4 października 2016

Obowiązki lekarza jako przedsiębiorcy związane z prowadzeniem dokumentacji księgowej i rozliczeniami z ZUS i US

Lekarz który zdecydował się na samodzielne prowadzenie praktyki lekarskiej może swoją działalność opodatkować wg każdego z przewidzianych przez przepisy sposobów. Może skorzystać z form ryczałtowych takich jak: karta podatkowa i ryczałt ewidencjonowany – w których opodatkowanie nie jest zależne od uzyskanego dochodu, lecz podatek jest wyliczamy w odniesieniu do innych parametrów. Może tez płacić podatek wyliczany od rzeczywiście uzyskanego dochodu zarówno przy zastosowaniu skali podatkowej jak i w formie podatku liniowego.

Karta podatkowa

Najprostszą formą opodatkowania, przewidzianą przepisami prawa podatkowego jest karta podatkowa, której główną zaletą jest ograniczenie do niezbędnego minimum wszystkich formalności. Podatnicy którzy się na tę formę zdecydują  między innymi nie podlegają obowiązkowi prowadzenia ewidencji uzyskiwanych dochodów, jak i ponoszonych kosztów. Wynika to bezpośrednio z faktu, iż kwota podatku, którą należy zapłacić fiskusowi za każdy miesiąc jest stała w trakcie całego roku podatkowego a jego wysokość ustalana jest indywidualnie dla każdego podatnika przez naczelnika urzędu skarbowego i  zależy od rodzaju prowadzonej działalności i ilości godzin przepracowanych w ramach praktyki. Pomimo ewidentnych zalet karty podatkowej, nie każdy podatnik może z niej skorzystać. W myśl ustawy z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz. U. z 2016 r. poz. 2180 z późn. zm.), wybór tej formy opodatkowania przysługuje wybranym. Do grupy podatników uprawnionych do zastosowania karty podatkowej należą miedzy innymi osoby, reprezentujący tak zwane wolne zawody, do których należą między innymi lekarze. Przez wolny zawód na potrzeby ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne rozumie się pozarolniczą działalność gospodarczą wykonywaną osobiście między innymi przez lekarzy, pod warunkiem, iż nie jest ona wykonywana na rzecz osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej albo na rzecz osób fizycznych dla potrzeb prowadzonej przez nie pozarolniczej działalności gospodarczej.

Należy więc pamiętać, że koniecznym warunkiem opodatkowania na zasadach karty podatkowej jest osobiste wykonywanie wolnego zawodu bez zatrudniania innych lekarzy  na podstanie umów o pracę, umów zleceń umów o dzieło oraz innych umów o podobnym charakterze tak więc nie mogą również tej formy wybrać lekarze wykonujący zawód w formie spółki cywilnej. Nie jest to jednak jedyne ograniczenie, decydujące o prawie zastosowania tej formy opodatkowania. Do opodatkowania przy zastosowaniu tej formy koniczne jest:

• Złożenie wniosku o zastosowanie opodatkowania w tej formie na druku PIT-16 (wniosek o zastosowanie opodatkowania w formie karty podatkowej za dany rok podatkowy należy złożyć naczelnikowi urzędu skarbowego, nie później niż do dnia 20 stycznia danego roku, a jeżeli podatnik rozpoczyna działalność w trakcie roku podatkowego – przed rozpoczęciem działalności),
• Zgłoszenie we wniosku prowadzonej działalności w zakresie wykonywania zawodu lekarza,
• Przy prowadzeniu działalności nie można korzystać z usług osób nie zatrudnionych przez siebie na podstawie umowy o pracę oraz z usług innych przedsiębiorstw i zakładów, chyba że chodzi o usługi specjalistyczne,
• Nieprowadzenie, poza jednym z rodzajów działalnościwymienionej w art. 23, innej pozarolniczej działalności gospodarczej,
• Nieprowadzenie działalności w tym samym zakresie przez małżonka podatnika,
• Niewytwarzanie wyrobów opodatkowanych, na podstawie odrębnych przepisów, podatkiem akcyzowym,
• Prowadzenie zgłoszonej we wniosku działalności tylko na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Ryczałt ewidencjonowany

