudnionych w podmiotach leczniczych, które zapewniają stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne, a także pracowników medycznych zatrudnionych w jednostkach systemu Państwowego Ratownictwa Medycznego.

Dyżur medyczny to, zgodnie z art. 95 ustawy o działalności leczniczej, wykonywanie poza normalnymi godzinami pracy czynności zawodowych przez wyżej wymienione osoby. Wlicza się on do czasu pracy pracowników medycznych, jednak może przekraczać tygodniową normę trwającą 37 godzin i 55 minut w przyjętym okresie rozliczeniowym.

Wynagrodzenie za dyżur medyczny obliczane jest zgodnie z przepisami art. 151¹ § 1-3 Kodeksu Pracy, które regulują wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych. Wyjątek od tych przepisów stanowią lekarze stażyści, których wynagrodzenie za dyżury reguluje odrębne ustawodawstwo.

Zgodnie z art. 97 ustawy o działalności leczniczej każdy pracownik, zarówno medyczny, jak i niemedyczny, ma prawo do co najmniej:

• 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku dobowego – dla pracowników pełniących dyżury medyczne, ten okres odpoczynku musi być zapewniony bezpośrednio po zakończeniu dyżuru medycznego.
• 35 godzin nieprzerwanego odpoczynku tygodniowego, który obejmuje 11-godzinny odpoczynek dobowy.

W sytuacjach uzasadnionych organizacją pracy możliwe jest skrócenie odpoczynku tygodniowego do 24 godzin, pod warunkiem że zostanie on udzielony w okresie rozliczeniowym nie dłuższym niż 14 dni.

Regulacje prawne nie zabraniają podpisania więcej niż jednej umowy z pracodawcą, natomiast w momencie podjęcia decyzji o podpisaniu kolejnej umowy, należy upewnić się czy zakres obowiązków w obydwu dokumentach nie pokrywa się ze sobą. W Kodeksie pracy nie ma określonej maksymalnej liczby umów, które można zawrzeć jednocześnie.

Lekarz po skończeniu stażu podyplomowego jest w przychodni POZ określany jako lekarz ubezpieczenia zdrowotnego pracujący pod nadzorem, przyjmujący w dniach i godzinach dostępności Lekarza POZ. Powyższa definicja jest zawarta w części V Rozporządzenia MZ w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej:

„1.2. Lekarz pracujący pod nadzorem

Lekarz, który odbył staż podyplomowy, niespełniający wymagań określonych dla lekarzy przyjmujących deklaracje wyboru świadczeniobiorców.”

„2.2. Lekarz pracujący pod nadzorem

W dniach i godzinach dostępności do świadczeń lekarza podstawowej opieki zdrowotnej zgodnie z warunkami umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej zawartej ze świadczeniodawcą.”

Każdy lekarz POZ jest lekarzem ubezpieczenia zdrowotnego, ale nie każdy lekarz ubezpieczenia zdrowotnego jest lekarzem POZ.

Czego nie może lekarz pracujący w POZ, a nie mający specjalizacji nie ma uprawnień:

• Orzekać o stanie zdrowia umożliwiającym podjęcie nauki w oddziale i szkole sportowej oraz oddziale i szkole mistrzostwa sportowego.
• Orzekać o bardzo dobrym stanie zdrowia, umożliwiającym podjęcie nauki w liceum prowadzonym przez Ministra Obrony Narodowej albo oddziale przygotowania wojskowego w publicznej szkole ponadpodstawowej.
• Zaświadczać o braku przeciwwskazań zdrowotnych do podjęcia kształcenia w szkole lub placówce artystycznej.
• Zaświadczać o stanie zdrowia umożliwiającym podjęcie nauki w przedszkolu/szkole lub oddziale przedszkolnym/szkolnym, placówce oświatowo-wychowawczej, do kształcenia ustawicznego w formach pozaszkolnych lub odbycie kwalifikacyjnego kursu zawodowego.
• Orzekać o stanie zdrowia umożliwiającym bezpieczne uczestnictwo we współzawodnictwie sportowym lub o zdolności do uprawiania danego sportu.
• Zaświadczać o braku przeciwwskazań zdrowotnych do wykonywania funkcji ławnika.
• Zaświadczać o zdolności do sprawowania właściwej opieki nad dzieckiem, pełnienia funkcji rodziny zastępczej oraz prowadzenia rodzinnego domu dziecka.
• Zaświadczać, że stan zdrowia osoby, która udzieliła pełnomocnictwa pocztowego do odbioru przesyłek w placówce pocztowej, uniemożliwia lub w znacznym stopniu utrudnia osobiste odebranie pisma w placówce pocztowej.
• Zaświadczać o ciężkim i nieodwracalnym upośledzeniu albo nieuleczalnej chorobie zagrażającej życiu, które powstały w prenatalnym okresie rozwoju dziecka lub w czasie porodu.
• Orzekać o braku przeciwwskazań do wykonywania prac, w przypadku których istnieje możliwość przeniesienia zakażenia na inne osoby (orzeczenie sanitarno-epidemiologiczne).
• Wystawiać kart DiLO. Może wystawić je lekarz bez specjalizacji, jeżeli udziela ambulatoryjnych świadczeń specjalistycznych, świadczeń szpitalnych albo świadczeń w ramach programów zdrowotnych.
• Wystawiać zleceń na zaopatrzenie w refundowane wyroby medyczne. Zapoznaj się z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 29 maja 2017 r. w sprawie wykazu wyrobów medycznych wydawanych na zlecenie. Rozporządzenie określa, który lekarz może wystawić zlecenie na zaopatrzenie w dany wyrób. Przy tych najpopularniejszych, jak np. pieluchomajtki widnieje informacja, że osobą uprawnioną do ich wystawiania jest lekarz POZ lub felczer ubezpieczenia zdrowotnego.

