20 marca 2004

Nasza Akademia – II Katedra i Klinika Ginekologii i Położnictwa Akademii Medycznej w Warszawie

W cyklu prezentującym kliniki Akademii Medycznej w Warszawie przedstawiamy II Katedrę i Klinikę Ginekologii i Położnictwa, której kierownikiem jest prof. n. dr n. med. Krzysztof Czajkowski.

Klinika działa na terenie Szpitala Klinicznego nr 2 im. ks. Anny Mazowieckiej, usytuowanego przy ul. Karowej w Warszawie. Szpital liczy 90 lat. Po wojnie został przekształcony w placówkę akademicką i wtedy utworzono klinikę. Jej najbardziej znanym kierownikiem był prof. Ireneusz Roszkowski, który stworzył podwaliny nowoczesnego położnictwa w Polsce. W latach 90. kliniką kierowała prof. Jadwiga Kuczyńska-Sicińska, a od 4 lat stanowisko to piastuje prof. Krzysztof Czajkowski. Szpital jest sprawnie zarządzany, dzięki czemu kliniki działające w ramach katedry mogą prowadzić działalność bez większych problemów.
Klinika liczy 126 łóżek, składa się z kilku oddziałów: bloku porodowego, położniczego, ginekologii, onkologii, obserwacyjnego (dla pacjentek z zakażeniami) oraz dwóch oddziałów patologii ciąży. W sali porodowej, będącej integralną częścią kliniki, znajduje się 10 stanowisk i nowoczesny system monitorowania. Rocznie przyjmuje się tu ok. 3200-3600 porodów, co daje placówce pierwsze lub drugie miejsce pod względem liczby porodów wśród placówek położniczych w regionie. (Roczna liczba porodów jest taka, jak w małym oddziale położniczym w ciągu 6-8 lat).
Pracę oddziałów klinicznych uzupełnia poradnia specjalistyczna udzielająca ok. 34 tys. porad rocznie – w zakresie: patologii ciąży, ginekologii, łącznie z chorobami szyjki macicy, ginekologii dziewczynek, seksuologii. Są to także porady wysoko specjalistyczne, np. dla kobiet z cukrzycą, zaburzeniami układu krzepnięcia, z zakażeniami, chorobami sutka, konsultacje endokrynologiczne, szczególnie dla kobiet w ciąży, z chorobami wątroby. Obok poradni działa – utworzona wyłącznie na jej potrzeby – pracownia usg.
Oddziały patologii ciąży przyjmują pacjentki z ciążami powikłanymi – nie tylko z województwa mazowieckiego, ale także z całego obszaru północno-wschodniej Polski, między Gdańskiem a Lublinem.

Na oddziale ginekologicznym wykonuje się rocznie ok. 700 operacji i kilkaset zabiegów histeroskopowych. Najliczniejsze z nich to zabiegi usuwania nowotworów oraz korekcji statyki narządów rodnych, a także operacje, które mają wyeliminować nietrzymanie moczu.
Szpital ma certyfikat ISO, wyspecjalizowani w ocenianiu jakości eksperci badali przede wszystkim oddziały kliniczne placówki i uznali je za spełniające kryteria ISO.
– Posługujemy się opracowanymi procedurami, jednak staramy się leczyć w taki sposób, aby nie stosować bezkrytycznie utartych od lat schematów czy też bezkrytycznie przyjmować wzorców przychodzących z Zachodu, ale stale kontrolować efekty leczenia – mówi prof. Czajkowski. – Po kilku latach od wprowadzenia jakiejś nowej metody konieczne jest podsumowanie wyników. Jeżeli okazują się nie do końca zadowalające, modyfikujemy metodę. Nigdy też nie wprowadzamy nowych typów leczenia czy zabiegów tylko dlatego, żeby cokolwiek zmienić. Zawsze jest to rezultat głębokiego zastanowienia. Od lat leczymy w sposób nieco odmienny od ogólnie stosowanego niektóre choroby, np. cholestazę. Dzięki potwierdzonej skuteczności naszej metody niektóre szpitale przejęły ten sposób leczenia.
Działalność usługowa
Klinika jest ośrodkiem trzeciego stopnia referencyjności, dlatego pacjentki ze szczególnie trudnymi przypadkami chorobowymi są tu przyjmowane zawsze, niezależnie od tego, czy są wolne miejsca. Rocznie hospitalizujemy ponad dziesięć tysięcy osób.
– Staramy się pomóc wszystkim zgłaszającym się do nas kobietom, niestety musimy niekiedy odmawiać przyjęć ze względu na brak wolnych łóżek – mówi prof. Czajkowski. – Duża popularność placówki jest świadectwem uznania jej wysokiej pozycji przez pacjentki.
Klinika jest największym w Polsce ośrodkiem zajmującym się chorymi z cukrzycą – ma ich o 30 proc. więcej niż następna podobna placówka. Trzy razy w tygodniu po porady zgłasza się ok. 40 takich pacjentek.
W klinice nadal leczy się chore z nadciśnieniem tętniczym krwi, co było szczególnym przedmiotem zainteresowania poprzedniej szefowej kliniki, prof. Jadwigi Sicińskiej.