Inną formą opodatkowania przewidzianą przepisami prawa podatkowego na jaką może zdecydować się lekarz prowadzący praktykę jest ryczałt ewidencjonowany, uproszczona forma opodatkowania działalności gospodarczej. Podatek płaci się od przychodu, bez możliwości pomniejszania go o koszty jego uzyskania. Od sumy dochodów odejmowana jest tylko składka na ubezpieczenie społeczne. Otrzymana różnica stanowi podstawę opodatkowania od której wylicza się kwotę podatku. Wysokość stawki po­datku uzależniona jest od rodzaju prowadzonej działalności. Stawki ryczałtu w wynoszą: 20 %, 17 %, 8,5 %, 5,5 %, 3%oraz 2%. Możliwe jest opłacanie ryczałtu według jednej z powyższych stawek albo według kilku – jeśli działalność jest różnorodna.

20-procentową stawką ryczałtu ewidencjonowanego objęte są przychody, osiągane w zakresie wolnych zawodów, czyli pozarolniczej działalności gospodarczej wykonywa­nej osobiście, wyłącznie na rzecz osób fizycznych przez:

– lekarzy, lekarzy stomatolo­gów, lekarzy weterynarii,

– techników dentystycznych,

– felczerów, położne, pie­lęgniarki,

– tłumaczy,

– nauczycieli w zakresie świadczenia usług edukacyj­nych polegających na udzie­laniu lekcji na godziny.

By móc rozliczać się na zasadzie ryczałtu ewidencjonowanego od początku istnienia firmy, należy złożyć pisem­nie oświadczenie o wybo­rze tej formy opodatkowania. Kieruje się je do naczelni­ka urzędu skarbowego, właściwe­go według miejsca zamieszkania, w terminie do dnia poprzedzające­go dzień rozpoczęcia działalności – nie później jednak niż w dniu uzy­skania pierwszego przychodu. Możliwy jest również bezpośredni wybór rozliczania ryczałtem przychodów z działalności na wniosku rejestracyjnym CEIDG-1. Kontynuując działalność w la­tach następnych nie trzeba już składać żadnych oświad­czeń. Chy­ba, że ktoś zrezygnuje z ryczałtu, aby wybrać inną formę opodat­kowania. Natomiast, jeżeli przejście na ryczałt ewidencjonowany ma nastąpić już w trakcie prowadzenia działalności gospodarczej, do naczelnika urzędu skarbowego należy złożyć oświadczenie naj­później do 20 stycznia danego roku kalendarzowego. W przypadku, gdy działalność jest lub ma być prowadzona w formie spółki, oświadczenie takie powinni zło­żyć wszyscy wspólnicy – każdy w swoim urzędzie skarbowym, właściwym według miejsca za­mieszkania.

Nie każdy przedsiębiorca może rozliczać się z urzędem skarbowym na zasadzie ryczałtu ewidencjonowanego. Ustawa z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, z grona uprawnionych podatników wyklucza bowiem wszystkich tych, którzy:

• prowadzą: aptekę, lombard, kantor, działalność w zakresie kupna i sprzedaży wartości dewizowych, działalność w zakresie handlu częściami i akcesoriami do pojazdów mechanicznych,
• udzielają pożyczek pod zastaw,
• prowadzą spółkę wspólnie z małżonkiem lub ten sam rodzaj działalności gospodarczej co małżonek,
• wytwarzają wyroby opodatko­wane podatkiem akcyzowym (z wyjątkiem energii elek­trycznej z odnawialnych źró­deł energii),
• wolne zawody (z wyjątkiem zawodu lekarza wszystkich specjalności, tech­nika dentystycznego, felczera, położnej, pielęgniarki, tłuma­cza oraz nauczyciela w zakre­sie świadczenia usług edu­kacyjnych, polegających na udzielaniu lekcji na godziny),
• wykonują usługi wymie­nione w załączniku nr 2 do ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osią­ganych przez osoby fizyczne (m.in. reklamowe, pośred­nictwa finansowego, detek­tywistyczne i ochroniarskie, wykonywania fotografii reklamowych i podobnych),
• rozpoczynają działalność samodzielnie lub w formie spółki, jeżeli podatnik lub co najmniej jeden ze wspólników, przed rozpoczęciem działalności w roku podatkowym lub w roku poprzedzającym rok podatkowy, wykonywał w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres działalności podatnika lub spółki.

