29 czerwca 2014

Recepty lekarskie – zasady wystawiania

Dr n. praw. Janusz Jaroszyński
Katedra i Zakład Zdrowia Publicznego – Uniwersytet Medyczny w Lublinie

Dr n. med., mgr farm. Zofia Specht-Szwoch
Wojewódzkie Centrum Onkologii w Gdańsku

Podstawa prawna
1) Ustawa z 12 maja 2011 r. o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych (DzU z 2011 r., nr 122, poz. 696).
2) Ustawa z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (DzU z 2008 r., nr 164, poz. 1027).
3) Rozporządzenie ministra zdrowia z 21 grudnia 2010 r. w sprawie rodzajów i zakresu dokumentacji medycznej oraz sposobu jej przetwarzania (DzU z 2014 r., poz. 177).
4) Rozporządzenie ministra zdrowia z 8 marca 2012 r. w sprawie recept lekarskich (DzU z 2014 r., poz. 319).
Stan prawny na 9.05.2014 r.

1. Co powinna zawierać recepta na leki refundowane (Rp)?
Zgodnie z rozporządzeniem recepta, na której co najmniej jeden z przepisanych leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobów medycznych, dla którego wydano decyzję o objęciu refundacją, musi zawierać następujące dane:
1) dane dotyczące osoby uprawnionej albo świadczeniodawcy, u którego wykonuje zawód osoba uprawniona, które obejmują:
a) nazwę albo firmę wynikającą z umowy o wystawianie recept refundowanych, zawartej z Narodowym Funduszem Zdrowia,
b) adres miejsca udzielania świadczenia zdrowotnego (nazwa miejscowości, ulica, numer domu, numer lokalu, jeżeli nadano), a w przypadku lekarzy wykonujących działalność leczniczą w formie indywidualnej praktyki lekarskiej wyłącznie w miejscu wezwania lub indywidualnej specjalistycznej praktyki lekarskiej wyłącznie w miejscu wezwania – adres miejsca przyjmowania wezwań i miejsca przechowywania dokumentacji medycznej,
c) numer telefonu,
d) identyfikator stanowiący dziewięć pierwszych cyfr numeru identyfikacyjnego REGON, właściwego dla miejsca udzielania świadczenia zdrowotnego, jeżeli dotyczy;
2) dane dotyczące pacjenta:
a) imię i nazwisko,
b) adres (nazwa miejscowości, ulica, numer domu, numer lokalu, jeżeli nadano):
– miejsca zamieszkania albo
– miejsca pełnienia służby wojskowej, jeżeli dotyczy, albo
– miejsca zamieszkania osoby uprawnionej albo siedziby urzędu gminy lub gminnego ośrodka pomocy społecznej – w przypadku świadczeniobiorcy, wobec którego wydano decyzję o prawie do świadczeń, albo siedziby świadczeniodawcy, który udzielił świadczenia opieki zdrowotnej
– w przypadku osoby bezdomnej,
c) wiek – w przypadku pacjenta do lat 18, o ile nie można go ustalić na podstawie numeru PESEL znajdującego się na recepcie,
d) kod uprawnień dodatkowych pacjenta, jeżeli dotyczy,
e) numer poświadczenia – w przypadku korzystania ze świadczeń opieki zdrowotnej na podstawie przepisów o koordynacji, a w razie braku tego poświadczenia – numer dokumentu uprawniającego do korzystania ze świadczeń opieki zdrowotnej na podstawie przepisów o koordynacji, wystawionego przez właściwą instytucję zagraniczną,
f) numer PESEL – jeżeli dotyczy, a w przypadku dziecka nieposiadającego numeru PESEL lub niemożności ustalenia tego numeru – numer PESEL przedstawiciela ustawowego lub opiekuna faktycznego wraz z adnotacją o zamieszczeniu numeru PESEL osoby innej niż pacjent i podpisem osoby uprawnionej,
g) numer paszportu lub innego dokumentu ze zdjęciem potwierdzającego tożsamość – w przypadku cudzoziemca niebędącego osobą uprawnioną do świadczeń opieki zdrowotnej na podstawie przepisów o koordynacji, a w przypadku osoby posiadającej Kartę Polaka – numer Karty Polaka;
3) identyfikator płatnika:
a) identyfikator oddziału wojewódzkiego NFZ właściwy dla miejsca zamieszkania świadczeniobiorcy, a w przypadku:
– braku miejsca zamieszkania świadczeniobiorcy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej – identyfikator oddziału wojewódzkiego NFZ,
– osoby bezdomnej – identyfikator oddziału wojewódzkiego NFZ właściwy dla miejsca zamieszkania osoby uprawnionej albo siedziby świadczeniodawcy, albo
b) znak „X” wpisywany jest w przypadku pacjentów nieposiadających dokumentu potwierdzającego prawa do świadczeń opieki zdrowotnej lub pacjentów niebędących osobami uprawnionymi do świadczeń opieki zdrowotnej, albo
c) wpisuje się symbol instytucji właściwej dla osoby uprawnionej do świadczeń opieki zdrowotnej na podstawie przepisów o koordynacji;
