5 września 2022

Aktualności prawnomedyczne

Najważniejsze doniesienia prawne dotyczące pracy lekarzy.

tekst FILIP NIEMCZYK – adwokat

Wystąpienia rzecznika praw obywatelskich do ministra zdrowia

Rzecznik praw obywatelskich w ostatnich dniach lipca skierował dwa wystąpienia do ministra zdrowia, w których poruszył istotne problemy z zakresu prawa medycznego.

W stanowisku z 27 lipca 2022 r. rzecznik zwrócił uwagę na kwestię mediacji w postępowaniu w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej lekarzy i lekarzy dentystów. Przedstawił w nim propozycję zmiany ustawy o izbach lekarskich, zgodnie z którą postępowanie dotyczące odpowiedzialności dyscyplinarnej lekarza mogłoby być umorzone, gdyby doszło do pojednania i zawarcia ugody z pacjentem przed mediatorem izby lekarskiej.

Przepis art. 63 ustawy o izbach lekarskich w obecnym brzmieniu nie przewiduje możliwości umorzenia postępowania w przypadku zawarcia ugody. Skutkiem pojednania między lekarzem i pacjentem może być jedynie złagodzenie grożącej obwinionemu kary. Zdaniem rzecznika taki kształt regulacji powoduje, że instytucja mediacji w postępowaniach dotyczących odpowiedzialności zawodowej stosowana jest niezwykle rzadko. Rzecznik wskazuje przy tym na dane z Biura Naczelnego Rzecznika Odpowiedzialności Zawodowej, z których wynika, że w latach 2010–2020 rzecznicy odpowiedzialności zawodowej do postępowania mediacyjnego skierowali jedynie 93 sprawy, natomiast sądy lekarskie zaledwie 28 spraw, chociaż w 70 proc. postępowanie takie kończyło się ugodą.

Wobec tego rzecznik praw obywatelskich postuluje, aby minister zdrowia podjął działania legislacyjne w celu wprowadzenia w ustawie o izbach lekarskich rozwiązania pozwalającego na umorzenie postępowania przez rzecznika odpowiedzialności zawodowej lub sąd lekarski, jeżeli obwiniony lekarz pojednał się z pokrzywdzonym i naprawił szkodę lub zadośćuczynił wyrządzonej krzywdzie. Rzecznik odpowiedzialności zawodowej lub sąd lekarski każdorazowo oceniałby charakter sprawy i rozmiar wyrządzonej szkody, by ustalić, czy uzasadnione będzie umorzenie postępowania.

Propozycję tę oceniam bardzo pozytywnie. Obecnie mediacje w postępowaniach dotyczących odpowiedzialności zawodowej lekarzy odgrywają marginalną rolę, a mediatora powołały tylko niektóre izby lekarskie. Realny wpływ na bieg postępowania dyscyplinarnego, jaki umożliwiałby jego umorzenie w przypadku zawarcia ugody, przyczyniłby się do popularyzacji mediacji. Bezdyskusyjne są przy tym zalety zakończenia postępowania dyscyplinarnego ugodą, brakiem orzeczenia o winie oraz karze i bez konieczności prowadzenia długotrwałego postępowania dowodowego. Uważam jednocześnie, że skutecznie prowadzone mediacje w ramach izb lekarskich mogłyby wpłynąć na zmniejszenie się liczby pozwów i zawiadomień o możliwości popełnienia przestępstwa kierowanych przez pacjentów oraz ich rodziny.

W stanowisku z 29 lipca 2022 r. rzecznik podniósł kwestię stosowania przymusu bezpośredniego wobec pacjentów oddziałów psychiatrycznych. Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego szczegółowo reguluje tę kwestię, jednak kilka sytuacji powtarzających się w praktyce wymaga, zdaniem rzecznika, doprecyzowania przepisów, aby z jednej strony nie dochodziło do zbyt dalekiej ingerencji w prawa jednostki, a z drugiej – aby odpowiednio chroniony był personel medyczny.

W obecnym stanie prawnym przepis zobowiązujący do uzyskania, przy przedłużeniu stosowania przymusu bezpośredniego w formie unieruchomienia lub izolacji, opinii innego lekarza, będącego lekarzem psychiatrą, w praktyce okazuje się nieuzasadniony i niewykonalny. Rzecznik zwrócił uwagę, że na wielu oddziałach psychiatrycznych w godzinach nocnych dyżur pełni jedna osoba. Ponadto przedłużenie przymusu bezpośredniego w formie unieruchomienia lub izolacji na czas powyżej 16 godzin wymaga każdorazowo badania osoby z zaburzeniami psychicznymi przez lekarza psychiatrę. Konieczna jest zatem obecność dwóch lekarzy psychiatrów – decydującego o przedłużeniu przymusu oraz wydającego opinię w tej sprawie. W konsekwencji regulacje zawarte w art. 18a ust. 9 i 10 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego, która z założenia ma chronić prawa pacjenta, zdaniem rzecznika narusza prawa personelu medycznego, ponieważ może wymuszać na nich poświadczanie nieprawdy.