Ryczałtu nie może opłacać również osoba, która była lub jest zatrudniona na umowę o pracę, a zamierza prowadzić własną działal­ność i wykonywać w jej ramach – na rzecz byłego lub obecnego pra­codawcy – takie same czynności, jakie w ostatnich dwóch latach podatkowych, wykonywa­ła w ramach stosunku pracy. W przypadku, gdy podatnik lub spółka dokona sprzedaży towarów handlowych lub wyrobów, albo też uzyska przychody ze świadczenia usług na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy, traci prawo do ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych i – poczynając od dnia uzyskania tego przychodu do końca roku podatkowego – musi opłacać podatek dochodowy na ogólnych zasadach. Kontynuując działalność w la­tach następnych, można pozostać przy ryczałcie tylko wtedy, gdy przychód z działalności gospodar­czej nie przekroczył w roku po­przednim równowartości 250 tysięcy euro. Jeśli działalność jest prowa­dzona w formie spółki, kwota ta dotyczy sumy przychodów wspól­ników. Te same zasady stosuje się odpowiednio do wszystkich firm, które chcą zmienić formę swojego opodatkowania na ryczałt.

Rozliczanie dochodów na zasadzie ryczałtu ewidencjonowanego, wymaga prowadzenia uproszczonej księgowości w postaci ewidencji przychodów. Prowadzi się ją odręb­nie na każdy rok podatkowy. W ewidencji przychodów ujmuje się wyłącznie przychody z pro­wadzonej działalności gospodar­czej. Nie ma natomiast potrzeby ewidencjonowania kosztów, gdyż przy tej formie opodatkowania nie bierze się ich pod uwagę przy ustalaniu wysokości podatku. Trzeba jed­nak gromadzić i przechowywać dowody zakupu towarów, na wypadek kontroli urzędu skarbowego.

Natomiast jeżeli chodzi o sam sposób prowadzenia ewidencji przychodów, to ustawodawca dopuszcza możliwość ewidencjonowania sprzedaży zarówno odręcznie, jak i przy pomocy specjalistycznych programów komputerowych. W obu przy­padkach musi być jednak zachowany jednakowy wzór jej tworzenia (np. układ rubryk). O jej założeniu nie trzeba informować urzędu skarbowego. Wyjątek stanowi sytuacja, w której prowadzenie ewidencji przychodów zlecane jest zewnętrznym biurom rachunkowym. Wówczas w terminie 7 dni licząc od daty zawarcia umowy z biurem rachunkowym należy w formie pisemnej zgłosić do urzędu skarbowego wszelkie dane dotyczące miejsca przechowywania ewidencji (wniosek aktualizacyjny CEIDG-1). W przypadku samodzielnego prowadzenia ewidencji, należy ją przechowywać w miejscu wykonywa­nia działalności lub w miejscu wskazanym jako siedziba firmy.

Wykonując działalność gospo­darczą opodatkowaną w formie ryczałtu, poza ewidencją przychodów należy prowadzić także inne ewidencje, takie jak ewidencja środków trwałych, ewidencja wyposażenia czy ewidencja zatrudnienia. Konieczne jest to jednak tylko wówczas, gdy firma posiada składniki majątku trwałego lub zatrudnia pracowników.

W działalności gospodarczej, rozliczającej się na zasadzie ryczałtu ewidencjonowanego opodatkowaniu podlega każdy przychód. Pod tym pojęciem kryje się natomiast kwota należna z tytułu sprzedaży towarów lub usług – pomniejszona o VAT należny oraz inne uzyskane przychody związane z działalnością gospodarczą, takie jak:

• świadczenia w naturze,
• świadczenia nieodpłatne,
• przychody ze sprzedaży składników majątku służącego do wykonywania tej działalności,
• odszkodowania za szkody powstałe w tym majątku,
• dotacje,
• odsetki od środków na rachunkach bankowych, utrzymywanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą.

Rozliczenie podatkowe z urzędem skarbowym może nastąpić w systemie miesięcznym lub, wcześniej zgłoszonym, kwartalnym. Od sumy przychodu za cały okres rozliczeniowy odjąć należy składki na ubezpieczenia społeczne oraz wydatki objęte ulgą rehabilitacyjną, darowizny na cele społeczne i użyteczne. Tak powstała kwota stanowi podstawę do opodatkowania według stosownej stawki ryczałtowej. Następnie wyliczony podatek pomniejsza się o część opłaconej składki zdrowotnej (nie o całe 9% a jedynie o 7,75% wymiaru składki). W efekcie, ustalony zostaje konieczny do odprowadzenia okresowy zryczałtowany podatek dochodowy. Natomiast ostateczne rozliczenie podatku dochodowego następuje w chwili złożenia rocznego zeznania podatkowego. Służy do tego formularz PIT-28, który należy złożyć w terminie do 31 stycznia w tym samym urzędzie skarbowym, właściwym według miejsca zamieszkania.

