14 kwietnia 2003

MEDYCYNA XXI WIEKU

Telemedycyna – umiejętność leczenia na odległość. Nowoczesna technologia – skuteczniejsza pomoc i lepsza opieka medyczna. Na coraz większe zapotrzebowanie telemedycyny składają się przyczyny fizyczne, geograficzne i ekonomiczne.

Rejony górzyste, wioski i małe miasta na peryferiach kraju są zwykle trudno dostępne. Jest to dotkliwe zwłaszcza w okresie zimowym. Zapewnienie skutecznej, podstawowej opieki medycznej mieszkańcom tych rejonów stanowi duży problem. Nasila się on w ratownictwie i sytuacjach powypadkowych. Niedostateczna jest też opieka medyczna dla pracowników służby morskiej, przebywających na morzu, z dala od kraju.
Małe szpitale nie mogą sobie pozwolić na stałe zatrudnienie wielu specjalistów. Jest to szczególnie odczuwalne w ośrodkach prowincjonalnych. A niejednokrotnie ryzyko, czas i koszty związane z podróżą pacjenta do odległego szpitala lub kliniki specjalistycznej są duże.
Istnieje zatem realna potrzeba zapewnienia skuteczniejszej pomocy i lepszej opieki medycznej – na odległość. Umożliwia to dostępna już, nowoczesna technologia: multimedia, wideokomunikacja, Internet oraz cyfrowe urządzenia elektromedyczne.
Wyniki badań USG, MRI, EKG, CT, RTG, elektronicznego stetoskopu zapisywane są w formacie cyfrowym, umożliwiającym ich zapamiętywanie na dyskach komputerowych, przetwarzanie i transmisję po cyfrowych liniach telekomunikacyjnych. Istnieje światowy standard DICOM, w którym obrazy i zdjęcia medyczne są rejestrowane, magazynowane i przesyłane. Powstają bazy danych pacjentów, zawierające historię choroby, diagnozy, metody leczenia, wyniki, testy etc. Dane pacjenta są oczywiście zaszyfrowane, aby zapewnić bezpieczeństwo i uniemożliwić dostęp nieupoważnionym osobom. Dane te mogą być przesyłane elektronicznie w dowolne miejsce, na żądanie lekarza zajmującego się pacjentem w danej chwili. Oczywiście w takich przypadkach jest istotne, z punktu widzenia prawnego, uzyskanie zgody pacjenta (lub rodziny) na przesłanie konkretnych danych. Jest to jednak, sam w sobie, bardzo ważny problem prawny – zachowanie bezpieczeństwa danych osobowych obywatela w erze rozwoju inicjatyw informatycznych: eZdrowie, eRząd, eBusiness etc.
Rozważmy zalety telemedycyny w ratownictwie.
Sieć pierwszej pomocy jest podłączona liniami wideokomunikacyjnymi z regionalnymi ośrodkami medycznymi. Dzięki temu ratownicy medyczni (paramedycy), a mogą nimi być także policjanci czy strażacy, będą w stanie przesłać do szpitala głos wraz z obrazem TV z miejsca wypadku, a również natychmiast dostarczyć tam, jeszcze przed przywiezieniem pacjenta, zapisy USG, EKG, zdjęcia oraz istotne sygnały życiowe. W rezultacie, zanim pacjent trafi do szpitala, oczekujący go lekarz jest już w pełni przygotowany do postawienia diagnozy i zastosowania optymalnego leczenia.
Dzięki wideokomunikacji ratownik nawiąże kontakt z chirurgiem obecnym w jakimś regionalnym centrum medycznym. Specjalista zobaczy i usłyszy na swoim monitorze TV lub PC to, co się dzieje na miejscu wypadku. Dzięki temu udzieli porady, postawi diagnozę, obejrzy przeprowadzany właśnie zabieg, będzie służył pomocą i radą nawet w czasie wykonywania koniecznego zabiegu chirurgicznego, niezbędnego dla ratowanie życia.
Bardzo ważnymi zastosowaniami telemedycyny są telewizyty domowe, zdalne diagnozowanie, monitorowanie pacjentów oraz ich rehabilitacja poszpitalna w domu. Ale o tym już w następnym artykule.
Telemedycyna rozwinie się w Polsce tym szybciej, im więcej lekarzy, przedstawicieli resortu zdrowia, Narodowego Funduszu Zdrowia, a także pacjentów – zrozumie i doceni jej zalety. Jest to medycyna przyszłości. Da ona szansę na poprawę opieki zdrowotnej społeczeństwa, wszystkim pacjentom ułatwi dostęp do usług specjalistycznych w kraju, a w ostatecznym rachunku ekonomicznym przyniesie obniżkę ogólnych kosztów opieki medycznej.
Niewątpliwym bodźcem do rozwoju telemedycyny w naszym kraju stanie się fakt przystąpienia Polski do Unii Europejskiej. Niektórzy eksperci uważają, że telemedycyna może się stać już w niedalekiej przyszłości powszechną formą opieki i komunikacji medycznej w zintegrowanym systemie europejskiej służby zdrowia.
W Stanach Zjednoczonych taka integracja już następuje. Do procesu tego przyczyniły się tragiczne wydarzenia 11 września 2001 r. Wynikłe z tego poczucie zagrożenia terrorystycznego podniosło znaczenie i rangę telemedycyny. Zainicjowane przez rząd federalny – we współpracy z władzami stanowymi
– ruszyły duże programy telemedyczne, skupiające różne instytucje rządowe, centra naukowo-badawcze, szpitale, kliniki, bazy militarne i regionalne ośrodki opieki medycznej. Ich cel to opracowanie i wdrożenie ogólnonarodowego programu pomocy medycznej w sytuacji zagrożenia oraz w nadzwyczajnych sytuacjach powypadkowych.
Przeprowadzenie u nas, w kraju, szerokiej kampanii informującej o korzyściach płynących z zastosowania telemedycyny jest bardzo ważne. Cele tej kampanii to:

  • przekonanie środowisk medycznych – zarówno w dużych jak i mniejszych ośrodkach, że nie chodzi tu jedynie o ciekawostkę techniczną, lecz o istotną pomoc w leczeniu pacjentów;
  • przekonanie społeczeństwa, że leczenie „na odległość” oznacza większe szanse dla rzeszy potrzebujących na prowincji;
  • przekonanie o wzbogaceniu oferty medycznej małych klinik i szpitali;
  • przekonanie decydentów, że rozwiązania telemedyczne w ostatecznym rozrachunku przyniosą oszczędności w wydatkach społecznych na opiekę medyczną.

Sekcja Telemedycyny Polskiego Towarzystwa Lekarskiego we współpracy z firmą TELEMED, dysponująca nowoczesną technologią wideokomunikacyjną, prowadzi taką kampanię od 2 lat.

Marian BARANIECKI

Autor jest prezesem Sekcji Telemedycyny Polskiego
Towarzystwa Lekarskiego,
członkiem American Telemedicine Association.

Archiwum

Okręgowa Izba Lekarska w Warszawie im. prof. Jana Nielubowicza