7 czerwca 2004

Pozory restrukturyzacji

Restrukturyzacja ochrony zdrowia nie przebiegała prawidłowo – wynika z raportu Najwyższej Izby Kontroli – budżet państwa wydał na nią 986,3 mln zł, a sytuacja szpitali się nie poprawiła. Zdaniem NIK, za taki stan rzeczy odpowiedzialny jest minister zdrowia, ponieważ nie sprecyzował celów i nie nadzorował restrukturyzacji.

Ministerstwo Zdrowia nie wydało ponadto rozporządzeń niezbędnych do tego, by system ochrony zdrowia funkcjonował prawidłowo. Nie określiło m.in. sieci szpitali, w której miałyby się znaleźć placówki strategiczne dla bezpieczeństwa zdrowotnego.
Zdaniem NIK, ministerstwo odpowiada za to, że program restrukturyzacji był zbyt ogólnikowy. Jego założenia nie zostały zdefiniowane na tyle precyzyjnie, żeby można było sprawdzać, czy są one osiągnięte, czy nie. Doprowadziło to do sytuacji, w której szpitale przygotowały plan restrukturyzacji „pod” otrzymane pieniądze, przez co później trudno było określić, które działania służyły restrukturyzacji, a które nie. Przykładowo: Samodzielny Publiczny Centralny Szpital Kliniczny w Warszawie uzyskał w 2002 r. – w ramach programu restrukturyzacji – środki na remont hydroforni (191,5 tys. zł) oraz inne bieżące prace remontowe prowadzone na terenie szpitala (294,6 tys. zł).

Nieprawidłowości w wykorzystaniu dotacji budżetowych przeznaczonych na restrukturyzację polegały m.in. na: wydatkowaniu ich niezgodnie z przeznaczeniem, ponownym zatrudnianiu (po upływie krótkiego okresu) osób, którym wypłacono odprawę z dotacji budżetowych, dokonywaniu zakupów inwestycyjnych z naruszeniem przepisów ustawy o zamówieniach publicznych, sporządzaniu nierzetelnych sprawozdań dotyczących wykorzystania dotacji.

Np. Szpital Kliniczny Dzieciątka Jezus – Centrum Leczenia Obrażeń otrzymał w 1999 r. dotację na pokrycie kosztów odszkodowań za skrócony okres wypowiedzenia i odpraw dla zwalnianych pracowników. Przekazane pieniądze (508,2 tys. zł) zostały wydane niezgodnie z umową zawartą z ministrem zdrowia. Szpital przeznaczył je na sfinansowanie nagród jubileuszowych oraz ekwiwalentów za urlop, zarówno dla pracowników zwolnionych (246 tys. zł), jak i osób nieobjętych zwolnieniami (262,2 tys. zł).

Niewłaściwie dobierano też kandydatów na dyrektorów placówek, przez co następowały częste zmiany kadrowe. Zarząd Powiatu w Wyszkowie w maju 2000 r. powierzył kierowanie SPZOZ osobie, która po 2 tygodniach zrezygnowała z tej funkcji. Stanowisko dyrektora powierzono wtedy kolejnemu kandydatowi, którego po 2 tygodniach odwołano z powodu przebywania w pracy w stanie nietrzeźwym.

Liczne nieprawidłowości wystąpiły w trakcie restrukturyzacji i częściowej likwidacji Lecznicy Centrum Lecznictwa Ogólnego i Geriatrii w Warszawie. Mimo upływu prawie 5 lat od przekształcenia jej z jednostki budżetowej w SPZOZ nie została uregulowana forma sprawowania zarządu nad nieruchomościami, w których była prowadzona działalność tej placówki. W 2000 r. nastąpiła likwidacja części Lecznicy, obejmującej lecznictwo szpitalne, w związku z wypowiedzeniem umowy najmu przez właściciela nieruchomości – Zgromadzenie Sióstr Franciszkanek. Minister zdrowia powołał wówczas likwidatora jednostek organizacyjnych Lecznicy. Przyznane mu kompetencje nie stwarzały jednak możliwości uregulowania znacznych zobowiązań pozostałych po zlikwidowanej części szpitalnej. Jednocześnie likwidator został zobowiązany do nieodpłatnego przekazania pozostałego mienia innym jednostkom. Niektórzy wierzyciele, po bezskutecznych próbach wyegzekwowania od Lecznicy swoich należności, kierowali roszczenia do Ministerstwa Zdrowia. Wezwania te wpływały również w 2003 r. Ministerstwo w ramach programu restrukturyzacji w latach 2000-2001 przekazywało Lecznicy środki finansowe. Wystąpiły jednak nieprawidłowości w ich wykorzystaniu i rozliczeniu, ponieważ MZ nieprecyzyjnie formułowało postanowienia umów zawieranych z Lecznicą.
W 2001 r. zlikwidowany został Oddział Rehabilitacyjny Lecznicy w Świdrze. Na terenie nieruchomości pozostałej po jego likwidacji nie prowadzono do czasu zakończenia kontroli żadnej działalności, nie została ona też wydzierżawiona ani sprzedana. Lecznica musiała więc ponosić wysokie koszty utrzymania i zabezpieczenia tej nieruchomości. Stwierdzono, iż kolejni dyrektorzy placówki występowali do Ministerstwa Zdrowia o rozstrzygnięcie sposobu dalszego jej wykorzystania. Nie uzyskali jednak żadnych wskazówek czy decyzji.
Źle przeprowadzona restrukturyzacja nie poprawiła sytuacji finansowej placówki. Rok 2002 Lecznica zamknęła stratą w wysokości 1673 tys. zł (o 369 tys. zł więcej niż w 2001 r.). Dalsze pogorszenie wyniku finansowego Lecznicy spowodowane było wyrokami zasądzonymi za niezapłacone usługi i zakupy, do których są doliczane odsetki za zwłokę, koszty procesowe i komornicze. Do czasu zakończenia kontroli nie został opracowany kompleksowy program naprawczy zakładu.

Na Mazowszu NIK skontrolował: SPZOZ w Grójcu, Lecznicę Centrum Lecznictwa Ogólnego i Geriatrii w Warszawie, Wojewódzki Szpital Bródnowski w Warszawie, Starostwo Powiatowe w Grójcu, Starostwo Powiatowe w Wyszkowie, Urząd Miasta w Glinojecku, Urząd Marszałkowski Województwa Mazowieckiego w Warszawie, Szpital Kliniczny Dzieciątka Jezus – Centrum Leczenia Obrażeń w Warszawie oraz Szpital Kliniczny CMKP im. Orłowskiego w Warszawie.

NIK przeprowadziła kontrolę na zlecenie Sejmowej Komisji Zdrowia w czasie od kwietnia do października 2003 r. Objęto nią okres od 1 stycznia 1999 r. do końca pierwszego półrocza 2003 r. Inspektorzy NIK zbadali 49 jednostek samorządu terytorialnego i 46 szpitali.

Anna KACZMAREK

Archiwum

Okręgowa Izba Lekarska w Warszawie im. prof. Jana Nielubowicza