29 kwietnia 2014

Recepty lekarskie – zasady wystawiania

Dr n. praw. Janusz Jaroszyński
Dr n. med., mgr farm. Zofia Specht-Szwoch

Podstawa prawna

  1. Ustawa z 12 maja 2011 r. o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych (DzU z 2011 r., nr 122, poz. 696).
  2. Rozporządzenie ministra zdrowia z 8 marca 2012 r. w sprawie recept lekarskich.

Nowelizacje

  1. Rozporządzenie ministra zdrowia z 21 grudnia 2012 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie recept lekarskich.
  2. Rozporządzenie ministra zdrowia z 1 marca 2013 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie recept lekarskich.
  3. Rozporządzenie ministra zdrowia z 6 listopada 2013 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie recept lekarskich.

1. Czy na recepcie należy określać poziom odpłatności?
Jeżeli lekarz wystawi receptę na lek, który znajduje się w obwieszczeniu, i nie określi odpłatności (zostawi puste pole), to poziom odpłatności określi automatycznie apteka. Taka recepta będzie więc refundowana. Brak zaznaczenia odpłatności skutkować będzie wydaniem leku o jedynej lub najwyższej odpłatności!
W przypadku leków o dwóch poziomach odpłatności (np. wydawany za 30-proc. odpłatnością i bezpłatnie), jeśli lekarz nie określi poziomu odpłatności, zostanie wydany produkt za 30-proc. odpłatnością.
W sytuacji, gdy dla leku określony jest tylko jeden poziom odpłatności, nie ma obowiązku jego określania. Jeżeli lek jest wymieniony w obwieszczeniu, recepta zostanie zrealizowana z należną refundacją.
Jeśli natomiast lek, środek spożywczy specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrób medyczny jest przepisywany poza zakresem refundacji, wówczas osoba uprawniona wpisuje symbol „X” lub „100 proc.”. Dodatkowo w polu „identyfikator płatnika” wpisujemy „X” w przypadku pacjentów, którzy są nieuprawnieni do korzystania ze świadczeń opieki zdrowotnej.
Przykładem może być produkt leczniczy tramadol, który jest wydawany bezpłatnie pacjentom z nowotworem złośliwym, a w innych wskazaniach za 30-proc. odpłatnością.
Podstawa prawna – §6 ust. 1 pkt 6 rozporządzenia ministra zdrowia w sprawie recept.

2. Jak poprawnie wpisać poziom odpłatności leku występującego w wykazie leków refundowanych w więcej niż jednej odpłatności?
W takiej sytuacji osoba uprawniona:

  • wpisuje symbol „P” w przypadku przepisywania tego leku, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobu medycznego za najniższą odpłatnością wynikającą z wykazu,
  • nie wpisuje poziomu odpłatności w przypadku przepisywania tego leku, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobu medycznego za najwyższą odpłatnością wynikającą z wykazu,
  • wpisuje odpłatność określoną w wykazie refundowanych leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobów medycznych w przypadkach innych niż wskazane wyżej.

Podstawa prawna – §6 ust. 1 pkt 6 b i c rozporządzenia ministra zdrowia w sprawie recept.

3. Sposoby określania odpłatności
Odpłatność leków określamy następująco:

  1. B lub równoważne – w przypadku leku, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobu medycznego wydawanego bezpłatnie,
  2. R lub równoważne – w przypadku leku, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobu medycznego wydawanego za odpłatnością ryczałtową,
  3. 30 proc. – w przypadku leku, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobu medycznego wydawanego za odpłatnością 30 proc. limitu finansowania,
  4. 50 proc. – w przypadku leku, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobu medycznego wydawanego za odpłatnością 50 proc. limitu finansowania,
  5. 100 proc. – w przypadku leku, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobu medycznego wydawanego poza zakresem refundacji.

Podstawa prawna – §6 ust. 1 pkt 7 rozporządzenia ministra zdrowia w sprawie recept.

4. Wystawianie recept – możliwości nadruku treści
Zgodnie z rozporządzeniem, wystawienie recepty polega na czytelnym i trwałym naniesieniu na jej awersie wszystkich danych, które zostały określone w rozporządzeniu. Dotyczy to także wydruku. Ponadto osoba wystawiająca podpisuje się na recepcie własnoręcznie. Można w formie wydruku nanieść na receptę imię i nazwisko lekarza, numer prawa wykonywania zawodu. Nie ma konieczności odbijania pieczęci.
Poprawki mogą być nanoszone, ale wyłącznie przez osobę wystawiającą receptę, oraz wymagają dodatkowego złożenia własnoręcznego podpisu i postawienia pieczątki przy poprawianej informacji.
Podstawa prawna: §2 ust. 1 i 2 rozporządzenia ministra zdrowia w sprawie recept.
Należy zauważyć, że na recepcie nie można zamieszczać informacji i znaków, które nie są związane z jej przeznaczeniem i mogą stanowić np. reklamę danego produktu.
Podstawa prawna: §2 ust. 3 rozporządzenia ministra zdrowia w sprawie recept.

