3 lipca 2020

Aktualności prawnomedyczne

Filip Niemczyk, adwokat

Nowe rozporządzenie ministra zdrowia w sprawie dokumentacji medycznej

15   kwietnia 2020 r. weszło w życie rozporządzenie ministra zdrowia w sprawie rodzajów, zakresów i wzorów dokumentacji medycznej oraz sposobu jej przetwarzania, które zastąpiło dotychczas obowiązujące rozporządzenie z 9 listopada 2015 r. Nowa regulacja wprowadza liczne zmiany w newralgicznym aspekcie udzielania świadczeń zdrowotnych.

Podstawową regułą wynikającą z rozporządzenia jest prowadzenie dokumentacji medycznej wyłącznie w formie elektronicznej, chyba że warunki organizacyjno-techniczne to uniemożliwiają lub gdy przepisy wyjątkowo i wprost przewidują formę papierową, jak w przypadku karty zdrowia dziecka lub karty przebiegu ciąży. Co więcej, dokumentacja może być prowadzona tylko w jednej formie, a zatem praktyka prowadzenia równolegle jej papierowej i elektronicznej wersji stała się niedopuszczalna.

Rozporządzenie określa szczegółowo wymagania dotyczące systemu teleinformatycznego służącego do prowadzenia dokumentacji, a także procedury związane z bezpieczeństwem gromadzenia i udostępniania danych. Wprowadza przy tym zasadę, że dopuszczalne będzie wykorzystywanie jedynie kwalifikowanego podpisu elektronicznego, profilu zaufanego lub podpisu PUE ZUS do podpisywania dokumentacji prowadzonej w postaci elektronicznej. Dotychczas dopuszczalne było stosowanie różnych form podpisu, także zapewnionych przez producenta oprogramowania służącego do prowadzenia dokumentacji, obecnie dopuszczalne będzie tylko w zakresie dokumentacji wewnętrznej (tzn. prowadzonej na potrzeby podmiotu udzielającego świadczeń zdrowotnych).

Ponadto pacjent został uprawniony do składania oświadczeń o wyrażeniu zgody na udzielenie informacji o stanie zdrowia, o upoważnieniu do dostępu do dokumentacji medycznej oraz wyrażeniu zgody na udzielenie świadczeń zdrowotnych za pośrednictwem Internetowego Konta Pacjenta, o czym powinien być poinformowany przed ich złożeniem. Jednocześnie dopuszczalna będzie pisemna forma składania wspomnianych oświadczeń.

Szczegółowe reguły prowadzenia określonych rodzajów dokumentacji medycznej zakładają ograniczenie zakresu danych pacjenta w nich zamieszczanych. Jeżeli w dokumentacji pacjenta zapisano numer PESEL, nie dopisuje się już daty urodzenia ani płci, a adres miejsca zamieszkania wpisuje się tylko w pierwszej wytworzonej dla konkretnego pacjenta dokumentacji wewnętrznej.

Rozporządzenie poszerza możliwość dokonywania wpisów w karcie obserwacji przez ratownika medycznego oraz dotyczących monitorowania bólu przez fizjoterapeutę. Przewidziano także regulację dotyczącą odrębnej dokumentacji medycznej prowadzonej przez fizjoterapeutów.

Jak wspomniałem, rozporządzenie wchodzi w życie 15 kwietnia 2020 r., ale podmioty wykonujące działalność leczniczą oraz dysponenci zespołów ratownictwa medycznego mogą prowadzić dokumentację na dotychczasowych zasadach do 31 grudnia 2020 r., a książeczki zdrowia dziecka wydane przed 31 grudnia 2020 zachowują ważność. Załącznikiem do rozporządzenia są aktualne wzory dokumentacji medycznej, w tym zmienione wzory kart obserwacji porodu oraz książeczki zdrowia dziecka.

Warto dodać, że w toku prac nad rozporządzeniem prowadzono szerokie konsultacje, w których czynny udział brały m.in.: Naczelna Izba Lekarska, Naczelna Izba Pielęgniarek i Położonych, uniwersytety medyczne i konsultanci krajowi różnych dziedzin, a wiele zgłoszonych uwag znalazło odzwierciedlenie w treści aktu.

Rozporządzenia ministra zdrowia w związku z epidemią COVID-19

Niezmiennie wysoka aktywność legislacyjna Ministerstwa Zdrowia związana jest ze stanem epidemii COVID-19, w związku z którym opublikowano rozporządzenia w sprawach:

  1. chorób zakaźnych powodujących powstanie obowiązku hospitalizacji, izolacji lub izolacji w warunkach domowych oraz obowiązku kwarantanny lub nadzoru epidemiologicznego,
  2. Krajowego Rejestru Pacjentów z COVID-19,
  3. standardów w zakresie ograniczeń w udzielaniu świadczeń opieki zdrowotnej pacjentom innym niż z podejrzeniem lub zakażeniem wirusem SARS-CoV-2 przez osoby wykonujące zawód medyczny, mające bezpośredni kontakt z pacjentami z podejrzeniem lub zakażeniem tym wirusem,
  4. czasowego ograniczenia funkcjonowania uczelni medycznych w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem
    COVID-19.

W pierwszym rozporządzeniu wymieniono choroby zakaźne powodujące postanie obowiązku hospitalizacji, izolacji, kwarantanny lub nadzoru epidemiologicznego, a także obowiązki lekarza i podmiotów leczniczych z tym związane. Ze względu na stan epidemii istotne jest, że obowiązkowej izolacji podlegać mają pacjenci z podejrzeniem zachorowania do czasu otrzymania ujemnego wyniku testu na obecność SARS-CoV-2, a także z wyjściowo dodatnim wynikiem testu na obecność SARS-CoV-2 do momentu ustąpienia objawów i uzyskania kolejno dwóch ujemnych wyników testów kontrolnych. Uzyskanie wyniku ujemnego i ustąpienie objawów kończy izolację, nie oznacza jednak zwolnienia
z kwarantanny.