4) dane dotyczące przepisanych leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobów medycznych obejmują:
a) nazwę lub nazwę powszechnie stosowaną (międzynarodową) leku albo rodzajową lub handlową nazwę środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobu medycznego lub ich nazwę skróconą, która pozwala jednoznacznie określić przepisany lek, środek spożywczy specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrób medyczny,
b) postać, w jakiej lek, środek spożywczy specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrób medyczny ma być wydany, jeżeli występuje w obrocie w więcej niż jednej postaci,
c) dawkę leku, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobu medycznego, jeżeli lek, środek spożywczy specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrób medyczny występuje w więcej niż jednej dawce,
d) ilość leku, środka spożywczego specjalnego prze-znaczenia żywieniowego, wyrobu medycznego, a w przypadku leku recepturowego – jego skład lub nazwę mieszaniny składników, która jest używana zwyczajowo w praktyce farmaceutycznej, a w przypadku leku aptecznego – jego nazwę zgodną z Farmakopeą Europejską lub innymi odpowiednimi farmakopeami uznawanymi w państwach członkowskich Unii Europejskiej;
Sposób dawkowania w przypadku przepisania:
a) ilości leku, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobu medycznego, niezbędne pacjentowi do maksymalnie 90-dniowego stosowania, obliczone na podstawie określonego na recepcie sposobu dawkowania,
b) leku gotowego, dopuszczonego do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, który zawiera środek odurzający, substancję psychotropową w rozumieniu ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii,
c) leku recepturowego zawierającego środek odurzający, substancję psychotropową w rozumieniu ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii lub substancję zaliczoną do wykazu A substancji bardzo silnie działających, określoną w Farmakopei Polskiej;
Odpłatność – prawidłowe określenie poziomu odpłatności (zob. „Recepty lekarskie – zasady wystawiania”, część I, pyt. 1, 2, 3);
5) datę wystawienia recepty;
6) datę realizacji recepty „od dnia”, a jeżeli nie dotyczy, wpisuje się znak „X”;
7) dane dotyczące osoby uprawnionej:
a) imię i nazwisko,
b) numer prawa wykonywania zawodu osoby uprawnionej;
8) na recepcie refundowanej zamieszcza się dodatkowo unikalny numer identyfikujący receptę, nadawany przez oddział wojewódzki Narodowego Funduszu Zdrowia.
Na dole recepty zamieszcza się, w formie wydruku, nazwę i adres lub numer REGON podmiotu drukującego receptę, a w przypadku gdy wydruku dokonuje osoba wystawiająca receptę – zwrot „wydruk własny”.
Podstawa prawna – §3 ust. 1 i ust. 4, §4 ust. 1 oraz §6 Rozporządzenia ministra zdrowia w sprawie recept.
Należy zwrócić uwagę na fakt, iż wszystkie dane powinny zostać naniesione czytelnie, tj. za pomocą pieczątki, nadruku lub naklejki, która jest przymocowana do recepty w taki sposób, że uniemożliwia jej usunięcie bez zniszczenia druku recepty.
Podstawa prawna – §3 ust. 2 i ust. 3 Rozporządzenia ministra zdrowia w sprawie recept.
Jeżeli recepta jest wystawiona przez osobę uprawnioną, o której mowa w art. 2 pkt 14 lit. c ustawy o refundacji, czyli – lekarza, lekarza dentystę, felczera, starszego felczera posiadającego prawo wykonywania zawodu, który zaprzestał wykonywania zawodu, a z którym NFZ zawarł umowę upoważniającą do wystawiania recept refundowanych dla wystawiającego, jego małżonka, wstępnych i zstępnych w linii prostej oraz rodzeństwa, dane osoby uprawnionej obejmują:
1) imię i nazwisko,
2) adres miejsca zamieszkania (nazwa miejscowości, ulica, numer domu, numer lokalu, jeżeli nadano),
3) numer telefonu,
4) dziewięciocyfrowy numer identyfikacyjny określony w umowie upoważniającej do wystawiania recept na refundowane leki, środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyroby medyczne, na który składają się:
a) dwie pierwsze cyfry o wartości „98”,
b) dwie następne cyfry będące identyfikatorem oddziału wojewódzkiego NFZ, który zawarł umowę upoważniającą do wystawiania recept refundowanych,
c) pięć pozostałych cyfr będących numerem ustalonym przez oddział wojewódzki NFZ.
Podstawa prawna – §4 ust. 2 Rozporządzenia ministra zdrowia w sprawie recept.