W świetle art. 39 ust. 2 ustawy z dnia 9 marca 2023 r. o Krajowej Sieci Onkologicznej kartę diagnostyki i leczenia onkologicznego wydaje świadczeniobiorcy odpowiednio lekarz podstawowej opieki zdrowotnej albo lekarz udzielający ambulatoryjnych świadczeń specjalistycznych, albo lekarz udzielający świadczeń szpitalnych albo świadczeń w ramach programów zdrowotnych. W szczegółowych przepisach wskazano kim są ww. lekarze. Na podstawie analizy tych przepisów można więc stwierdzić, że lekarz udzielający świadczeń pod nadzorem nie jest lekarzem podstawowej opieki zdrowotnej, tym samym nie może wypisać karty DiLO.

Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 24 września 2013 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej w załącznik numer 6 – Wykaz Świadczeń Opieki Koordynowanej Oraz Warunki Ich Realizacji możemy znaleźć informacje o wymaganiach personelu:

1) lekarz udzielający świadczeń w zakresie lekarza podstawowej opieki zdrowotnej.

2) Jest nim także lekarz pracujący pod nadzorem – tym samym może wystawiać skierowania na badania z budżetu opieki koordynowanej, realizować IPOM i przeprowadzać wizyty edukacyjne.

Lekarz może nie podjąć lub odstąpić od leczenia pacjenta, o ile zwłoka w udzieleniu pomocy nie spowoduje niebezpieczeństwa utraty życia, ciężkiego uszkodzenia ciała lub ciężkiego rozstroju zdrowia, oraz nie zachodzą inne przypadki niecierpiące zwłoki. W przypadku odstąpienia od leczenia, lekarz ma obowiązek dostatecznie wcześnie uprzedzić o tym pacjenta lub jego przedstawiciela ustawowego bądź opiekuna faktycznego i wskazać realne możliwości uzyskania tego świadczenia u innego lekarza lub w podmiocie leczniczym. Jeżeli lekarz wykonuje swój zawód na podstawie stosunku pracy lub w ramach służby, może nie podjąć lub odstąpić od leczenia, jeżeli istnieją poważne ku temu powody, po uzyskaniu zgody swojego przełożonego. W przypadku odstąpienia od leczenia lekarz ma obowiązek uzasadnić i odnotować ten fakt w dokumentacji medycznej. Kwestie tą reguluje ustawa o zawodach lekarza i lekarza dentysty w art. 38 oraz art. 7 Kodeksu Etyki Lekarskiej.

Po śmierci pacjenta dokumentacja medyczna jest udostępniana osobie upoważnionej przez pacjenta za życia lub osobie, która w chwili zgonu pacjenta była jego przedstawicielem ustawowym. Dokumentacja medyczna jest udostępniana także osobie bliskiej, chyba że udostępnieniu sprzeciwi się inna osoba bliska lub sprzeciwił się temu pacjent za życia. Przez osobę bliską należy rozumieć małżonka, krewnego do drugiego stopnia lub powinowatego do drugiego stopnia w linii prostej, przedstawiciela ustawowego, osobę pozostającą we wspólnym pożyciu lub osobę wskazaną przez pacjenta.

W przypadku sporu między osobami bliskimi o udostępnienie dokumentacji medycznej zgodę na udostępnienie wyraża sąd w postępowaniu nieprocesowym na wniosek osoby bliskiej lub osoby wykonującej zawód medyczny. Osoba wykonująca zawód medyczny może wystąpić z wnioskiem do sądu także w przypadku uzasadnionych wątpliwości, czy osoba występująca o udostępnienie dokumentacji lub sprzeciwiająca się jej udostępnieniu jest osobą bliską.

W przypadku gdy pacjent za życia sprzeciwił się udostępnieniu dokumentacji medycznej, sąd, w postępowaniu nieprocesowym na wniosek osoby bliskiej, może wyrazić zgodę na udostępnienie dokumentacji medycznej i określić zakres jej udostępnienia, jeżeli jest to niezbędne:

• w celu dochodzenia odszkodowania lub zadośćuczynienia, z tytułu śmierci pacjenta;
• dla ochrony życia lub zdrowia osoby bliskiej.

W przypadku wystąpienia do sądu z wnioskiem, o którym mowa powyżej, sąd bada:

• interes uczestników postępowania;
• rzeczywistą więź osoby bliskiej ze zmarłym pacjentem;
• wolę zmarłego pacjenta;
• okoliczności wyrażenia sprzeciwu.

Jeżeli świadek (lekarz) bez usprawiedliwienia nie stawił się na wezwanie rzecznika odpowiedzialności zawodowej lub na rozprawę przed sądem lekarskim albo bezpodstawnie odmawia zeznań, rzecznik odpowiedzialności zawodowej lub sąd lekarski może zwrócić się do sądu rejonowego, właściwego ze względu na miejsce zamieszkania świadka o nałożenie kary za nieusprawiedliwione niestawiennictwo albo za odmowę zeznań bądź przymusowe doprowadzenie świadka.

Stażysta ma możliwość wystawiania recept oraz wydawania opinii i orzeczeń lekarskich po uzgodnieniu z opiekunem treści zawartych w nich informacji. Nie dotyczy to jednak recept pro auctore i pro familia. Tych lekarz stażysta wystawiać nie może.

