21 kwietnia 2005

Centrum w Kajetanach – Głusi mogą słyszeć

W 1996 r. powstał Instytut Fizjologii i Patologii Słuchu w Warszawie – placówka badawczo-rozwojowa i szpital o najwyższym poziomie referencyjności. Inspiratorem utworzenia Instytutu i jego głównym organizatorem był prof. dr hab. n. med. Henryk SKARŻYŃSKI.
Impulsem do powołania placówki diagnostycznej, leczniczej i rehabilitacyjnej dla osób z zaburzeniami słuchu i mowy było przeprowadzenie przez prof. Skarżyńskiego, w lipcu 1992 r., pierwszej w naszym kraju operacji wszczepienia implantu ślimakowego, przywracającej słuch osobie głuchej.

Powołanie Instytutu wprowadziło nową jakość do polskiej otorynolaryngologii, audiologii i foniatrii, ale prof. Skarżyński od początku planował poszerzenie zakresu prowadzonych badań naukowych i świadczeń medycznych. Stało się to możliwe dzięki realizacji kolejnego wielkiego zamierzenia – budowy Międzynarodowego Centrum Słuchu i Mowy w Kajetanach pod Warszawą. Centrum powstało w ciągu sześciu lat. Dotacje z budżetu na jego budowę i wyposażenie nie przekroczyły 20 proc. całkowitych kosztów. Resztę wypracował Instytut, wspierany przez zaprzyjaźnione organizacje pozarządowe, przede wszystkim Stowarzyszenie Przyjaciół Osób Niesłyszących i Niedosłyszących oraz Fundację Rozwoju Medycyny „Człowiek – Człowiekowi”. Merytoryczna pomoc osób i instytucji została upamiętniona na tablicy „Przyjaciele po wsze czasy”, znajdującej się w holu głównym budynku w Kajetanach.
Placówka jest integralną częścią Instytutu, w jej skład wchodzą: Kliniczne Centrum Otorynolaryngochirurgii, Klinika Foniatrii, Zespół Implantów i Percepcji Słuchowej, Zespół Audiologiczno-Protetyczny, Zespół Szumów Usznych oraz Zespół Rehabilitacji, Pracownia Badań Biomedycznych Ucha, Pracownia Centralnych Uszkodzeń Słuchu, Pracownia Akustyki i Telemedycyny, Centrum Dydaktyczno-Naukowe.
W pierwszym z tych zakładów, kierowanym przez prof. Skarżyńskiego, diagnozuje się i leczy operacyjnie schorzenia uszu, nosa, zatok obocznych, gardła i krtani. To właśnie tutaj przeprowadza się najtrudniejsze zabiegi chirurgiczne, np. wszczepienia implantów ucha środkowego, wszczepienia implantów ślimakowych oraz unikatowe w skali światowej operacje leczenia częściowej głuchoty. Z prof. Skarżyńskim pracują chirurdzy, anestezjolodzy, audiolodzy, otolaryngolodzy. Na 22-łóżkowym oddziale pooperacyjnym i w części hotelowej (56 miejsc) pacjent ma zapewnione doskonałe warunki (dwułóżkowe, klimatyzowane pokoje). Zespół Implantów i Percepcji Słuchowej, kierowany przez dr. inż. Artura Lorensa, zajmuje się pacjentami, którym już wszczepiono implant ślimakowy. Prowadzi się tu badania subiektywne i obiektywne słuchu elektrycznego oraz dostosowuje wszczepiony aparat.
Zespół Audiologiczno-Protetyczny zajmuje się diagnozowaniem, leczeniem i protezowaniem wad słuchu u niemowląt, dzieci i dorosłych. Kieruje nim dr Anna Piotrowska. Zespół Szumów Usznych, kierowany przez dr Beatę Borawską i mgr Elizę Szymańską, zajmuje się terapią tych zaburzeń
i nadwrażliwości słuchowej na podstawie metody habituacji i terapii dźwiękowej. Zespół Rehabilitacji opiekuje się pacjentami przed operacją wszczepienia implantu oraz po niej. Jego kierownikiem jest mgr Agnieszka Pankowska.
Do Centrum trafiają także pacjenci ze schorzeniami narządu głosu oraz zaburzeniami procesu komunikowania się w zakresie głosu, słuchu, mowy i języka. Zajmuje się nimi Klinika Foniatrii, prowadzona przez dr n. med. Agatę Szkiełkowską. W Klinice działa jedyny w Polsce ośrodek terapii metodą Tomatisa.
Lekarze specjaliści – otolaryngolodzy, audiolodzy, foniatrzy – oraz surdopedagodzy, logopedzi, psycholodzy i inżynierowie przyjmują w przychodniach ponad 70 tys. pacjentów rocznie, ok. 300 osób dziennie. Hospitalizuje się ok. 8 tys. chorych, u których wykonywanych jest ponad 5 tys. operacji poprawiających słuch (tj. najwięcej na świecie).
Ponad 750 pacjentów żyje z wszczepionym implantem ślimakowym. Inne typy wykonywanych operacji otochirurgicznych to: stapedotomia (ponad 1 tys. rocznie), usunięcie perlaka, tympanoplastyka, ossikuloplastyka, skomplikowane operacje rekonstrukcyjne, wady wrodzone uszu. Prof. Skarżyński przeprowadził m.in. 50 zabiegów wszczepienia aparatu słuchowego na przewodnictwo kostne (system BAHA) oraz 56 operacji wszczepienia aparatów na przewodnictwo powietrzne (system Retro X). Wykonuje się tu również operacje fonochirurgiczne, których celem jest poprawa głosu, oraz zabiegi nosa i zatok obocznych.
Średni czas hospitalizacji w Kajetanach wynosi 3 dni. Konsekwentnie przestrzega się zasady, że pacjent jest operowany w dniu przyjęcia do placówki. Przygotowanie do operacji oraz przebieg pooperacyjny są zapewnione przez kilka specjalistycznych zespołów Instytutu.
Do Centrum w Kajetanach, a także do Instytutu przyjmowani są pacjenci ze skierowaniem od lekarza podstawowej opieki zdrowotnej lub specjalisty. Placówka świadczy usługi medyczne w ramach kontraktu z Narodowym Funduszem Zdrowia.
Obiekt w Kajetanach został zbudowany od podstaw. Spełnia wszystkie warunki nowoczesnej, wysokospecjalistycznej placówki medycznej. Przestronne i estetycznie wykończone, klimatyzowane pomieszczenia dostosowane są do wykonywanych w nich badań i zabiegów. Wyposażenie w aparaturę odpowiada wysokiemu poziomowi świadczonych usług. Jest tu m.in. laser chirurgiczny CO2 wraz z oprzyrządowaniem, mikroskopy operacyjne z możliwością przekazu obrazu trójwymiarowego na monitor w sali operacyjnej lub w centrum konferencyjnym, systemy do badania zaburzeń snu, zautomatyzowane unity otolaryngologiczne (audiologiczne i foniatryczne), „kabiny ciszy”, sprzęt do wykonywania badań przesiewowych u noworodków, inhalatorium do leczenia górnych dróg oddechowych, aparatura do diagnostyki centralnych uszkodzeń słuchu oraz aparatura niezbędna do rehabilitacji słuchu, głosu, mowy i równowagi.
W Kajetanach znajdują się ponadto: laboratorium do ćwiczeń operacyjnych w połączeniu z podglądem sali operacyjnej, unikatowe w skali międzynarodowej, oraz multimedialne centrum konferencyjne, wyposażone w aparat do trójwymiarowej projekcji śródoperacyjnego obrazu wideo z sali operacyjnej przez stałe łącza internetowe. Laboratorium i centrum konferencyjne są szczególnie przydatne przy prowadzeniu zajęć edukacyjnych.