2. Czy w Zintegrowanym Informatorze Pacjenta świadczeniobiorcy mogą sprawdzić, jakie recepty refundowane wystawił dla nich lekarz?
Tak. Pacjenci, którzy uzyskali dostęp do systemu ZIP, mogą po zalogowaniu się uzyskać wiele informacji dotyczących wystawionych dla nich recept refundowanych. Są to m.in.:
a) data wystawienia/data realizacji,
b) miejsce realizacji,
c) lista leków (nazwa handlowa, postać, dawka, producent, opakowanie),
d) opłata pacjenta,
e) koszt refundacji.
W przypadku sprzeczności pacjenci mogą skorzystać z zakładki „zgłoś nieprawidłowość”. Na formularzu zgłoszeniowym mogą wpisać wszelkie informacje dotyczące zaistniałych niejasności, podając swoje imię i nazwisko, numer telefonu lub adres do korespondencji.
ZIP, czyli Zintegrowany Informator Pacjenta, to ogólnopolski serwis, który zarejestrowanym użytkownikom udostępnia historyczne dane o ich leczeniu i finansowaniu leczenia. Zawarte informacje obejmują okres od roku 2008 i są gromadzone przez Narodowy Fundusz Zdrowia. ZIP składa się z dwóch części: ogólnodostępnej i widocznej tylko dla zarejestrowanych użytkowników. Korzystanie z portalu jest całkowicie bezpłatne.
Poza tym dzięki serwisowi zalogowany użytkownik ma szybki dostęp do informacji o swoim prawie do świadczeń zdrowotnych. Ma też wgląd do danych dotyczących jego leczenia, udzielonych mu świadczeń oraz przepisanych leków. Widoczna jest również informacja o kwotach, które zostały przekazane na sfinansowanie jego leczenia. Dokładniej mówiąc, sprawdzimy, gdzie od 2008 r. leczyliśmy się i ile zapłacił za to NFZ. Ponadto znajdziemy tutaj wykaz placówek, w których będziemy mogli skorzystać z bezpłatnego leczenia, dzięki zastosowaniu wyszukiwarki lekarzy i przychodni mających kontrakty z NFZ. Zintegrowany Informator Pacjenta pozwala nam śledzić, na jakim etapie jest złożony przez nas wniosek do sanatorium, a także gdzie i kiedy korzystaliśmy z leczenia uzdrowiskowego. Dostęp do systemu jest bezpłatny. Rodzice mogą również w ZIP zakładać konta dla swoich dzieci.
Obecnie z systemu mogą korzystać:
1) osoby ubezpieczone,
2) osoby nieubezpieczone uprawnione do świadczeń,
3) osoby nieubezpieczone, ale mające prawo do świadczeń w przeszłości,
4) osoby ubezpieczające się dobrowolnie.
Źródło: http://www.nfz.gov.pl, http://www.zip.nfz.gov.pl