Zgodnie z art. 15j ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty, minister właściwy do spraw zdrowia może uznać, w drodze decyzji, staż podyplomowy odbyty przez lekarza/lekarza dentystę w państwie niebędącym państwem członkowskim Unii Europejskiej, za równoważny w całości albo w części ze stażem podyplomowym obowiązującym w Rzeczypospolitej Polskiej.

Lekarz lub Lekarz dentysta powinien wystąpić z wnioskiem o uznanie stażu podyplomowego do ministra właściwego do spraw zdrowia za pośrednictwem dyrektora Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego.

Zgodnie z regulacją art. 32 ustawa o zawodach lekarza i lekarza dentysty, lekarz może przeprowadzić badanie lub udzielić innych świadczeń zdrowotnych po wyrażeniu zgody przez pacjenta. Jeżeli pacjent jest małoletni, wymagana jest zgoda jego przedstawiciela ustawowego, a gdy pacjent nie ma przedstawiciela ustawowego lub porozumienie się z nim jest niemożliwe — zezwolenie sądu opiekuńczego. Jeżeli pacjent ukończył 16 lat, wymagana jest także jego zgoda. Jeżeli zachodzi potrzeba przeprowadzenia badania małoletniego, zgodę na przeprowadzenie badania może wyrazić także opiekun faktyczny.

Jeżeli jednak małoletni, który ukończył 16 lat, lecz dysponujący dostatecznym rozeznaniem, sprzeciwia się czynnościom medycznym, poza zgodą jego przedstawiciela ustawowego lub opiekuna faktycznego albo w przypadku niewyrażenia przez nich zgody wymagane jest zezwolenie sądu opiekuńczego.

Zgoda przedstawiciela ustawowego może być wyrażona ustnie albo nawet poprzez takie zachowanie, które w sposób niebudzący wątpliwości wskazuje na wolę poddania się proponowanym przez lekarza czynnościom medycznym.

Zgodnie z przepisem art. 17 ustawy o prawach pacjenta, pacjent, w tym małoletni, który ukończył 16 lat, ma prawo do wyrażenia zgody na przeprowadzenie badania lub udzielenie innych świadczeń zdrowotnych przez lekarza. Przedstawiciel ustawowy pacjenta małoletniego ma prawo do wyrażenia zgody, o której mowa w ust. 1. W przypadku braku przedstawiciela ustawowego prawo to, w odniesieniu do badania, może wykonać opiekun faktyczny. Pacjent małoletni, który ukończył 16 lat, lecz dysponujący dostatecznym rozeznaniem, ma prawo do wyrażenia sprzeciwu co do udzielenia świadczenia zdrowotnego, pomimo zgody przedstawiciela ustawowego lub opiekuna faktycznego. W takim przypadku wymagane jest zezwolenie sądu opiekuńczego. Zgoda oraz sprzeciw mogą być wyrażone ustnie albo poprzez takie zachowanie, które w sposób niebudzący wątpliwości wskazuje na wolę poddania się proponowanym przez lekarza czynnościom albo brak takiej woli.

Okazanie przez daną osobę dowodu osobistego. Nie wszyscy jednak taki dokument posiadają (np. cudzoziemcy) i wówczas z pomocą tu przychodzi art. 50 ust. 2 pkt 1 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowych ze środków publicznych. Wskazuje on, że świadczeniobiorca może potwierdzić swoją tożsamość przez okazanie (oprócz wspomnianego już dowodu osobistego), paszportu, prawa jazdy, legitymacji szkolnej albo przy użyciu dokumentu mObywatel. W efekcie poza dowodem osobistym możliwe jest potwierdzenie tożsamości przy użyciu także innych dokumentów. Świadczeniobiorca ubiegający się o udzielenie świadczenia opieki zdrowotnej jest obowiązany przedstawić:

• kartę ubezpieczenia zdrowotnego — w przypadku ubezpieczonego oraz osób, do których stosuje się art. 67 ust. 4-7;
• dokument, o którym mowa w art. 54 ust. 1 - w przypadku świadczeniobiorcy innego niż ubezpieczony. (decyzja wójta (burmistrza, prezydenta) gminy właściwej ze względu na miejsce zamieszkania świadczeniobiorcy, potwierdzająca to prawo.

W celu weryfikacji czy osoba, która obecna jest przy małoletnim pacjencie, to opiekun prawny dana osoba musi poświadczyć fakt bycia np. rodzicem czy przysposabiającym. Mając na uwadze podstawowe prawa pacjenta, placówka musi upewnić się, że osoba przedstawiająca się jako opiekun pacjenta rzeczywiście nią jest. Dotychczasowa praktyka podsuwa tutaj dwa rozwiązania do wyboru:

• weryfikacja tożsamości takiej osoby, a następnie złożenie przez nią pisemnego oświadczenia, w którym oświadcza, iż jest uprawniona do reprezentacji pacjenta.
• okazanie dokumentu potwierdzającego fakt pozostawania z pacjentem w stosunku pokrewieństwa/przysposobienia, jak chociażby wyrok przysposabiający/akt urodzenia dziecka.