5. Dane dotyczące adresu pacjenta i oddziału NFZ
Recepta na leki refundowane musi zawierać m.in. następujące dane:

  1. dane dotyczące pacjenta:
    1. imię i nazwisko,
    2. adres (nazwa miejscowości, ulica, numer domu, numer lokalu, jeżeli nadano):
      • miejsca zamieszkania albo
      • miejsca pełnienia służby wojskowej, jeżeli dotyczy, albo
      • miejsca zamieszkania osoby uprawnionej albo siedziby urzędu gminy lub gminnego ośrodka pomocy społecznej – w przypadku świadczeniobiorcy, wobec którego wydano decyzję o prawie do świadczeń, albo siedziby świadczeniodawcy, który udzielił świadczenia opieki zdrowotnej – w przypadku osoby bezdomnej.

    Nie ma obowiązku podawania kodu miejscowości;

  2. identyfikator płatnika:
      1. został określony w załączniku nr 2 do rozporządzenia jako identyfikator oddziału wojewódzkiego NFZ właściwy dla miejsca zamieszkania świadczeniobiorcy, a w przypadku:
        • braku miejsca zamieszkania świadczeniobiorcy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej – identyfikator oddziału wojewódzkiego NFZ
        • osoby bezdomnej – identyfikator oddziału wojewódzkiego NFZ właściwy dla miejsca zamieszkania osoby uprawnionej albo siedziby świadczeniodawcy, albo
      2. znak „X” wpisujemy w przypadku pacjentów nieposiadających dokumentu potwierdzającego prawa do świadczeń opieki zdrowotnej lub pacjentów niebędących osobami uprawnionymi do świadczeń opieki zdrowotnej, albo
      3. wpisujemy symbol instytucji właściwej dla osoby uprawnionej do świadczeń opieki zdrowotnej na podstawie przepisów o koordynacji.

    Z rozporządzenia jednoznacznie wynika, że adres zamieszkania świadczeniobiorcy musi być zgodny z identyfikatorem oddziału NFZ.

    Podstawa prawna – §3 ust. 1 rozporządzenia ministra zdrowia w sprawie recept.

    6. Recepty własne, czyli pro auctore i pro familiae
    Recepty pro auctore (lek dla samego lekarza) i pro familiae (lek dla małżonka, zstępnych i wstępnych w linii prostej oraz rodzeństwa) są to recepty własne i mogą być wystawiane przez lekarza po zawarciu przez niego odpowiedniej umowy z NFZ. Jedynie lekarze, którzy wykonują zawód w siedzibie świadczeniodawcy, nie mogą wystawiać tego typu recept. Istotne znaczenie ma również fakt, czy lekarz wykonuje obecnie swój zawód, czy też nie. Lekarz posiadający prawo wykonywania zawodu, który zaprzestał wykonywania zawodu, a z którym NFZ zawarł umowę upoważniającą do wystawiania recept refundowanych, umieszcza adnotację pro auctore lub pro familiae.
    Podstawa prawna – §3 ust. 3 rozporządzenia ministra zdrowia w sprawie recept.

    7. Co powinna zawierać recepta na leki nierefundowane?
    W sytuacji, gdy na recepcie przepisano wyłącznie leki, które nie podlegają refundacji, osoba wystawiająca receptę ogranicza się do zamieszczenia na niej następujących danych:z imię i nazwisko pacjenta z adres z wiek z data wystawienia recepty z data realizacji recepty z nazwa leku (jego postać, ilość, dawka oraz sposób dawkowania) z swoje imię i nazwisko oraz numer prawa wykonywania zawodu.
    Jeżeli na recepcie przepisano wyłącznie leki niepodlegające refundacji, zawierające w swoim składzie substancje psychotropowe z grup III-P i IV-P oraz leki zawierające środki odurzające z grupy II-N określone w ustawie o przeciwdziałaniu narkomanii, wówczas osoba wystawiająca receptę, oprócz wymienionych danych, zamieszcza na niej także numer PESEL pacjenta lub numer paszportu. Natomiast w przypadku przepisania wyłącznie leku niepodlegającego refundacji, posiadającego kategorię dostępności „Rpw”, trzeba dodatkowo zamieścić unikalny numer identyfikujący receptę.
    Podstawa prawna – §5 ust. 1, 2 i 3 rozporządzenia ministra zdrowia w sprawie recept.

