Nobel z medycyny i fizjologii 2025 dla badaczy tolerancji immunologicznej

Mary E. Brunkow, Fred Ramsdell i Shimon Sakaguchi zostali laureatami tegorocznej Nagrody Nobla w dziedzinie fizjologii i medycyny. Zgromadzenie Noblowskie Instytutu Karolinska wyróżniło ich za odkrycia dotyczące obwodowej tolerancji immunologicznej, które zrewolucjonizowały rozumienie autoimmunizacji i stworzyły nowe możliwości w terapii chorób przewlekłych.

Odkrycia w dziedzinie immunologii

Tegoroczni nobliści położyli podwaliny pod badania nad limfocytami T regulatorowymi (Treg) i ich rolą w kontroli odpowiedzi autoimmunologicznej. Shimon Sakaguchi już w latach 80. XX wieku zidentyfikował populację Treg, wykazując, że pełnią one funkcję „strażników” układu odpornościowego.

Prace Mary E. Brunkow i Freda Ramsdella pozwoliły powiązać mutacje w genie FOXP3 z ciężkimi zespołami autoimmunologicznymi (m.in. IPEX), a następnie udowodnić, że FOXP3 jest niezbędny dla rozwoju i funkcji Treg. To odkrycie zmieniło rozumienie mechanizmów immunologicznych u podstaw wielu chorób i otworzyło drogę do nowych metod leczenia.

Znaczenie dla praktyki klinicznej

Nagrodzone badania mają bezpośrednie implikacje kliniczne. Zrozumienie roli Treg i FOXP3 wpłynęło na rozwój terapii celowanych w chorobach autoimmunologicznych, takich jak cukrzyca typu 1, stwardnienie rozsiane czy reumatoidalne zapalenie stawów.

Jak podkreślają eksperci, odkrycia noblistów są także kluczowe dla transplantologii i onkologii – od kontroli odrzutu przeszczepów po modulację odpowiedzi immunologicznej w terapii nowotworów. „Laureaci zidentyfikowali komórki będące strażnikami układu immunologicznego, kładąc fundament pod nową dziedzinę badań” – powiedział Olle Kämpe, przewodniczący Komitetu Noblowskiego.

Kim są Laureaci?

• Mary E. Brunkow – biolog molekularna, Institute for Systems Biology, Seattle, USA. Badała genetyczne podstawy zaburzeń autoimmunologicznych i jako pierwsza opisała znaczenie mutacji FOXP3.

• Fred Ramsdell – immunolog, Sonoma Biotherapeutics, San Francisco, USA, którego prace nad FOXP3 i zespołem IPEX położyły fundament pod współczesne rozumienie patogenezy chorób autoimmunologicznych.

• Shimon Sakaguchi – japoński immunolog, odkrywca populacji Treg, kierujący zespołem w Immunology Frontier Research Center na Uniwersytecie w Osace.

Uroczystość wręczenia nagrody

Ceremonia wręczenia nagród odbędzie się tradycyjnie 10 grudnia w Sztokholmie, w rocznicę śmierci Alfreda Nobla. Każdy z laureatów otrzyma złoty medal, dyplom oraz część nagrody pieniężnej w wysokości 11 milionów koron szwedzkich (ok. 1,2 mln dolarów).