Wśród poradni przyklinicznych jest również placówka specjalistyczna dla kobiet z zaburzeniami układu krzepnięcia. Dzięki dobremu przygotowaniu kadry w tym zakresie – w ostatnich latach nie było ani jednego zgonu pacjentki z powodu wykrwawienia lub DIC. Jest to duży sukces w położnictwie i w tak dużej placówce.
Od 2 lat w klinice pracuje dr Joanna Dangel, która jest kardiologiem dziecięcym i zajmuje się wewnątrzmacicznym diagnozowaniem wad serca płodów. Kierownictwo placówki nie stara się zatrzymywać pacjentek u siebie za wszelką cenę. Jeśli zdaje sobie sprawę, że skuteczniejszą pomoc może zapewnić chorej szpital w Krakowie czy w Łodzi, to po dokładnej diagnozie odsyła pacjentkę do któregoś z tych ośrodków. Zasadą działania placówki jest rozwiązywanie problemów zdrowotnych, a nie dowodzenie, że jest najlepsza w każdej dziedzinie.
Bardzo wiele kobiet na oddziale ginekologicznym ma problemy polegające na obniżeniu narządu rodnego. Inna dolegliwość to nietrzymanie moczu; nie jest to choroba śmiertelna, ale bardzo uciążliwa, pogarszająca komfort życia i kontakty intymne. Problemy z utrzymaniem moczu leczy się m.in. bardzo skuteczną metodą podwieszania cewki moczowej, tj. zakładania specjalnej taśmy beznapięciowej. Każda pacjentka po zabiegu zgłasza się później wielokrotnie na kontrole, przez wiele lat. Lekarze kliniki posługują się specjalnymi schematami kontrolnymi dotyczącymi każdego schorzenia, aby była możliwość sprawdzenia skuteczności wykonanych zabiegów oraz ich modyfikacji czy też zaniechania i wprowadzenia metod podpatrzonych u innych.
Przy korygowaniu wypadających narządów rodnych – od prawie 2 lat stosuje się zmodyfikowaną metodę, znacznie zwiększającą skuteczność zabiegu. Ale dwa lata doświadczeń – zdaniem prof. Czajkowskiego – to za mało, aby sformułować kategoryczne wnioski na jej temat.
Na 7-łóżkowym oddziale onkologicznym prowadzi się chemioterapię, najczęściej w przypadkach raka jajnika. Pacjentki ze schorzeniami ginekologicznymi, z podejrzeniem chorób nowotworowych przyjmowane są zawsze poza kolejką, bo chorzy na raka nie powinni czekać nawet kilku tygodni na konsultacje i leczenie. Natomiast pacjentki, które nie wymagają leczenia ze wskazań nagłych lub zagrażających życiu, najpierw kierowane są na szczepienia przeciwko żółtaczce, a potem na zabiegi szpitalne. Oczekiwanie trwa od 1do 2 tygodni.
Do poradni specjalistycznej pacjentki zgłaszają się bez skierowania, ale oczekiwanie na wizytę trwa niekiedy do dwóch miesięcy. Poza kolejką przyjmowane są kobiety z patologią ciąży i podejrzane o zmiany nowotworowe. Te ostatnie kierowane są do specjalnej poradni (czynnej codziennie), która diagnozuje i kwalifikuje do zabiegów.
Działalność dydaktyczna
W Klinice prowadzone jest szkolenie przeddyplomowe dla I Wydziału Lekarskiego, obejmujące wykłady i ćwiczenia dla studentów V roku oraz ćwiczenia dla studentów VI roku. Ponadto odbywają się wykłady i zajęcia dla studentów Wydziału Nauki o Zdrowiu: zajęcia dotyczące rehabilitacji, kilka bloków zagadnień związanych z położnictwem i ginekologią oraz zajęcia z seksuologii. Ze szkoleniem przeddyplomowym przy klinice wiąże się działalność dwóch kół naukowych. Pierwsze to Koło Położniczo-Ginekologiczne – w ciągu roku akademickiego studenci spotykają się na zebraniach co trzy tygodnie, a w czasie wakacji wyjeżdżają na trzytygodniowe obozy do Starogardu Gdańskiego.