    8. Nowy rodzaj recept – recepta transgraniczna Recepta transgraniczna to recepta w rozumieniu przepisu art. 3 lit. k dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011//24/UE z 9 marca 2011 r. w sprawie stosowania praw pacjentów w transgranicznej opiece zdrowotnej (Dz.Urz. UE L 88 4.04.2011, str. 45). Zostaje wystawiona na prośbę pacjenta, który zamierza zrealizować ją poza granicami Polski, w jednym z państw członkowskich Unii Europejskiej. Na takiej recepcie muszą się znaleźć co najmniej następujące dane:

    1. imię lub imiona i nazwisko pacjenta;
    2. data urodzenia pacjenta;
    3. imię lub imiona i nazwisko osoby wystawiającej receptę;
    4. kwalifikacje zawodowe osoby wystawiającej receptę (np. lekarz);
    5. dane do bezpośredniego kontaktu z osobą wystawiającą receptę (adres e-mail lub numer telefonu, lub faksu, wraz z prefiksem międzynarodowym);
    6. dane dotyczące miejsca udzielania świadczenia zdrowotnego oraz oznaczenie „Polska” albo skrót „PL”;
    7. nazwa powszechnie stosowana (międzynarodowa) albo nazwa handlowa, jeżeli:
      1. przepisany produkt jest biologicznym produktem leczniczym lub
      2. osoba wystawiająca receptę uważa, że jest ona niezbędna ze względów medycznych; w takim przypadku na recepcie zwięźle podaje powody użycia nazwy handlowej;
    8. postać leku;
    9. dawka (moc);
    10. ilość;
    11. sposób dawkowania;
    12. data wystawienia recepty;
    13. własnoręczny podpis osoby wystawiającej receptę.

    Warto zauważyć, że recepta transgraniczna może być napisana w języku polskim. Elementy, które do tej pory nie występowały na „standardowych” receptach, np. adres e-mail, skrót PL, mogą być dopisane ręcznie, aby nie było konieczności zmiany pieczątek lekarskich. Ponadto wszystkie wyżej opisane elementy muszą się znaleźć na recepcie, która była wystawiona w innym państwie członkowskim UE, a jest realizowana w Polsce. Recepta transgraniczna może być zrealizowana zagranicą za pełną odpłatnością, mimo przysługujących pacjentowi uprawnień w Polsce. W przypadku, gdyby pacjent rozmyślił się i chciał zrealizować receptę w Polsce, a zawierałaby ona dane niezbędne do refundacji, wówczas ma taką możliwość.
    Podstawa prawna – rozporządzenie ministra zdrowia w sprawie recept z 6 listopada 2013 r. oraz komunikat ministra zdrowia z 7 listopada 2013 r.

    9. Czy można wpisać na recepcie nazwę międzynarodową lub chemiczną?
    Należy zwrócić szczególną uwagę na fakt, że nowelizacja rozporządzenia wprowadza możliwość przepisywania leku na recepcie z podaniem nazwy powszechnie stosowanej (międzynarodowej) leku albo rodzajowej bądź handlowej nazwy środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobu medycznego lub ich nazwy skróconej, która pozwala jednoznacznie określić, który preparat przepisano.
    Podstawa prawna – §6 ust. 1 rozporządzenia ministra zdrowia w sprawie recept.

    10. Czy na recepcie można zamieścić inne informacje?
    Na recepcie można dodatkowo zamieścić:

    1. polecenie pilnej realizacji przez zamieszczenie adnotacji „Cito” lub innej równoważnej,
    2. zastrzeżenie o konieczności wydania pacjentowi wyłącznie określonego leku, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobu medycznego przez zamieszczenie adnotacji „nie zamieniać” lub „NZ”, przy pozycji leku, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobu medycznego, którego dotyczy.

    Podstawa prawna – §6 ust. 3 rozporządzenia ministra zdrowia w sprawie recept.

    11. Jaki jest termin realizacji recepty?
    Termin realizacji recepty to:

    1. 30 dni od daty jej wystawienia – reguła,
    2. 7 dni od daty jej wystawienia – antybiotyki w postaci preparatów do stosowania wewnętrznego i parenteralnego,
    3. 120 dni od daty jej wystawienia – leki, środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego sprowadzane z zagranicy,
    4. 90 dni od daty jej wystawienia – preparaty immunologiczne wytwarzane dla pacjenta.

    W przypadku przepisania na recepcie więcej niż jednego leku termin realizacji recepty liczony jest indywidualnie dla każdego z nich.
    Podstawa prawna – §17 ust. 1-5 rozporządzenia ministra zdrowia w sprawie recept.

Archiwum

Okręgowa Izba Lekarska w Warszawie im. prof. Jana Nielubowicza