1 czerwca 2011

Przychodzi pacjent do lekarza

Ukazała się bardzo interesująca książka Karoliny Stefaniak „Władza i tożsamość w komunikacji lekarz – pacjent”.
O często zaburzonej komunikacji między pacjentem i lekarzem mówią obie strony. Pacjenci, którzy czują się zlekceważeni, niedoinformowani, traktowani jak dzieci, poganiani, niegrzecznie wyproszeni. Zdenerwowani lekarze, ponieważ „system” zmusza ich do przyjmowania niezliczonych pacjentów dziennie i przy ostatnim, 35. tego dnia, nie są w stanie się skupić, a pacjent i tak wie lepiej, bo znalazł informacje w Internecie. Można tak w nieskończoność. Sama, od lat działając w różnych stowarzyszeniach walczących z rakiem, słyszałam mnóstwo takich opowieści. Na uniwersytetach medycznych uczy się już studentów, jak modelowo rozmawiać z pacjentem, jak poinformować go o diagnozie, jak wyjaśniać trudne medyczne terminy, ale ciągle niewielu jest zadowolonych.
Książka Karoliny Stefaniak może być interesująca zarówno dla lekarzy, jak i socjologów medycyny, psychologów, psychoterapeutów. Ale warto zaznaczyć, że jednak jest to książka napisana przez lingwistkę analizującą komunikację lekarz – pacjent metodami typowymi dla językoznawstwa.
Jak pisze autorka, relacja między lekarzem a pacjentem jest zawsze asymetryczna na korzyść lekarza i jest relacją władzy rozumianej jako „kontrola, a dokładniej, zdolność jednych uczestników komunikacji do kontrolowania innych pod względem treści komunikatów, pełnionych ról oraz tworzonych relacji”. Władza ta rzecz jasna jest symboliczna i realizuje się w języku.
Dla lekarzy najciekawsza będzie część badawcza, w której autorka prezentuje i analizuje nagrania wizyt u lekarza, nazywanych przez nią konsultacjami. Niejeden lekarz ze zdumieniem zauważy, że tak właśnie prowadzi rozmowy z pacjentami. Książka nie zawiera rad, jak należy rozmawiać z pacjentami. Ale radzę zajrzeć do wniosków i wyników analizy. Na czym polega paternalizm lekarzy, jakich strategii używają, by zmienić temat, zahamować nadmierną aktywność pacjenta, uciąć rozmowę, gdy zbytnio zapędza się w prezentację swoich odczuć…
Karolina Stefaniak pokazuje, że komunikacja zależna jest od wieku pacjenta, płci i od tego, czy konsultacja przebiega w publicznej, czy prywatnej przychodni. Według autorki kobiety są bardziej aktywne od mężczyzn, zadają więcej pytań, częściej same stawiają sobie diagnozę. Różnie też przebiega komunikacja lekarz – pacjent w sytuacjach, gdy lekarz jest kobietą, a pacjent mężczyzną, lub odwrotnie, jeszcze inaczej, gdy w interakcje wchodzą osoby tej samej płci. Jak? Radzę zajrzeć do książki.

Karolina Stefaniak,
Władza i tożsamość w komunikacji lekarz – pacjent,
Oficyna Wydawnicza ATUT,
Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe, Wrocław 2011

Anna Mazurkiewicz

Archiwum

Okręgowa Izba Lekarska w Warszawie im. prof. Jana Nielubowicza