Obowiązujące przepisy ustawy o ochronie zdrowia psychicznego jednoznacznie nie zobowiązują podmiotów medycznych do wyodrębnienia jednoosobowej sali, w której można by stosować środek w postaci unieruchomienia. Dlatego stosowany jest przeważnie w salach wieloosobowych. Odseparowanie unieruchomionego pacjenta jedynie parawanem w żaden sposób nie zapewnia intymności i poszanowania jego godności. Zdaniem rzecznika unieruchomienie wykonywane powinno być w jednoosobowych salach, a tylko wyjątkowo w wieloosobowych.

Warto również odnotować, że w lipcu 2022 doszło do spotkania rzecznika praw obywatelskich z kierownictwem Okręgowej Izby Lekarskiej w Warszawie. Poruszono na nim kilka istotnych kwestii dotyczących realiów prawnych wykonywania zawodu lekarza, w tym przypadków hejtu w stosunku do lekarzy, warunków wykonywania zawodu przez lekarzy w okresie epidemii COVID-19, a także zjawiska mobbingu w placówkach ochrony zdrowia.

Współpraca Naczelnej Izby Lekarskiej z rzecznikiem praw pacjenta

29 lipca 2022 prezes Naczelnej Rady Lekarskiej oraz rzecznik praw pacjenta zawarli porozumienie, zgodnie z którym podjęte zostaną wspólne działania, których celem jest podnoszenie poziomu wiedzy i przygotowania personelu medycznego w zakresie ochrony praw pacjenta, oraz wspólne inicjatywy, w tym popieranie lub zapoczątkowanie wydania aktów prawnych z zakresu ochrony praw pacjenta. Działania w pierwszej kolejności polegać będą na organizacji szkoleń, kursów i konferencji dla lekarzy.

Raport rzecznika praw pacjenta za 2021 r.

Rzecznik praw pacjenta opublikował raport dotyczący zgłoszeń telefonicznych pacjentów, jakie przyjmował w ramach swej działalności w 2021 r. Z zestawienia wynika, że problemy przedstawiane przez pacjentów dotyczyły najczęściej: braku dostępu do lekarza POZ  (m.in. odmowy udzielenia świadczenia w stanie nagłym lub wizyty domowej), długiego czasu oczekiwania w niektórych poradniach specjalistycznych, wdrożenia warunków reżimu sanitarnego na oddziałach położniczych, zakazu odwiedzin ze względu na stan epidemii, niepełnych informacji o stanie zdrowia udzielanych przez lekarzy, odmowy zapewnienia dodatkowej opieki pielęgnacyjnej ze względu na ograniczenia związane z epidemią, nawet dla pacjentów z niepełnosprawnością, odwoływania planowych wizyt i innych procedur leczniczych bez wskazania nowego terminu, odmowy udostępnienia lub nieuzasadnionej zwłoki w udostępnieniu dokumentacji medycznej, pobierania niezgodnych z obowiązującymi przepisami opłat za udostępnienie dokumentacji medycznej, kwestionowania zasadności zgłoszenia się po pomoc przez personel medyczny, używania niestosownego słownictwa.

Istotne zastrzeżenia kierowane były do rzecznika praw pacjenta także w zakresie zapewnienia świadczeń w Zakładach Opiekuńczo-Leczniczych i zaniechania działań zmierzających do przekazania chorego do opieki długoterminowej. Rzecznik rejestrował zarzuty przedwczesnego wypisania chorego z oddziału bez zapewnienia właściwej diagnostyki bądź zakończenia leczenia szpitalnego i odwiezienie transportem niesamodzielnego pacjenta do pustego lub zamkniętego mieszkania bez uprzedzenia rodziny.

NIL przygotowuje własny projekt regulacji systemu no-fault

Naczelna Izba Lekarska poinformowała, że podjęła prace legislacyjne, których celem jest przygotowanie projektu regulacji odpowiedzialności za niepożądane zdarzenia medyczne w oparciu o system no-fault. Proponowane rozwiązania mają opierać się na trzech filarach: wyłączeniu lekarzy z odpowiedzialności karnej (z zachowaniem tej odpowiedzialności wyłącznie w przypadku zgonu pacjenta lub rażącego błędu, którego ocena nie wymaga wiadomości specjalnych), przy niezmiennej odpowiedzialności cywilnej i zawodowej; wprowadzeniu rejestru zdarzeń niepożądanych, umożliwiającego analizy skutkujące eliminowaniem błędów medycznych. Trzecim założeniem jest wdrożenie funduszu kompensacyjnego, gwarantującego pacjentom lub ich rodzinom szybką wypłatę świadczenia, niezależnie od udowodnienia winy.

Forum dyskusyjne - napisz komentarz

Musisz się zalogować, aby móc dodać komentarz.

Archiwum

Okręgowa Izba Lekarska w Warszawie im. prof. Jana Nielubowicza