Jeżeli oprócz dochodów z dzia­łalności gospodarczej, opodatko­wanych ryczałtem ewidencjono­wanym, w trakcie roku uzyskało się inne dochody (np. z pra­cy, z umów zlecenia lub o dzieło), należy w terminie do 30 kwietnia złożyć odrębne zeznanie roczne na od­powiednim formularzu. W ze­znaniu tym nie wykazuje się jednak dochodów objętych ry­czałtem.

 

Podatek dochodowy według skali podatkowej

Podstawową formą opodatkowania jest opodatkowanie na zasadach ogólnych przy zastosowaniu skali podatkowej. Opodatkowanie podatkiem dochodowym dochodu z działalności gospodarczej na zasadach ogólnych reguluje ustawa z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2016 r.  poz. 2032 z późn. zm.). Opodatkowaniu podlegają dochody osób fizycznych z pozarolniczej działalności gospodarczej, w tym działalność w formie spółki cywilnej czy spółki jawnej. Podatnicy rozpoczynający prowadzenie działalności powinni zawiadomić w formie pisemnej właściwego naczelnika urzędu skarbowego (wg miejsca zamieszkania) o prowadzeniu podatkowej księgi przychodów i rozchodów w terminie 20 dni od daty jej założenia. Osoby prowadzące działalność gospodarczą opodatkowane na zasadach ogólnych wszelkie zdarzenia gospodarcze dotyczące prowadzonej działalności dokumentują w podatkowej księdze przychodów i rozchodów. Dla prawidłowego prowadzenia dokumentów księgowych konieczna jest nie tylko znajomość ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ale również wszystkie Rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów.

Podatnik płacący podatek na zasadach ogólnych jest zobowiązany do:

1)     ewidencjonowania w KPiR przychodów według zasad określonych w art. 14 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych,

2)    ewidencjonowania kosztów uzyskania przychodów określonych w art. 22 i 23 ustawy,

3)    prowadzenia ewidencji wyposażenia, środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych (np. prawa autorskie, licencje),

4)    prowadzenia indywidualnych imiennych kart przychodów dla zatrudnionych pracowników,

5)    prowadzenia ewidencji przebiegu pojazdu, jeżeli jest to samochód osobowy i nie widnieje w ewidencji środków trwałych firmy,

6)    sporządzanie spisu z natury na dzień 1 stycznia i na koniec każdego roku podatkowego.

Każdy płatnik podatku dochodowego może prowadzić podatkową księgę przychodów i rozchodów osobiście lub zlecić tę czynność biuru rachunkowemu – nie zwalnia to jednak podatnika z odpowiedzialności.

Księgę można prowadzić odręcznie, ale coraz częściej wykorzystuje się do tego specjalny program komputerowy.

W razie prowadzenia księgi przy zastosowaniu technik informatycznych warunkiem uznania ksiąg za prawidłowe jest określenie na piśmie szczegółowej instrukcji obsługi programu komputerowego, wykorzystywanego do prowadzenia ksiąg, stosowanie programu komputerowego zapewniającego bezzwłoczny wgląd w treść dokonywanych zapisów oraz wydrukowanie wszystkich danych w porządku chronologicznym, zgodnie z wzorem księgi, oraz przechowywanie zapisanych danych na magnetycznych nośnikach informacji, do czasu wydruku zawartych na nich danych, w sposób chroniący przed zatarciem lub zniekształceniem tych danych albo naruszeniem ustalonych zasad ich przetwarzania.

W przypadku prowadzenia księgi komputerowo na koniec każdego miesiąca w czasie zapewniającym prawidłowe i terminowe rozliczenia z budżetem, lecz nie później niż do dnia 20 każdego miesiąca za miesiąc poprzedni, podatnik jest obowiązany sporządzić wydruk zapisów dokonanych za dany miesiąc. Powinien być on zgodny ze wzorem księgi określonym w załączniku do rozporządzenia ministra finansów o zasadach prowadzenia księgi przychodów i rozchodów.