Wpis w dokumentacji w postaci papierowej nie może być z niej usunięty, a jeżeli został dokonany błędnie, skreśla się go i zamieszcza adnotację o przyczynie błędu oraz datę i oznaczenie osoby dokonującej adnotacji. Pierwsza strona wydruku dokumentacji indywidualnej oraz pierwsza strona dokumentacji w postaci papierowej zawierają oznaczenie pacjenta, a kolejne strony – co najmniej imię (imiona) i nazwisko pacjenta. Jeżeli nie jest możliwe ustalenie tożsamości pacjenta, w pierwszej wytworzonej dla tego pacjenta dokumentacji wewnętrznej dokonuje się oznaczenia „NN”, z podaniem przyczyny i okoliczności uniemożliwiających ustalenie tożsamości.

Wprowadzanie zmian w dokumentacji medycznej powinno być możliwe tylko w wyjątkowych przypadkach i z zachowaniem określonych procedur.

W przypadku pomyłkowo wpisanej treści w dokumentacji pacjenta powinniśmy dokonać skreślenia błędnej treści i umieścić adnotację określającą powód wykreślenia. Oznacza to, że nie usuwamy na stałe określonego wpisu, ale wskazujemy na jego nieprawidłowość i wyłączamy go z opisu stanu pacjenta, dokładnie to określając. Ważne by zmiana wskazywała przyczynę wykreślenia oraz osobę dokonującej adnotację jak również datę jej wpisania.

Zgodnie z art. 5 ust. 2 pkt 1 lit. a ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 o działalności leczniczej Działalność lecznicza lekarzy może być wykonywana w formie: jednoosobowej działalności gospodarczej jako indywidualna praktyka lekarska, indywidualna praktyka lekarska wyłącznie w miejscu wezwania, indywidualna specjalistyczna praktyka lekarska, indywidualna specjalistyczna praktyka lekarska wyłącznie w miejscu wezwania, indywidualna praktyka lekarska wyłącznie w zakładzie leczniczym na podstawie umowy z podmiotem leczniczym prowadzącym ten zakład lub indywidualna specjalistyczna praktyka lekarska wyłącznie w zakładzie leczniczym na podstawie umowy z podmiotem leczniczym prowadzącym ten zakład. Zatem praktyka lekarska może funkcjonować wyłącznie w ramach jednoosobowej działalności gospodarczej zarejestrowanej w CEiDG.

Natomiast zgodnie z art. 4 ust. 1 pkt 1 wyżej wymienionej ustawy Podmiotami leczniczymi są przedsiębiorcy w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2024 r. poz. 236) we wszelkich formach przewidzianych dla wykonywania działalności gospodarczej. Jak wskazano w regulacji, podmiot leczniczy może funkcjonować zarówno na podstawie zarejestrowanej jednoosobowej działalności gospodarczej, jak i w każdej formie spółki (handlowe i osobowe).

Prawo nie nakłada na pacjenta obowiązku informować lekarza o swoich chorobach, w tym również o byciu nosicielem wirusa HIV. Należy jednak zwrócić uwagę na dwa ważne przepisy, które modyfikują powyższą regułę:

• po pierwsze, na art. 115 Kodeksu wykroczeń, zgodnie z którym: „Kto odmawia udzielenia organowi służby zdrowia wyjaśnień mogących mieć znaczenie dla wykrycia gruźlicy, choroby wenerycznej lub innej choroby zakaźnej lub źródła zakażenia albo dla zapobiegania szerzeniu się takich chorób, podlega karze grzywny albo karze nagany”. Z przepisu tego wynika, że jeżeli lekarz (który w rozumieniu tego przepisu jest „organem służby zdrowia”) zapyta pacjenta wprost, czy jest on nosicielem wirusa HIV, to pacjent musi odpowiedzieć lekarzowi na to pytanie zgodnie z prawdą;
• po drugie, na art. 161 § 1 Kodeksu karnego, zgodnie z którym: „Kto, wiedząc, że jest zarażony wirusem HIV, naraża bezpośrednio inną osobę na takie zarażenie, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3” (na marginesie warto dodać, że w art. 161 § 2 k.k. wskazano, że przestępstwo popełnia też ten: „Kto, wiedząc, że jest dotknięty chorobą weneryczną lub zakaźną, ciężką chorobą nieuleczalną lub realnie zagrażającą życiu, naraża bezpośrednio inną osobę na zarażenie taką chorobą, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku”). Za narażenie uznaje się każde zachowanie, z którego wynika bezpośrednie niebezpieczeństwo zarażenia się wirusem HIV. Nie wchodząc w prawnicze rozważania, trzeba stwierdzić, że w odniesieniu do relacji lekarz-pacjent o narażeniu lekarza może być mowa wyłącznie wtedy, gdy pacjent zataja informacje o nosicielstwie wirusa HIV w sytuacji, w której lekarz — z racji charakteru udzielanych świadczeń zdrowotnych — musi mieć kontakt z płynami ustrojowymi zakażonego pacjenta, w których znajduje się najwięcej wirusa HIV (np. w czasie operacji, podczas porodu).

Podsumowując, z samego faktu zgłoszenia się na wizytę do lekarza nie wynika obowiązek pacjenta informowania lekarza o nosicielstwie wirusa HIV, jednakże obowiązek taki powstaje, jeżeli:

• lekarz zapyta pacjenta o nosicielstwo wirusa HIV;
• charakter udzielanych świadczeń zdrowotnych przesądza o tym, że lekarz będzie miał kontakt z płynami ustrojowymi pacjenta.

