14 czerwca 2013

Wspierajmy badania kliniczne

Szkocki lekarz okrętowy James Lind (1716-1794), szukając metody leczenia szkorbutu, w maju 1747 r. wybrał 12 żeglarzy o podobnym zaawansowaniu choroby. Podzielił ich na grupy, różnicując dietę.
W toku systematycznie prowadzonych obserwacji i kontrolowanej terapii potwierdził wcześniejsze przypuszczenia, że tylko pacjenci odżywiani owocami cytrusowymi powracali do zdrowia. Swoje badania zamieścił w pracy pt. „Rozprawa naukowa dotycząca szkorbutu […] W tym dociekania co do natury i źródeł choroby oraz jak ją leczyć”, którą opublikował w 1573 r. Doświadczenia szkockiego badacza uważa się za pierwsze badania kliniczne.

Z większają dostęp pacjentów do nowych leków, innowacyjnych produktów i metod terapeutycznych, podwyższają standard opieki medycznej. Są jednym z filarów postępu w medycynie. Prowadzenie badań klinicznych w warunkach jednego kraju jest wyzwaniem dla mniejszych ośrodków badawczych, a rozszerzenie ich poza granice często przekracza możliwości ośrodków naukowych. Badania międzynarodowe są szczególnie utrudnione ze względu na różnice w systemach opieki zdrowotnej, uwarunkowania prawne, różnorodność infrastruktury, a nawet różnice kulturowe i językowe. Ważną rolę wspierającą rozwój badań klinicznych w państwach Unii Europejskiej odgrywa Europejska Sieć Infrastruktur Badań Klinicznych (ECRIN) powstała w ramach Europejskiego Forum Strategicznego Infrastruktur Badawczych (ESFRI). ECRIN stawia sobie za cel usprawnienie międzynarodowych badań klinicznych przez wsparcie niezbędną informacją, konsultacją i koordynacją prac ośrodków badań klinicznych w Europie. Ta współpraca jest szczególnie ważna w badaniach chorób rzadkich, z uwagi na konieczność poszukiwania uczestników w dużej populacji, przekraczającej granice jednego kraju. Działalność ECRIN ukierunkowana jest również na zwiększenie konkurencyjności projektów europejskich w skali globalnej, rozbudowę nowoczesnej bazy naukowej w Europie i zwiększanie możliwości narodowych ośrodków badań klinicznych.
Od kilku lat popularyzuje się w Europie ideę obchodów Międzynarodowego Dnia Badań Klinicznych (w maju, dla upamiętnienia pierwszego badania klinicznego przeprowadzonego przez Jamesa Linda). Celem tych działań jest promowanie badań klinicznych i uświadamianie ich znaczenia dla zdrowia i życia społeczeństwa. Coraz więcej państw przyłącza się do tej inicjatywy. Jest wśród nich także Polska. Gospodarzem tegorocznych obchodów był Warszawski Uniwersytet Medyczny pełniący rolę koordynatora programu ECRIN w Polsce. W konferencji (17.05.2013 r.) udział wzięli przedstawiciele ośrodków badawczych z Europy, którzy podzielili się swoimi doświadczeniami z zakresu metodologii badań, aspektów prawnych i etycznych. Prof. Sławomir Majewski, prorektor ds. nauki i współpracy z zagranicą WUM, polski koordynator ECRIN, w swoim wystąpieniu podkreślił znaczenie współpracy ośrodków akademickich z przemysłem, zwracając uwagę, że taki proces musi być ciągły, a środowisko naukowe jest na niego otwarte. Problemem jak zawsze są również finanse. Sponsorzy jakże często chcą uzyskać odpowiedź na wszystkie pytania w jednym badaniu, a to jest niemożliwe. Nie wszystkie badania mają sponsorów. Nowe technologie wymuszają zmianę podejścia do badań klinicznych rozumianych tradycyjnie. Obszarem aktywności staje się także medycyna kliniczna. Zagadnienia natury etycznej, prawnej, zmiany mentalności stawiają przed badaczami wiele dodatkowych problemów do rozwiązania, z którymi obecne i przyszłe pokolenia naukowców będą się mierzyć. Ważne, aby następcy doktora Linda nie zaprzestali pracy.

ach

Archiwum

Okręgowa Izba Lekarska w Warszawie im. prof. Jana Nielubowicza