Przedsiębiorcy prowadzący działalność gospodarczą w niewielkim zakresie, w tym w ramach prywatnej praktyki w zawodach medycznych, bardzo często powierzają prowadzenie księgi przychodów biuru rachunkowemu.

Jeżeli na zlecenie podatnika prowadzenie księgi zostało powierzone biuru rachunkowemu, podatnik jest obowiązany w terminie siedmiu dni od dnia zawarcia umowy z biurem rachunkowym zawiadomić o tym naczelnika urzędu skarbowego, któremu zostało złożone zawiadomienie o prowadzeniu księgi, wskazując nazwę i adres biura, miejsce (adres) prowadzenia oraz przechowywania księgi i dowodów związanych z jej prowadzeniem.

Jeżeli działalność jest prowadzona w formie spółki cywilnej osób fizycznych, spółki jawnej osób fizycznych lub spółki partnerskiej, zawiadomienie składają wszyscy wspólnicy naczelnikowi urzędu skarbowego właściwemu według miejsca zamieszkania każdego z nich.

Gdy księgę prowadzi biuro, to sam podatnik musi prowadzić ewidencję sprzedaży w miejscu wykonywania działalności. W księdze prowadzonej przez biuro zapisy są dokonywane w porządku chronologicznym na podstawie dowodów księgowych i sum miesięcznych przychodów. Wynikają one z ewidencji lub danych z zestawienia przekazywanych przez podatnika, w czasie zapewniającym prawidłowe i terminowe rozliczenia, lecz nie później niż do dnia 20 każdego miesiąca za miesiąc poprzedni. Księga oraz dowody, na podstawie których dokonywane są zapisy, musi znajdować się w miejscu wykonywania działalności lub wskazanym przez podatnika jako jego siedziba. Gdy prowadzenie księgi zostało zlecone biuru, powinny się one znajdować w miejscu wskazanym przez podatnika.

W przypadku prowadzenia np. kilku gabinetów w różnych punktach księgi muszą znajdować się w każdym gabinecie. Podatnik może jednak prowadzić jedną księgę w miejscu wskazanym jako jego siedziba, pod warunkiem że w poszczególnych punktach, np. przychodniach lub gabinetach, jest prowadzona ewidencja sprzedaży. Prawo do wliczania w koszty wydatków na gabinet lekarz ma zarówno w przypadku wynajmowania lokalu, leasingowania go, jak i prowadzenia praktyki w nieruchomości stanowiącej własność podatnika.

Po zakończeniu roku podatkowego należy złożyć do urzędu skarbowego zeznanie podatkowe o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty), w terminie do 30 kwietnia roku następnego. Dla podatników rozliczających się na zasadach ogólnych według skali podatkowej obowiązuje formularz PIT-36.  Przy wyborze tej formy opodatkowania można rozliczyć się wspólnie z małżonkiem lub na zasadach przewidzianych dla osób samotnie wychowujących dzieci.

W przypadku gdy przychody za poprzedni rok podatkowy wyniosły co najmniej równowartość 2.000.000 euro powstaje obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych, zgodnie z ustawą o rachunkowości.

Liniowy podatek dochodowy

Podstawową zaletą często decydującą o  wyborze podatku liniowego jest fakt, że bez względu na wysokość dochodów w trakcie roku podatkowego, zawsze stosowana jest jedna stawka podatku – 19%. Zatem przedsiębiorca, który spodziewa się w danym roku podatkowym przekroczyć kwotę 100.000 złotychnie wiem skad ta kwota ???????? dochodu, powinien zastanowić się nad wyborem podatku liniowego. Chroni on bowiem przed koniecznością odprowadzania 32% podatku do urzędu skarbowego.

Drugim plusem podatku liniowego jest brak obowiązku zapłaty podatku w momencie, kiedy podatnik nie osiągnie przychodu. Nie ma obawy, że konieczne będzie opłacenie podatku nawet w momencie, kiedy w rzeczywistości podatnik nie osiągnie dochodu lub też poniesie stratę.

Trzecim atutem tego podatku jest łatwość wyliczenia zobowiązania podatkowego, ponieważ przedsiębiorca nie musi pamiętać o konieczności uwzględniania kwoty zmniejszającej podatku oraz pamiętania o progach w skali podatkowej.