Lekarz odbywający szkolenie specjalizacyjne, korzystający z uprawnień wynikających z rodzicielstwa, przewidzianych w Kodeksie Pracy, może nie wydłużać szkolenia specjalizacyjnego o czas niezbędny do odbycia obowiązkowych dyżurów medycznych łącznie do 24 miesięcy nie dłużej jednak niż do 50 proc. czasu trwania szkolenia specjalizacyjnego przewidzianego właściwym dla danego lekarza programem szkolenia.

Przykład: jeżeli szkolenie specjalizacyjne trwa 2 lata, czyli 24 m-ce to z powyższego uprawnienia do nieprzedłużania szkolenia specjalizacyjnego o czas korzystania z uprawnień wynikających z rodzicielstwa, lekarz może skorzystać w wymiarze do 12 miesięcy, natomiast jeżeli szkolenie specjalizacyjne trwa 4 lata (48 miesięcy) lub dłużej to wówczas lekarz może skorzystać z uprawnienia do nieprzedłużenia szkolenia przez okres do 24 miesięcy.

Dodatek wyrównawczy to różnica między wynagrodzeniem, które otrzymuje pracownik przeniesiony do innej pracy, a wynagrodzeniem, które otrzymywał przed tą zmianą.

Art. 179. Ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. (Kodeks pracy):

„§1. Pracodawca zatrudniający pracownicę w ciąży lub karmiącą dziecko piersią przy pracy wymienionej w przepisach wydanych na podstawie art. 176 §2, wzbronionej takiej pracownicy bez względu na stopień narażenia na czynniki szkodliwe dla zdrowia lub niebezpieczne, jest obowiązany przenieść pracownicę do innej pracy, a jeżeli jest to niemożliwe, zwolnić ją na czas niezbędny z obowiązku świadczenia pracy.

§2. Pracodawca zatrudniający pracownicę w ciąży lub karmiącą dziecko piersią przy pozostałych pracach wymienionych w przepisach wydanych na podstawie art. 176 §2 jest obowiązany dostosować warunki pracy do wymagań określonych w tych przepisach lub tak ograniczyć czas pracy, aby wyeliminować zagrożenia dla zdrowia lub bezpieczeństwa pracownicy. Jeżeli dostosowanie warunków pracy na dotychczasowym stanowisku pracy lub skrócenie czasu pracy jest niemożliwe lub niecelowe, pracodawca jest obowiązany przenieść pracownicę do innej pracy, a w razie braku takiej możliwości zwolnić pracownicę na czas niezbędny z obowiązku świadczenia pracy.

§3. Przepis §2 stosuje się odpowiednio do pracodawcy w przypadku, gdy przeciwwskazania zdrowotne do wykonywania dotychczasowej pracy przez pracownicę w ciąży lub karmiącą dziecko piersią wynikają z orzeczenia lekarskiego.

§4. W razie, gdy zmiana warunków pracy na dotychczas zajmowanym stanowisku pracy, skrócenie czasu pracy lub przeniesienie pracownicy do innej pracy powoduje obniżenie wynagrodzenia, pracownicy przysługuje dodatek wyrównawczy.

§5. Pracownica w okresie zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy zachowuje prawo do dotychczasowego wynagrodzenia.

§6. Po ustaniu przyczyn uzasadniających przeniesienie pracownicy do innej pracy, skrócenie jej czasu pracy lub zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy, pracodawca jest obowiązany zatrudnić pracownicę przy pracy i w wymiarze czasu pracy określonych w umowie o pracę.

§7. Minister właściwy do spraw zdrowia określi, w drodze rozporządzenia, sposób i tryb wydawania zaświadczeń lekarskich stwierdzających przeciwwskazania zdrowotne do wykonywania dotychczasowej pracy przez pracownicę w ciąży lub karmiącą dziecko piersią, uwzględniając zagrożenia dla jej zdrowia lub bezpieczeństwa występujące w środowisku pracy”.

Zgodnie z §7 pkt. 1 i 2 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz.U.2017.927 tj. z dnia 2017.05.11), dodatek wyrównawczy należy się osobie zatrudnionej, która:

„1. Dodatek wyrównawczy do wynagrodzenia przysługujący:

• pracownicy w ciąży lub karmiącej dziecko piersią (art. 179 §4 Kodeksu pracy),
• pracownikowi, u którego stwierdzono objawy wskazujące na powstawanie choroby zawodowej (art. 230 §2 Kodeksu pracy),
• pracownikowi, który stał się niezdolny do wykonywania dotychczasowej pracy wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej (art. 231 Kodeksu pracy), stanowi różnicę między wynagrodzeniem z okresu poprzedzającego przeniesienie a wynagrodzeniem po przeniesieniu pracownika do innej pracy.

2. Wynagrodzenie do celów określenia dodatku wyrównawczego oblicza się według zasad obowiązujących przy ustalaniu wynagrodzenia za urlop”.

Jeśli chodzi o zatrudnionych, pracodawca ma określone obowiązki. Bardzo istotne jest to, aby zapewnił pracownikom bezpieczne oraz ergonomiczne warunki pracy. Co więcej, musi przestrzegać w zakładzie pracy przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, wydawać polecenia, które dotyczą usunięcia uchybień w tym zakresie oraz kontrolować wykonanie tych poleceń. Obowiązki te pracodawca powinien wypełniać nie tylko w stosunku do pracowników, ale także względem innych osób, które wykonują pracę na innej podstawie niż stosunek pracy w danym zakładzie, jak wynika z powyższego, także wobec zleceniobiorców czy też wykonawców dzieła. W związku z tym, jeśli ktoś wykonuje pracę na zlecenie, przy której istnieje realna możliwość przeniesienia zakażenia lub choroby zakaźnej na inne osoby, to powinien mieć wykonane badania sanitarno-epidemiologiczne. Bardzo ważne jest to, iż pracodawca może wymagać takich badań, ale nie ma obowiązku za nie zapłacić.

