Wyjątkowość sytuacji, w której znajdują się obecnie lekarze generuje okoliczności mogące wzbudzić wśród Państwa szereg pytań prawnych. Do naszej izby trafiają pytania dotyczące spraw m.in. z pogranicza zawodowego i prywatnego. Pomocą służy kancelaria działająca dla Państwa w naszej izbie w ramach programu „Prawnik dla lekarza”.
Zwróciliśmy uwagę, że wśród nadesłanych przez Państwa pytań najczęściej pojawiają się niżej opisane sprawy. Kancelaria prawna systematycznie opracowuje odpowiedzi. Otrzymaliśmy już odpowiedzi na dwa z tych problemów.
Lekarz ma jednoosobową działalność gospodarczą. Czy jeżeli umowa na świadczenie usług medycznych przewiduje dla niego kary umowne, to w sytuacji epidemii poniesie taką karę? Czy dotyczy to również kwestii zapewnienia zastępstwa?
Odpowiedź kancelarii:
W przypadku umów cywilnych wykonywanie wzajemnych obowiązków i sankcje za ich niewykonanie przede wszystkim wynikają z zapisów poczynionych w umowach.
Bez analizy konkretnej umowy trudno jest wypowiedzieć się, co do zasadności poniesienia kary umownej w przypadku epidemii.
Zazwyczaj strony umowy decydując się na zapisy o karze umownej wskazują wyłączenia, kiedy ich się nie stosuje. Jednym z wyłączeń jest siła wyższa. W umowie można zdefiniować pojęcie siły wyższej. Wówczas jest ona rozumiana tak, jak wskazuje to umowa. W przypadkach nieuregulowanych w umowie zazwyczaj stosujemy przepisy kodeksu cywilnego.
Choć siła wyższa nie jest definiowana w przepisach Kodeksu cywilnego, jej pojęcie zostało ukształtowana w doktrynie i judykaturze, które preferują tzw. koncepcję obiektywną siły wyższej. Stosownie do założeń tej koncepcji za siłę wyższą jest uznawane wyłącznie zdarzenie charakteryzujące się trzema następującymi cechami: zewnętrznością, niemożliwością jego przewidzenia oraz niemożliwością zapobieżenia jego skutkom. Co istotne za siłę wyższą uznaje się akty władzy publicznej, którym nie można się przeciwstawić. Jeśli zatem w związku epidemią zostaną wydane nakazy, polecenia, które uniemożliwią lekarzowi realizację postanowień umowy zawartej z podmiotem leczniczym wówczas nie powinien ponosić konsekwencji finansowych z tego powodu.
Podobnie należy zakwalifikować nałożenie kary umownej w przypadku niezapewnienia zastępstwa. Jeśli do braku zapewnienia zastępstwa dojdzie w przypadku wystąpienia siły wyższej, kara umowna – zakładając, że umowa wyłącza jej zastosowanie w przypadku wystąpienia siły wyższej-nie powinna zostać nałożona.
Warto również wskazać, rozszerzając zagadnienie, że niewykonanie umowy lub nienależyte wykonanie umowy nie musi powodować negatywnych konsekwencji dla lekarza, jeśli doszło do tego z powodu okoliczności, za które nie ponosi odpowiedzialności. Siła wyższa z całą pewnością jest okolicznością, która wyłączy odpowiedzialność lekarza w takiej sytuacji.
Rodzice lekarze mają dzieci poniżej 18 roku życia. Co dzieje się w przypadku zamknięcia przedszkola/szkoły, czy można prawnie zobowiązać oboje rodziców do zajmowania się pacjentami w czasie epidemii? A może nie można żadnego?
Odpowiedź kancelarii:
Zgodnie z ustawą o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi -pracownicy podmiotów leczniczych, osoby wykonujące zawody medyczne oraz osoby, z którymi podpisano umowy na wykonywanie świadczeń zdrowotnych, mogą być skierowani do pracy przy zwalczaniu epidemii.
Do pracy przy zwalczaniu epidemii mogą być skierowane także inne osoby, jeżeli ich skierowanie jest uzasadnione aktualnymi potrzebami podmiotów kierujących zwalczaniem epidemii.
Skierowanie do pracy przy zwalczaniu epidemii następuje w drodze decyzji wydanej przez właściwego wojewodę (zgodnie z miejscem zamieszkania lekarza), a w razie skierowania do pracy na obszarze innego województwa – przez ministra właściwego do spraw zdrowia.
Niemniej do pracy przy zwalczaniu epidemii nie mogą być kierowane m.in. osoby wychowujące dzieci w wieku do 18 lat, w tym osoby wychowujące samotnie dzieci do lat 18.
Zatem, nie tylko w przypadku zamknięcia szkoły, przedszkola czy żłobka nie jest możliwe skierowanie lekarza do pracy przy zwalczaniu epidemii, ale zawsze gdy wychowuje on dziecko do lat 18.
W razie wątpliwości interpretacyjnych, pytań o Państwa umowy oraz w sprawach innych pytań z zakresu prawa, należy napisać wiadomość pod adres: prawnikdlalekarza@oilwaw.org.pl bądź zadzwonić pod nr tel. 728 988 518.