Niewątpliwą zaś wadą podatku liniowego jest brak możliwości odliczenia kwoty wolnej od podatku. Następną cechą która może przemawiać przeciw niemu, jest brak możliwości skorzystania z ulg podatkowych. Ulgi, np. na dzieci, pozwalają czasem znacznie obniżyć wartość podatku odprowadzanego do urzędu skarbowego – jeśli więc przedsiębiorca może z nich skorzystać, warto wstrzymać się z wyborem metody liniowej. Wybierając podatek liniowy przedsiębiorca powinien pamiętać także, że nie będzie miał możliwości rozliczenia się wspólnie z małżonkiem lub jako osoba samotnie wychowująca dziecko.

Podatek liniowy może być zatem korzystną formą rozliczenia, z drugiej strony posiada jednak wady, które mogą go zdyskwalifikować w oczach przedsiębiorcy. Podejmując decyzję o wyborze formy opodatkowania warto zatem indywidualnie przekalkulować wszystkie za i przeciw, i wybrać podatek dochodowy najlepiej dopasowany do własnej firmy.

 Wyboru podatku liniowego w przypadku rozpoczęcia działalności w trakcie roku, dokonać należy do dnia rozpoczęcia prowadzenia działalności gospodarczej. Późniejsza zmiana formy w ciągu roku nie jest dopuszczalna.

 Jeżeli natomiast dochodzi do zmiany formy opodatkowania – zgłoszenia dokonać należy do 20 stycznia roku, za który podatnik rozliczać się będzie w formie liniowej.

Prawo do rozliczenia podatkiem liniowym nie przysługuje podatnikom, którzy, uzyskali z działalności gospodarczej prowadzonej samodzielnie lub z tytułu prawa do udziału w zysku spółki niemającej osobowości prawnej przychody ze świadczenia usług na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy, odpowiadających czynnościom, które podatnicy lub co najmniej jeden ze wspólników wykonywał lub wykonuje w roku podatkowym w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy. W takim przypadku podatnicy tracą prawo do opodatkowania liniowego i są obowiązani do wpłacenia zaliczek od dochodu osiągniętego od początku roku według skali podatkowej, a gdyby wystąpiła zaległość podatkowa – również odsetek za zwłokę od zaległości z tytułu tych zaliczek.

Kasy fiskalne

Pomimo zwolnienia (na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 18-20 ustawy z dnia 11 marca 2004 r.o podatku od towarów i usług Dz. U. z 2017 poz. 1221 z późn. zm.) od podatku od towarów i usług, usług opieki medycznej, które spełniają określone warunki – służą mianowicie profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia oraz świadczone są przez konkretne, wymienione przez ustawodawcę podmioty (lekarzy, lekarzy dentystów, pielęgniarki, położne, psychologów i osoby świadczące powyższe usługi w ramach wykonywania zawodów medycznych), to ustawodawca nie zwolnił tej grupy zawodowej z obowiązku ewidencjonowania usług przy zastosowaniu kas rejestrujących.

Dotychczasowe przepisy wydane na podstawie art. 111 ust. 8 ustawy o podatku od towarów i usług zwalniały z obowiązku posiadania kasy fiskalnej lekarzy prowadzących praktyki osiągające niewielki obrót. Co do zasady dotyczyło to tych, którzy przyjmowali jedynie osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej i rolników ryczałtowych, i których obrót w poprzednim roku podatkowym był niższy niż 20 tys. zł. Zasadą bowiem jest, iż podatnicy dokonujący sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych są obowiązani prowadzić ewidencję obrotu i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kas rejestrujących.

Obecnie obowiązujące przepisy stanowią, że każda praktyka lekarska udzielająca świadczeń zdrowotnych na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych – niezależnie od wielkości osiąganego obrotu – będzie musiała posiadać kasę fiskalną.