Kwestie dotyczące wykonania badań dla zleceniobiorców, w tym także badań sanepidu, mogą zostać zawarte w umowie cywilnoprawnej. Warto w dokumencie również określić, kto będzie ponosił koszty przeprowadzonych badań. W przypadku umów cywilnoprawnych koszty związane z wykonaniem badań sanitarno-epidemiologicznymi mogą znajdować się zarówno po jednej, jak i po drugiej stronie. Bezwzględny obowiązek pokrywania kosztów badań przez pracodawcę istnieje wyłącznie w przypadku zatrudnienia na podstawie umowy o pracę.

Należy podjąć następujące kroki:

• Wyrobić nową pieczątkę, która będzie różniła się od poprzedniej – kolorem, kształtem, układem. Jeżeli dotychczas korzystałeś z prostokątnej pieczątki, możesz zdecydować się np. na okrągły stempel;
• Złożyć pisemne zawiadomienie do Okręgowej Izby Lekarskiej, Narodowego Funduszu Zdrowia oraz kierownika placówki medycznej, w której pracujesz – przedstawić w nim okoliczności i datę utraty pieczątki oraz wzór zaginionej i nowej pieczątki z wyraźnym zaznaczeniem tego, czym każdy ze stempli się różni;
• Zgłosić sprawę na policji – jeżeli istnieje jakiekolwiek podejrzenie, że pieczątka została skradziona.

Ustawa z dnia 27 października 2017 r. o podstawowej opiece zdrowotnej (Dz.U.2022.2527 tj. z dnia 2022.12.07):

Art. 6. [Lekarz POZ]

„1. Lekarz POZ to lekarz, który:

• posiada tytuł specjalisty w dziedzinie medycyny rodzinnej albo
• odbywa szkolenie specjalizacyjne w dziedzinie medycyny rodzinnej, albo
• posiada specjalizację II stopnia w dziedzinie medycyny ogólnej, albo
• posiada specjalizację I lub II stopnia lub tytuł specjalisty w dziedzinie pediatrii, pod warunkiem ukończenia kursu w dziedzinie medycyny rodzinnej
• zawarł umowę z NFZ o udzielanie świadczeń z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej albo który wykonuje zawód u świadczeniodawcy, z którym Narodowy Fundusz Zdrowia zawarł umowę o udzielanie świadczeń z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej, wybrany przez świadczeniobiorcę zgodnie z art. 9.

2. Lekarzem POZ jest także lekarz:

• posiadający specjalizację I stopnia w dziedzinie medycyny ogólnej lub
• posiadający specjalizację I lub II stopnia lub tytuł specjalisty w dziedzinie chorób wewnętrznych
• udzielający świadczeń zdrowotnych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej przed dniem 31 grudnia 2026 r., pod warunkiem ukończenia kursu, o którym mowa w ust. 1 pkt 4, z zastrzeżeniem art. 14 ustawy z dnia 24 sierpnia 2007 r. o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1172).

1. 2a. Obowiązek ukończenia kursu w dziedzinie medycyny rodzinnej, o którym mowa w ust. 1 pkt 4 i ust. 2, nie dotyczy lekarzy, którzy przez okres co najmniej dziesięciu lat udzielali świadczeń zdrowotnych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej jako lekarze podstawowej opieki zdrowotnej.

3. Lekarz, o którym mowa w ust. 1 pkt 4, może sprawować opiekę nad świadczeniobiorcą wyłącznie do ukończenia przez tego świadczeniobiorcę 18. roku życia.

4. Kurs, o którym mowa w ust. 1 pkt 4, organizuje instytut, o którym mowa w art. 15 ust. 2, lub Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego, na podstawie ramowego programu kursu określonego w przepisach wydanych na podstawie ust. 6.

   4a. Warunkiem ukończenia kursu, o którym mowa w ust. 1 pkt 4, jest uczestnictwo w kursie i zaliczenie końcowego sprawdzianu testowego obejmującego zagadnienia z programu kursu.

   4b. Uczestnik kursu, o którym mowa w ust. 1 pkt 4, po jego ukończeniu z wynikiem pozytywnym otrzymuje zaświadczenie o ukończeniu kursu obejmujące następujące dane:

   • nazwę i adres organizatora kursu;
   • nazwę kursu;
   • imię i nazwisko uczestnika kursu;
   • numer prawa wykonywania zawodu lekarza;
   • nazwę organu wydającego prawo wykonywania zawodu lekarza;
   • datę odbycia kursu;
   • informację o ukończeniu kursu z wynikiem pozytywnym;
   • datę wydania zaświadczenia;
   • podpis z podaniem imienia i nazwiska osoby reprezentującej organizatora kursu. 

5. Koszty kursu, o którym mowa w ust. 1 pkt 4, pokrywa lekarz lub świadczeniodawca, z którym Narodowy Fundusz Zdrowia zawarł umowę o udzielanie świadczeń podstawowej opieki zdrowotnej, lub podmiot, o którym mowa w ust. 4. Koszty te mogą być również pokrywane w ramach dofinansowania pochodzącego ze środków europejskich w rozumieniu art. 2 pkt 5 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2024 r. poz. 1530, 1572, 1717 i 1756).