Drugie to Koło Seksuologiczne. Opiekę nad nim sprawuje dr Marek Marcyniak, doświadczony seksuolog, mający ogromne umiejętności przekazywania wiedzy i chęć uczenia. W klinice prowadzi się także zajęcia fakultatywne z seksuologii, w formie seminarium. Cieszą się one tak wielkim powodzeniem, że co roku są powtarzane w kilku turach.
W związku ze szkoleniem podyplomowym w placówce prowadzone są staże, na które młodzi lekarze często zgłaszają się na własną prośbę. Chcą bowiem odbyć praktykę w ośrodku o wysokim poziomie leczenia. Wiedzą także, że staże te mają swoją specyfikę. Są prowadzone tak, aby stażyści jak najaktywniej uczestniczyli w pracy kliniki, a nie ograniczali się do funkcji sekretarki medycznej. Szef kliniki sprawdza czasem wiedzę stażystów, aby ich zmobilizować do pracy. Jego zdaniem, podpisanie świadectwa ukończenia stażu oznacza przyjęcie odpowiedzialności za poziom przygotowania medycznego stażysty.
Indywidualne szkolenia dla lekarzy specjalizujących się w ginekologii i położnictwie związane z kształceniem podyplomowym trwają od 2 tygodni do kilku miesięcy. Od dwóch lat organizowane są tu także kursy obowiązkowe dotyczące specjalizacji, po kilka w ciągu roku.
Prof. Czajkowski jest przewodniczącym Warszawskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego. Organizuje spotkania szkoleniowe, na których omawia się aktualne problemy medyczne. Przyjeżdża na nie kilkadziesiąt osób z całego Mazowsza.
Działalność naukowa
W placówce co tydzień odbywają się posiedzenia kliniczne, na których omawiane są wybrane zagadnienia, dokumentowane piśmiennictwem. Przygotowania do takich spotkań ułatwiają później lekarzom pisanie prac naukowych, kształcą one również umiejętność czytania literatury fachowej w sposób krytyczny.
Lekarze prowadzą kilka programów naukowych. Klinika jest jednym z ośrodków uczestniczących w badaniach nad szczepionką przeciwko HPV, z którą wiąże się nadzieje na zapobieganie nowotworom szyjki macicy.

Ośrodek, wspólnie z Politechniką Warszawską, pracuje nad skonstruowaniem nowej aparatury do monitorowania płodu. Jeżeli spełnią się oczekiwania, to powstanie urządzenie pozwalające na monitorowanie na lepszym poziomie niż kardiotomografia.
Klinika prowadzi szereg badań naukowych dotyczących ciąży, przede wszystkim trwają poszukiwania skutecznej terapii w rzadkich patologiach, np. przy zaburzeniach układu krzepnięcia, zaburzeniach wątroby, zaburzeniach hormonalnych i w cukrzycy.
W ginekologii są to badania skuteczności leczenia nowotworów i czynników zaburzających tę skuteczność, badania zakażeń w ginekologii i położnictwie. Pracujący w klinice lekarze mają w tym zakresie liczne publikacje.
Ponadto ośrodek otrzymał grant na prace dotyczące diagnostyki ultrasonograficznej u dzieci; przygotowuje także, wspólnie z Politechniką Warszawską, projekty dwóch innych grantów.
Kadra jest zespołem młodym, składa się z ośmiu osób z II st. specjalizacji i piętnastu lekarzy dopiero się specjalizujących. Jest to największy zespół specjalizujących się w ginekologii w regionie Mazowsza. Część szkolących się osób to wolontariusze. Są już następni chętni. Praca jest ciężka i stresująca, ale wszyscy tutaj lubią ją, zostają po godzinach, pracują z pasją. Poziom wykształcenia fachowego jest bardzo wysoki.
– Zawsze odnoszę wrażenie, że już po krótkim czasie ci młodzi ludzie mogliby przystępować do egzaminów specjalizacyjnych – mówi prof. Czajkowski. – Mamy też doskonałe wyposażenie, bowiem szpital już w latach 80. został przygotowany do wejścia na wolny rynek przez dobrego menedżera, dyrektora Tadeusza Trędotę. Kupujemy tylko sprzęt przetestowany i potrzebny.
Sprzęt ten to kilka bardzo dobrych aparatów usg, w pełni wykorzystanych, laparoskop, cystoskop. Klinika, jak i cała placówka, ma dobrze zorganizowany obieg leków, co jest niezmiernie ważne ze względu na koszty. Młodzi lekarze uczą się racjonalnej gospodarki lekami.

Małgorzata Skarbek

Archiwum

Okręgowa Izba Lekarska w Warszawie im. prof. Jana Nielubowicza