Nowością w obecnie obowiązujących przepisach (od 1 stycznia 2017 roku) jest umożliwienie lekarzom skorzystania w niektórych okolicznościach ze zwolnienia z posiadania kasy fiskalnej (choć będzie to w niewielkim stopniu wykorzystywane).  Po pierwsze dotyczy to świadczenia usług medycznych wyłącznie przy wykorzystaniu środków porozumiewania się na odległość, lub których rezultat jest przekazywany wyłącznie przy wykorzystaniu tych środków oraz po drugie w przypadku usług świadczonych przez lekarzy i lekarzy dentystów o ile są to usługi wykonywane osobiście przez osoby niewidome, posiadające orzeczenie o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, które prowadzą samodzielnie działalność gospodarczą lub zatrudniają wyłącznie jednego pracownika niewidomego posiadającego orzeczenie o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności.

 Z przepisów zatem wynika, iż praktycznie  kasy fiskalnej nie będą musiały posiadać tylko te praktyki lekarskie, które nie świadczą usług zdrowotnych dla osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych. W praktyce krąg zwolnionych z obowiązku posiadania kasy fiskalnej został  ograniczony do lekarzy świadczących swoje usługi wyłącznie w ramach kontraktu z NFZ lub z innym podmiotem gospodarczym – ci lekarze nie rozliczają bowiem usług bezpośrednio z pacjentem.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych              

Zasady ubezpieczenia

Podjęcie decyzji o dołączeniu do grona przedsiębiorców osobiście prowadzących działalność gospodarczą wiąże się nierozerwalnie z uzyskaniem statusu płatnika składek do ZUS. Zgłoszenie do ZUS jako płatnik następuje automatycznie wraz ze złożeniem wniosku o wpis działalności do CEIDG, który jest jednocześnie zgłoszeniem identyfikacyjnym do US. Przedsiębiorca musi jeszcze zadbać o zgłoszenie siebie samego jako osoby ubezpieczonej poprzez złożenie druku ZUZ ZUA. Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie  ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2016 r. poz.963, z późn. zm.) powołała do życia systemem  zwany powszechnym, którym objęte zostały co do zasady wszystkie grupy ubezpieczonych z wyłączeniem rolników indywidualnych, sędziów i prokuratorów oraz osób w służbie (z wyjątkiem służb celnych). System ten ujednolicił (z nielicznymi wyjątkami) zasady i tryb dokonywania zgłoszeń do ubezpieczenia, rozliczania i opłacania składek na ubezpieczenie społeczne. W systemie ubezpieczenie społeczne podzielono na cztery grupy : ubezpieczenie emerytalne, ubezpieczenie rentowe, ubezpieczenie w razie choroby i macierzyństwa (chorobowe), ubezpieczenie z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (wypadkowe). Osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu. Natomiast ubezpieczenie chorobowe jest dobrowolne i objęcie nim następuje na wniosek osoby zainteresowanej. Płatnik zobowiązany jest również rozliczać należne składki na ubezpieczenie zdrowotne oraz na Fundusz Pracy, Fundusz emerytur pomostowych i Fundusz gwarantowanych świadczeń pracowniczych (jeżeli ma obowiązek ich płacenia). Obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym osoby prowadzące działalność podlegają od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania działalności, z wyłączeniem okresu, na który  zostało zawieszone na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej.   Płatnik opłacający składki wyłącznie na własne ubezpieczenie przekazuje do ZUS tylko deklarację rozliczeniową (ZUS DRA),natomiast zatrudniający pracowników zobowiązany jest do złożenia kompletu dokumentów rozliczeniowych tj. deklaracji rozliczeniowej i imiennych raportów miesięcznych za dany miesiąc kalendarzowy. Płatnik składek zobowiązany jest przesłać w tym samym terminie deklarację rozliczeniową razem z imiennymi raportami miesięcznymi oraz opłacić składki za dany miesiąc, nie później niż:

– do 10 dnia następnego miesiąca – osoby fizyczne opłacające składkę wyłącznie za siebie,

– do 15 dnia następnego miesiąca – pozostali płatnicy( jeśli zatrudniają pracowników, osoby na umowę zlecenie.)

Wysokość składek

Wysokości składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i chorobowe wyrażone są w formie stopy procentowej, jednakowej dla wszystkich ubezpieczonych: emerytalne – 19,52%, rentowe – 8%, chorobowe – 2,45%. Stopa procentowa składki na ubezpieczenie wypadkowe jest natomiast zróżnicowana dla poszczególnych płatników składek i ustalana w zależności od poziomu zagrożeń zawodowych i skutków tych zagrożeń, odpowiada połowie najwyższej stopy procentowej tej składki ustalonej dla konkretnych grup działalności na podstawie rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 29 listopada 2002 r. (Dz. U. z 2016 r.  poz 1005) Z chwilą rozpoczęcia wykonywania działalności powstaje także obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego. Osoby prowadzące działalność gospodarczą wraz ze zgłoszeniem ubezpieczenia społecznego składają zgłoszenie podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu .Składka ta naliczana jest w wysokości 9% podstawy stanowiącej 75% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w IV kwartale roku poprzedniego, podawanego przez GUS.