6. Minister właściwy do spraw zdrowia określi, w drodze rozporządzenia:

• ramowy program kursu obejmujący założenia organizacyjno-programowe, plan nauczania zawierający rozkład zajęć, wykaz treści nauczania i wymaganej wiedzy oraz szczegółowe warunki ukończenia kursu, uwzględniając zakres wiedzy niezbędnej do udzielania świadczeń z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej;
• wzór zaświadczenia o ukończeniu kursu w dziedzinie medycyny rodzinnej, mając na uwadze zapewnienie jednolitości wydawanych zaświadczeń.

Ojczym nie jest żadną z osób wymienionych w art. 95b ust 3 pkt 2 Ustawy z dnia 6 września 2001 r. Prawo farmaceutyczne wobec czego, nie ma możliwości wystawienia dla ojczyma recepty pro familiae.

Matce przysługuje szczególna ochrona wynikająca z art. 148 i art. 178 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks Pracy.

Pracodawca nie może bez zgody zatrudniać pracownika w godzinach nadliczbowych, w porze nocnej oraz delegować poza stałe miejsce pracy. Co więcej, nie może nakazać pracy przekraczającej 8 godzin.

Zgodnie z Uchwałą Nr 110/05/IV Naczelnej Rady Lekarskiej z dnia 16 września 2005 r. w sprawie treści pieczątki lekarskiej w brzmieniu:

„1. Pieczątka lekarska zawiera następujące dane:

• imię i nazwisko,
• tytuł zawodowy, tj. „lekarz” („lek.”) albo „lekarz dentysta” („lek. dent.”),
• numer prawa wykonywania zawodu,
• posiadane specjalizacje, zgodnie z brzmieniem określonym w dyplomie lub zaświadczeniu, potwierdzającym ich uzyskanie.

2. Pieczątka lekarska może ponadto zawierać następujące dane:

• tytuł i stopień naukowy,
• umiejętności z zakresu węższych dziedzin medycyny lub udzielania określonych świadczeń zdrowotnych, o których mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 17 ust. 2 ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty, zgodnie z brzmieniem określonym w świadectwie potwierdzającym posiadanie tych umiejętności,
• numer umowy z Narodowym Funduszem Zdrowia upoważniającej lekarza do wystawiania recept,
• numer telefonu,
• adres”.

Ustawa z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty

Art. 32. [Zgoda pacjenta na przeprowadzenie badań]

„1. Lekarz może przeprowadzić badanie lub udzielić innych świadczeń zdrowotnych, z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w ustawie, po wyrażeniu zgody przez pacjenta.

2. Jeżeli pacjent jest małoletni lub niezdolny do świadomego wyrażenia zgody, wymagana jest zgoda jego przedstawiciela ustawowego, a gdy pacjent nie ma przedstawiciela ustawowego lub porozumienie się z nim jest niemożliwe - zezwolenie sądu opiekuńczego.

3. Jeżeli zachodzi potrzeba przeprowadzenia badania osoby, o której mowa w ust. 2, zgodę na przeprowadzenie badania może wyrazić także opiekun faktyczny.

4. W przypadku osoby całkowicie ubezwłasnowolnionej zgodę wyraża przedstawiciel ustawowy tej osoby. Jeżeli osoba taka jest w stanie z rozeznaniem wypowiedzieć opinię w sprawie badania, konieczne jest ponadto uzyskanie zgody tej osoby.

5. Jeżeli pacjent ukończył 16 lat, wymagana jest także jego zgoda.

6. Jeżeli jednak małoletni, który ukończył 16 lat, osoba ubezwłasnowolniona albo pacjent chory psychicznie lub upośledzony umysłowo, lecz dysponujący dostatecznym rozeznaniem, sprzeciwia się czynnościom medycznym, poza zgodą jego przedstawiciela ustawowego lub opiekuna faktycznego albo w przypadku niewyrażenia przez nich zgody wymagane jest zezwolenie sądu opiekuńczego.

7. Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, zgoda osób wymienionych w ust. 1, 2 i 4 może być wyrażona ustnie albo nawet poprzez takie ich zachowanie, które w sposób niebudzący wątpliwości wskazuje na wolę poddania się proponowanym przez lekarza czynnościom medycznym.

8. Jeżeli pacjent, o którym mowa w ust. 2, nie ma przedstawiciela ustawowego ani opiekuna faktycznego albo porozumienie się z tymi osobami jest niemożliwe, lekarz po przeprowadzeniu badania może przystąpić do udzielania dalszych świadczeń zdrowotnych dopiero po uzyskaniu zgody sądu opiekuńczego, chyba że co innego wynika z przepisów ustawy.

9. Do czynności, o których mowa w ust. 1, stosuje się odpowiednio przepis art. 34 ust.

10. Sądem opiekuńczym właściwym miejscowo dla udzielania zgody na wykonywanie czynności medycznych jest sąd, w którego okręgu czynności te mają być wykonane”.

Asystentka dentystyczna i pomoc dentystyczna to dwa różne zawody. W ocenie Ministerstwa Zdrowia – pomoc dentystyczna – to stanowisko, wykonywane przez pracowników działalności podstawowej, określonych w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z 10 lipca 2023 r. w sprawie kwalifikacji wymaganych od pracowników na poszczególnych rodzajach stanowisk pracy w podmiotach leczniczych niebędących przedsiębiorcami. Do obowiązków pomocy dentystycznej należy praca w recepcji, sprzątanie pomieszczeń i przygotowywanie miejsca pracy lekarza.