3. Błędy najczęściej popełniane podczas wystawiania recept na podstawie raportów pokontrolnych NFZ.
Oddziały wojewódzkie Narodowego Funduszu Zdrowia ustawowo zobligowane są do przeprowadzania kontroli w zakresie ordynacji lekarskiej. Poniżej przedstawiamy informację zbiorczą na temat najczęściej popełnianych błędów wynikających z niewłaściwego wystawiania recept czy też prowadzenia dokumentacji medycznej. Na podstawie wyników kontroli, udostępnionych na stronach internetowych Narodowego Funduszu Zdrowia, można zauważyć, że w wielu postępowaniach nie stwierdzono żadnych nieprawidłowości w zakresie ordynacji lekarskiej, w pozostałych przypadkach ich wynik był negatywny lub pozytywny ze wskazaniem nieprawidłowości lub uchybień.
W wyniku przeprowadzonych kontroli stwierdzono nieprawidłowości w zakresie:
1) wystawiania recept niezgodnie z przepisami obowiązującymi w okresie kontroli:
a) nieuzasadniona ordynacja leków,
b) przepisywanie leków refundowanych niezgodnie z uprawnieniami dodatkowymi pacjentów,
c) wystawianie recept z nieoznaczonym poziomem odpłatności (w przypadku, gdy lek występuje w wykazach leków refundowanych w co najmniej dwóch odpłatnościach) lub wystawianie recept z błędnym poziomem odpłatności,
d) ordynacja leków refundowanych niezgodnie ze wskazaniami refundacyjnymi,
e) ordynacja leków refundowanych poza wskazaniami określonymi w ChPL (w przypadku, gdy wskazania do refundacji odnoszą się do wskazań rejestracyjnych leku),
f) przekroczenie maksymalnej dobowej dawki leku nieodnotowane w dokumentacji medycznej,
g) wystawianie przez lekarzy stomatologów recept na własny numer PESEL, na leki służące do zaopatrzenia gabinetu (iniekcje znieczulające),
h) wystawienie recept na leki refundowane w ilościach przekraczających 3-miesięczne stosowanie,
i) wystawianie recept pacjentom w trakcie hospitalizacji na oddziałach szpitalnych,
j) ordynowanie leków pacjentom po dacie zgonu,
k) wystawianie recept z adnotacją „Pro familia” osobie nieuprawnionej,
l) wystawianie recept „in blanco” oraz udostępnianie ich osobom trzecim;
2) nieprawidłowości w zakresie prowadzenia dokumentacji medycznej
a) niezgodność danych na receptach z dokumentacją medyczną,
b) brak diagnozy, rozpoznania choroby, problemu zdrowotnego, urazu, których lek dotyczy – brak potwierdzenia zasadności ordynacji leków,
c) brak w dokumentacji medycznej dowodu choroby przewlekłej, na którą przepisano lek na wystawionej recepcie,
d) brak wpisów lub nieczytelne wpisy w dokumentacji medycznej dotyczące porady ambulatoryjnej, wywiadu lekarskiego, wyników badań diagnostycznych, zaordynowanych leków oraz wystawionych recept,
e) brak adnotacji o ilości przepisanych leków, sposobie dawkowania,
f) braki formalne w dokumentacji medycznej (np. brak numeracji stron oraz danych identyfikujących pacjenta, brak autoryzacji poprawek, brak oznaczenia podmiotu leczniczego itp.),
g) brak danych z wywiadu lekarskiego,
h) brak daty porady ambulatoryjnej lub wizyty domowej zgodnej z datą wystawionej recepty,
i) brak opisu stanu zdrowia;
3) braku dokumentacji medycznej;
4) wystawiania recept na drukach posiadających numery przyznane innym lekarzom;
5) wystawiania recept opatrzonych pieczęcią nagłówkową świadczeniodawcy i pieczątką imienną lekarza, który nie był zatrudniony u świadczeniodawcy w chwili wystawienia recepty;
6) ordynowania pacjentom leków refundowanych na receptach z uprawnieniem IB, mimo że leczeni pacjenci tych uprawnień nie posiadali.

Źródło: http://www.nfz.gov.pl Wszelkie pytania bądź wątpliwości dotyczące recept prosimy kierować pod adresem e-mail: recepty@oilwaw.org.pl. Postaramy się w miarę możliwości na wszystkie udzielić wyczerpujących odpowiedzi.

Archiwum

Okręgowa Izba Lekarska w Warszawie im. prof. Jana Nielubowicza