Jeśli zatrudniasz przy prowadzeniu działalności inne osoby, to zobowiązany jesteś do opłacania, oprócz składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne, także składek na: Fundusz Pracy, Fundusz emerytur pomostowych i Fundusz gwarantowanych świadczeń pracowniczych.

 Składka na Fundusz Pracy wynosi 2,45% kwoty stanowiącej podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe (bez ograniczenia do trzydziestokrotności prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia). Składki tej nie płacą przedsiębiorcy którzy korzystają z ulgi dla nowych firm tzw. małego ZUS-u oraz osoby, które ukończyły 55 lat (kobieta) i 60 lat (mężczyzna).

Od stycznia 2009 r. powstał obowiązek opłacania składek na Fundusz Emerytur Pomostowych dotyczy on pracownika  urodzonego po 31 grudnia 1948 r. i powstaje z dniem rozpoczęcia wykonywania przez niego pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, a ustaje z dniem zaprzestania wykonywania tych prac. Stopa składki na FEP wynosi 1,5 % podstawy wymiaru, którą stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe. Składki nie opłaca się za osobę prowadzącą działalność gospodarczą.

Składkę na FGŚP opłaca się za pracowników. Nalicza się ją od wypłat stanowiących podstawę do naliczenia składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalno-rentowe (bez stosowania jej rocznego limitu). Jej wysokość wynosi obecnie 0,10% podstawy wymiaru.

Składki są opłacane przez płatników składek – za pracownika składki opłaca pracodawca, natomiast osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą opłaca składki sama za siebie.

Podstawowe zasady (od których są wyjątki) finansowania składek są następujące:

• składki na ubezpieczenie emerytalne finansują z własnych środków, w równych częściach, ubezpieczony i płatnik składek,
• składki na ubezpieczenia rentowe finansują z własnych środków, w , ubezpieczony i płatnik składek odpowiednio w częściach 1,5% podstawy wymiaru ubezpieczony oraz w wysokości 6,5% podstawy wymiaru płatnik składek,
• składki na ubezpieczenie chorobowe finansują z własnych środków ubezpieczeni,
• składki na ubezpieczenie wypadkowe finansują z własnych środków płatnicy składek,
• osoby, które są płatnikami składek na własne ubezpieczenia, finansują z własnych środków całość należnych składek na ubezpieczenia społeczne.

Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne

Dla osób, które rozpoczynają wykonywanie działalności gospodarczej, w okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności, podstawę wymiaru składek stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 30%  minimalnego wynagrodzenia.  W roku 2017 jest to kwota 600 złotych (30% x 2000 złotych).Aby opłacać składki od tak ustalonej podstawy wymiaru składek, osoby te muszą jednak spełniać następujące warunki:

• nie prowadzą lub nie prowadziły pozarolniczej działalności w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej
• nie wykonują działalności gospodarczej na rzecz byłego pracodawcy, na którego rzecz przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub poprzednim roku kalendarzowym wykonywały w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej.

Podstawą wymiaru składek pozostałych przedsiębiorców jest kwota zadeklarowana nie niższa niż 60% prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. Wskazana wyżej kwota prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia ma też wpływ na podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne dla przedsiębiorcy opłacającego je na zasadach ogólnych. Roczna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe nie może być wyższa od kwoty odpowiadającej trzydziestokrotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego za dany rok kalendarzowy.
Dla osób objętych dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym, podstawę wymiaru składki stanowi podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe, bez zastosowania rocznego ograniczenia. Podobnie ustala się podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie wypadkowe, z tym że w przypadku tego ubezpieczenia w miesiącach, w których działalność trwała krócej podstawę wymiaru zmniejsza się proporcjonalnie dzieląc przez liczbę dni kalendarzowych tego miesiąca i mnożąc przez liczbę dni podlegania ubezpieczeniu.