Formy wykonywania zawodu lekarza – zagadnienia ogólne
Do 30 czerwca 2011 r. tj., do dnia wejścia w życie ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz.U. z 2016 r., poz. 1638, z późn. zm.), zwanej dalej ustawą o działalności leczniczej, udzielanie świadczeń zdrowotnych mogło odbywać się zasadniczo tylko w jednej z trzech prawem przewidzianych form, tj. zakładu opieki zdrowotnej (publicznego lub niepublicznego), indywidualnej lub grupowej praktyki lekarzy, pielęgniarek lub położnych. Od 1 lipca 2011 r. świadczenia zdrowotne mogą być udzielane w bardziej różnorodnych formach.
Ustawa o działalności leczniczej wprowadziła dwa pojęcia odnoszące się do świadczeniodawców medycznych, tj. podmioty lecznicze oraz podmioty wykonujące działalność leczniczą. Pojęcie „podmioty wykonujące działalność leczniczą” ma szerszy zakres podmiotowy i obejmuje zarówno podmioty lecznicze, jak i prywatne praktyki zawodowe. Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 5 ustawy o działalności leczniczej, podmiot wykonujący działalność leczniczą to podmiot leczniczy, o którym mowa w art. 4, oraz praktyka zawodowa, o której mowa w art. 5 ustawie o działalności leczniczej.
W świetle art. 4 ustawy o działalności leczniczej podmiotami leczniczymi są:
- przedsiębiorcy w rozumieniu przepisów ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2016 r. poz. 1829 z późn. zm.) we wszelkich formach przewidzianych dla wykonywania działalności gospodarczej, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej,
- samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej,
- jednostki budżetowe, w tym państwowe jednostki budżetowe tworzone i nadzorowane przez Ministra Obrony Narodowej, ministra właściwego do spraw wewnętrznych, Ministra Sprawiedliwości lub Szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, posiadające w strukturze organizacyjnej ambulatorium, ambulatorium z izbą chorych lub lekarza podstawowej opieki zdrowotnej,
- instytuty badawcze, o których mowa w art. 3 ustawy z 30 kwietnia 2010 r. o instytutach badawczych,
- fundacje i stowarzyszenia, których celem statutowym jest wykonywanie zadań w zakresie ochrony zdrowia i których statut dopuszcza prowadzenie działalności leczniczej, jak również posiadające osobowość prawną jednostki organizacyjne ww. stowarzyszeń,
- Kościoły, kościelne osoby prawne lub związki wyznaniowe – w zakresie, w jakim wykonują działalność leczniczą,
- Jednostki wojskowe.
W związku z ograniczeniem tematu raportu do kwestii związanych z prawami i obowiązkami lekarzy, w dalszej części zostaną omówione zagadnienia dotyczące praktyk zawodowych oraz przedsiębiorcy we wszelkich formach przewidzianych dla wykonywania działalności gospodarczej w zakresie usług medycznych.
Na gruncie ustawy o działalności leczniczej lekarz może wykonywać swój zawód w kilku różnych formach. Formy wykonywania zwodu lekarza są jak gdyby wynikiem stworzenia różnych konfiguracji cech wskazanych poniżej:
- kwalifikacje lekarza,
- miejsce wykonywania praktyki,
- ilość osób wykonujących praktykę.
Ad 1
Pierwsza grupa cech składa się z dwóch elementów – poziomu wykształcenia lekarza oraz jego wiedzy. Polskie przepisy rozróżniają dwa typy takich praktyk. Są to praktyka specjalistyczna lub ogólna.
Ad 2
Druga grupa cech dotyczy miejsca wykonywania praktyk. Praktyki mogą być wykonywane w postaci stacjonarnej lub niestacjonarnej. Praktyki niestacjonarne dzielą się dodatkowo na praktyki, które są świadczone wyłącznie w miejscu wezwania lub wyłącznie w przedsiębiorstwie podmiotu leczniczego na podstawie umowy z tym podmiotem.
Ad 3
Trzecią ostatnią grupą jest ilość lekarzy udzielających świadczeń zdrowotnych w ramach jednej praktyki. Praktyki poza działalnością jednoosobową mogą być wykonywane grupowo w postaci spółki cywilnej, jawnej lub partnerskiej.
I tak po skonfigurowaniu cech wskazanych powyżej otrzymujemy siedem form wykonywania praktyki lekarskiej wskazanych przez ustawodawcę:
- jednoosobowa działalność gospodarcza jako indywidualna praktyka lekarska,
- jednoosobowa działalność gospodarcza jako indywidualna praktyka lekarska wyłącznie w miejscu wezwania,
- jednoosobowa działalność gospodarcza jako indywidualna specjalistyczna praktyka lekarska,
- jednoosobowa działalność gospodarcza jako indywidualna specjalistyczna praktyka lekarska wyłącznie w miejscu wezwania,
- jednoosobowa działalność gospodarcza jako indywidualna praktyka lekarska wyłącznie w przedsiębiorstwie podmiotu leczniczego na podstawie umowy z tym podmiotem
- jednoosobowa działalność gospodarcza jako indywidualna specjalistyczna praktyka lekarska wyłącznie w przedsiębiorstwie podmiotu leczniczego na podstawie umowy z tym podmiotem,
- spółka cywilna, spółka jawna albo spółka partnerska jako grupowa praktyka lekarska.