Asystentka dentystyczna to zawód medyczny średniego szczebla. Jest to osoba z wykształceniem medycznym, która ukończyła szkołę na kierunku asystentka stomatologiczna i zdała egzamin potwierdzający kwalifikacje zawodowe. Pomoc dentystyczna to z kolei osoba stanowiąca część zespołu, będąca personelem pomocniczym wobec samego lekarza dentysty, jak i asystentki stomatologicznej.

Ustawa z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (Dz.U.2024.1287 tj. z dnia 2024.08.26) w brzmieniu:

Art. 18. [Doskonalenie zawodowe]

„1. Lekarz, z zastrzeżeniem ust. 3, ma prawo i obowiązek doskonalenia zawodowego.

2. Dopełnienie obowiązku doskonalenia zawodowego lekarzy okręgowa rada lekarska potwierdza przez dokonanie wpisu w rejestrze, o którym mowa w art. 49 ustawy z dnia 2 grudnia 2009 r. o izbach lekarskich. Potwierdzenia dokonuje okręgowa rada lekarska na podstawie przedłożonej przez lekarza dokumentacji potwierdzającej odbycie określonych form doskonalenia zawodowego, z zastrzeżeniem art. 19 ust. 4.
3. Dopełnienie obowiązku doskonalenia zawodowego nie dotyczy lekarza:

• odbywającego staż podyplomowy albo
• przebywającego na urlopie macierzyńskim, albo
• będącego na zwolnieniu lekarskim z powodu choroby przekraczającej łącznie 50% okresu rozliczeniowego.

4. Lekarz realizuje obowiązek doskonalenia zawodowego przez uzyskanie odpowiedniej liczby punktów edukacyjnych obliczonych w okresach rozliczeniowych.
5. Lekarzowi zatrudnionemu na podstawie stosunku pracy, który nie realizuje w danym roku kalendarzowym szkolenia specjalizacyjnego, na jego wniosek przysługuje, w celu realizacji doskonalenia zawodowego, urlop szkoleniowy w wymiarze do 6 dni roboczych rocznie, płatny według zasad obowiązujących przy obliczaniu wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy. Termin urlopu szkoleniowego jest uzgadniany każdorazowo z kierownikiem jednostki organizacyjnej. Lekarz i lekarz dentysta mają obowiązek przedstawić kierownikowi jednostki organizacyjnej dokument poświadczający ich udział w doskonaleniu zawodowym.
6. Okręgowa rada lekarska powiadamia lekarza, za pomocą SMK, o braku dopełnienia obowiązku doskonalenia zawodowego.
7. Koszty doskonalenia zawodowego może pokrywać lekarz, podmiot leczniczy, w którym lekarz wykonuje zawód, okręgowa izba lekarska, Naczelna Izba Lekarska, Wojskowa Izba Lekarska lub podmiot organizujący szkolenie z zakresu doskonalenia zawodowego.
8. Kierownik podmiotu leczniczego, w którym lekarz wykonuje zawód, ma obowiązek umożliwić lekarzowi realizację doskonalenia zawodowego.
9. Minister właściwy do spraw zdrowia, po zasięgnięciu opinii Naczelnej Rady Lekarskiej, określi, w drodze rozporządzenia, sposób dopełnienia obowiązku, o którym mowa w ust. 1, biorąc pod uwagę konieczność określenia zakresu stałej aktywności lekarzy w ramach samokształcenia lub w zorganizowanych formach kształcenia”.

Kwestie braku możliwości zatrudnienia lekarza prowadzącego indywidualną lekarską przez drugiego lekarza prowadzącego indywidualną praktykę lekarską reguluje art. 53 Ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (Dz.U.2024.1287 tj. z dnia 2024.08.26) w brzmieniu:

„1. Lekarz wykonujący indywidualną praktykę lekarską, indywidualną specjalistyczną praktykę lekarską, indywidualną praktykę lekarską lub indywidualną specjalistyczną praktykę lekarską w miejscu wezwania może zatrudniać osoby niebędące lekarzami do wykonywania czynności pomocniczych (współpracy).

2. Lekarz, lekarz dentysta wykonujący indywidualną praktykę lekarską lub indywidualną specjalistyczną praktykę lekarską, lub grupową praktykę lekarską, prowadzący odpowiednio staż podyplomowy lub szkolenie specjalizacyjne może zatrudniać lekarza, lekarza dentystę w celu odbywania przez niego stażu podyplomowego lub szkolenia specjalizacyjnego.
3. Lekarz, lekarz dentysta, o którym mowa w ust. 2, jest obowiązany do poinformowania organu prowadzącego rejestr o zatrudnieniu lekarza, lekarza dentysty.
4. Przepisów ust. 1-3 nie stosuje się do indywidualnej praktyki lekarskiej i indywidualnej specjalistycznej praktyki lekarskiej wykonywanej wyłącznie w miejscu wezwania lub wyłącznie w zakładzie leczniczym podmiotu leczniczego”.

Kwestię reklamowania się przez lekarzy reguluje art. 65 Kodeksu Etyki Lekarskiej w brzmieniu:

„Lekarz buduje swoją zawodową opinię, opierając się jedynie na wynikach swojej pracy. Dlatego wszelkie reklamowanie się bezpośrednie lub pośrednie, jest zabronione. Lekarz nie powinien dopuścić do używania swego nazwiska dla celów komercyjnych”.

Zważając na powyższe, billboard reklamowy zgodnie z regulacjami nie powinien zawierać wizerunku lekarza, gdyż byłoby to niezgodne z etosem wykonywania zawodu lekarza.