7 kwietnia 2004

Spirometria

Choroby obturacyjne stanowią jeden z częstszych problemów zdrowotnych. Cierpi na nie blisko 5 milionów Polaków. Na POChP choruje w Polsce około 10% dorosłej populacji (2,5-3 mln osób), na astmę – blisko 10% dzieci i 6% dorosłej populacji.

Nie można obiektywnie stwierdzić zwężenia oskrzeli bez wykonania badań czynnościowych układu oddechowego. Są one również przydatne w monitorowaniu przebiegu tych chorób, co powoduje konieczność wielokrotnego wykonywania badań w ciągu roku. Spirometria pomocna jest w wykrywaniu i monitorowaniu także innych chorób o charakterze restrykcyjnym, takich jak: pylice, włóknienie płuc, sarkoidoza itp. Można zatem szacować, że w Polsce należy wykonać kilka milionów spirometrii rocznie.
Niestety liczba tych badań wykonywanych w naszym kraju stanowi zaledwie znikomy odsetek w skali potrzeb. Co więcej, bardzo często są one robione źle pod względem technicznym, a niejednokrotnie – opisywane niezgodnie z obowiązującymi standardami. Sytuacja taka rodzi wiele problemów, w tym również etycznych. Jeśli do lekarza trafia chory ze źle wykonaną spirometrią, która nadaje się jedynie do wyrzucenia do kosza na śmieci, to lekarz staje przed dylematem, który przepis etyczno-prawny ma w takiej sytuacji złamać: Kodeks Etyki Lekarskiej zabrania mu wypowiadać się krytycznie o pracy innego lekarza, a Ustawa o zawodzie lekarza nakazuje mu szczerze i wyczerpująco wyjaśnić choremu konsekwencje wykonanych badań. Czy w takiej sytuacji ma złamać prawo, czy postąpić nielojalnie względem innego lekarza?
W przeciwieństwie do ekg wynik spirometrii w dużej mierze zależy od techniki jej wykonania. Osoba badająca i badana muszą doskonale znać i rozumieć istotę badania spirometrycznego, aby było ono niemiarodajne i nadawało się do interpretacji. Uzyskane wyniki mogą być podstawą decyzji diagnostyczno-terapeutycznych, jeśli spełniają określone wymogi techniczne. Nie wystarczy bowiem zwiększyć liczby wykonywanych badań spirometrycznych; ważne jest także, aby ich wyniki były wiarygodne.
Jedynym kluczem do poprawy sytuacji jest odpowiednia edukacja. O ile lekarze dość powszechnie uczą się zasad opisywania badania elektrokardiograficznego i umiejętność ta wymagana jest na egzaminach specjalizacyjnych, o tyle spirometria nie jest powszechnie znana, odpowiednio do wskazań wykonywania i prawidłowej interpretacji, zgodnie z międzynarodowymi wytycznymi ERS lub ATS.
Dostrzegając wagę tego problemu, Warszawsko-Otwocki Oddział Polskiego Towarzystwa Ftyzjopneumonologicznego postanowił zorganizować cykliczne szkolenie poświęcone kształceniu umiejętności prawidłowego wykonywania i interpretowania badania spirometrycznego. Warsztaty spirometryczne PTFP organizowane są we współpracy z Medycyną po Dyplomie w ramach Akademii po Dyplomie. W skład komitetu naukowego weszły autorytety w dziedzinie fizjopatologii oddychania: prof. Janusz Kowalski, prof. Jan Zieliński, doc. Anna Doboszyńska i doc. Piotr Gutkowski. Komitet opracował serię wykładów, które stanowią przygotowanie do części praktycznej. Dotyczą one fizjopatologii oddychania, obturacji, restrykcji, zasad interpretacji wyników i popełnianych błędów, specyfiki badań wykonywanych u dzieci, właściwości wykorzystywanego sprzętu oraz zastosowania spirometrii w praktyce klinicznej. Wśród wykładowców znaleźli się wybitni specjaliści reprezentujący 5 różnych ośrodków: Akademię Medyczną, Centrum Attis, Centrum Zdrowia Dziecka, Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc oraz Wojskowy Instytut Medyczny.
Uczestnicy szkolenia mają zajęcia praktyczne (warsztaty) w różnych ośrodkach. Są podzieleni na małe grupy (5-10-osobowe). Pod okiem doświadczonych instruktorów uczą się praktycznego wykonywania badania spirometrycznego oraz prawidłowego interpretowania uzyskanych wyników. Konieczne jest odbycie szkolenia w kilku różnych placówkach, co pozwala na głębsze poznanie problemu, utrwalenie nabytych umiejętności, poznanie różnego sprzętu i odmiennej specyfiki badań wykonywanych w tych ośrodkach. Warsztaty kończy egzamin komisyjny, który składa się z 3 części: krótkiego testu sprawdzającego wiadomości teoretyczne, samodzielnego wykonania spirometrii u chorego oraz interpretacji wyników badania. Po zdanym pomyślnie egzaminie uczestnicy uzyskują certyfikat ukończenia kursu z potwierdzeniem nabycia umiejętności wykonania i interpretowania badań spirometrycznych; zdobywają także punkty edukacyjne.
Warsztaty spirometryczne organizowane są w znanych ośrodkach działających pod egidą Polskiego Towarzystwa Ftyzjopneumonologicznego. Odbywają się raz na kwartał. Pierwsze były w październiku 2003 r., następne – na przełomie lutego i marca br. Kolejne odbędą się na wiosnę. Terminy spotkań można znaleźć na stronie internetowej: http/free.med.pl/ptfp, w Medycynie po Dyplomie, a także w Pulsie i Gazecie Lekarskiej. Osobą odpowiedzialną za organizację warsztatów z ramienia Warszawsko-Otwockiego Oddziału PTFP jest dr Wojciech Lubiński z Kliniki Chorób Wewnętrznych, Pneumonologii i Alergologii Wojskowego Instytutu Medycznego przy ul. Szaserów 128 (w.lubinski@wp.pl).
Zgłoszenia udziału w warsztatach spirometrycznych Akademii po Dyplomie przyjmuje redakcja Medycyny po Dyplomie: 0 800 120 293 – połączenie bezpłatne, tel. (22) 569 64 00, fax: (22) 832 10 77. Wszystkich zainteresowanych zapraszamy do udziału w szkoleniu.
Badanie spirometryczne w chorobach układu oddechowego jest tak samo ważne jak badanie elektrokardiograficzne w chorobach serca.

Tadeusz Maria ZIELONKA
Autor jest przewodniczącym
Warszawsko-Otwockiego Oddziału PTFP

Archiwum

Okręgowa Izba Lekarska w Warszawie im. prof. Jana Nielubowicza