Drugie rozporządzenie zobowiązuje podmioty lecznicze do przekazywania wielu szczegółowych danych o osobach zakażonych wirusem SARS-CoV-2, m.in. dotyczących ich stanu klinicznego, chorób współistniejących, wywiadu epidemiologicznego, przebiegu leczenia, czasu hospitalizacji, stanu podczas wypisu, czasu stosowania wentylacji mechanicznej oraz zgonu.

Trzeci akt prawny wprowadził kontrowersyjne rozwiązanie polegające na zakazaniu personelowi medycznemu pracującemu bezpośrednio przy przeciwdziałaniu COVID-19 udzielania świadczeń opieki zdrowotnej innym pacjentom niż z podejrzeniem lub zakażaniem wirusem SARS-CoV-2. Wyjątkiem ma być udzielanie świadczeń za pośrednictwem systemów teleinformatycznych. Zdaniem Naczelnej Izby Lekarskiej regulacja godzi zarówno w pacjentów, którym ograniczone zostaje prawo uzyskania świadczeń medycznych, jak i w lekarzy, których pozbawia możliwości wykonywania zawodu w innych miejscach, jeśli w jakimkolwiek zakresie pracują przy zwalczaniu epidemii.

Mocą czwartego rozporządzenia zawieszono kształcenie na studiach i studiach podyplomowych w siedzibach uczelni medycznych do 30 września 2020 r. Jednocześnie wprowadzono regułę prowadzenia zajęć na odległość, z wyjątkiem tych, których nie można w ten sposób prowadzić (rektor uczelni określi warunki bezpiecznego ich prowadzenia).

Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie ograniczeń, nakazów i zakazów w stanie epidemii

W poprzednim numerze „Pulsu” omówiłem pokrótce rozporządzenie Rady Ministrów z 31 marca 2020 r., mocą którego wprowadzono daleko idące ograniczenia w związku ze zwalczaniem zagrożenia COVID-19. Warto odnotować, że na przestrzeni ostatnich dwóch miesięcy akt ten był kilkunastokrotnie nowelizowany, niekiedy dzień po dniu. Aktualnie obowiązuje nowe rozporządzenie w sprawie ograniczeń, nakazów i zakazów w stanie epidemii, które weszło w życie 30 maja 2020 r., i zgodnie z którym nadal na terenie kraju obowiązuje stan epidemii.

Wiążące pozostają zatem ograniczenia dotyczące przekraczania granic, w tym obowiązek poddania się kwarantannie po powrocie do Polski, a katalog osób, których nakaz ten nie dotyczy, obejmuje m.in. wykonujących czynności zawodowe lub służbowe albo studiujących w państwach członkowskich Unii Europejskiej. Ograniczone jest prawo do zgromadzeń, także w obiektach kultu religijnego, uczestnicy muszą zachować dystans 2 m od siebie, a łączna ich liczba nie może przekroczyć 150 osób. Do odwołania obowiązuje nakaz zakrywania nosa i ust, w szczególności w transporcie publicznym, zakładach pracy, budynkach użyteczności publicznej, obiektach handlowych i usługowych. Nie mamy natomiast obowiązku noszenia maseczki, poruszając się pieszo, o ile zachowujemy dystans 2 metrów, chyba że opiekujemy się dzieckiem do 13. roku życia lub idziemy z osobą wspólnie zamieszkującą. Od 6 czerwca 2020 r. z pewnymi ograniczeniami dopuszczalne będzie prowadzenie większości typów działalności gospodarczej, m.in. działalności leczniczej, z wyjątkiem niektórych form usług rehabilitacyjnych i leczenia stomatologicznego w tzw. dentobusach. Od 15 czerwca 2020 r. pod pewnymi warunkami możliwe będzie także działanie uzdrowisk i sanatoriów.

Uzasadnieniem wzmożonej aktywności legislacyjnej Ministerstwa Zdrowia i Rady Ministrów jest niewątpliwie dynamicznie zmieniająca się sytuacja zagrożenia epidemicznego. Nie kwestionując konieczności szybkiego i zdecydowanego reagowania, warto pamiętać, że pośpiech nie służy tworzeniu dobrego prawa, a wielokrotne zmiany, często wprowadzane na przestrzeni dni, mogą rodzić wrażenie chaosu, zamiast porządku prawnego.

Źródła:

Rozporządzenie MZ z 6 kwietnia 2020 r., DzU 2020, poz. 666.

Rozporządzenie MZ z 9 listopada 2015 r., DzU 2015, poz. 2069.

https://legislacja.rcl.gov.pl

https://nil.org.pl

Rozporządzenie MZ z 6 kwietnia 2020 r., DzU z 2020, poz. 607.

Rozporządzenie MZ z 7 kwietnia 2020 r., DzU z 2020, poz. 625.

Rozporządzenie MZ z 28 kwietnia 2020 r., DzU z 2020, poz. 775.

Rozporządzenie MZ z 22 maja 2020 r., DzU z 2020, poz. 917.

https://nil.org.pl

Rozporządzenie Rady Ministrów z 31 marca 2020 r., DzU 2020 poz. 566.

Rozporządzenie Rady Ministrów z 29 maja 2020 r.,  DzU 2020 poz. 964.

Forum dyskusyjne - napisz komentarz

Musisz się zalogować, aby móc dodać komentarz.

Archiwum

Okręgowa Izba Lekarska w Warszawie im. prof. Jana Nielubowicza