W ramach kształcenia specjalizacyjnego odbywają się tu zajęcia z audiologii i foniatrii, staże kierunkowe dla lekarzy specjalizujących się w otolaryngologii oraz studium surdologopedii. Kształcenie ustawiczne to kursy specjalistyczne dla otolaryngologów, audiologów i foniatrów, Studium Obiektywnych Badań Słuchu dla techników, Akademia Otochirurgii dla otolaryngologów, Warsztaty Szkoleniowe Otoemisji Akustycznych dla lekarzy audiologów i techników. Kształcenie odbywa się na kursach stacjonarnych, metodą distance learning oraz metodą łączoną. Centrum prowadzi także programy dydaktyczne dla dorosłych z szumami usznymi i zaburzeniami równowagi oraz dla rodziców dzieci z zaburzeniami słuchu i mowy.
Działalność naukowa dotyczy wielu aspektów chorób słuchu i mowy. Prowadzi się badania morfologiczne i patofizjologiczne, badania nad zastosowaniem klinicznym nowych metod
w otochirurgii oraz nowych typów urządzeń elektronicznych, badania epidemiologiczne występowania szumów usznych
i nadwrażliwości na dźwięki w populacji polskiej, badania nad dynamiką rozwoju głosu i mowy u dziecka z zaburzeniami słuchu i wiele innych.

Centrum współpracuje z wieloma krajami Unii Europejskiej, m.in. w zakresie optymalizacji kosztów i efektów terapii wszystkich leczonych tu schorzeń oraz niektórych zagadnień akustycznych, inżynierii dźwięku, biocybernetyki i informatyki. Istotnym elementem działalności naukowej i klinicznej jest stała współpraca z wybitnym gronem specjalistów z całego świata, skupionych w Międzynarodowej Radzie Naukowej Centrum, którzy kierują wieloma programami edukacyjnymi i leczniczymi. Pozwala to na bieżąco obiektywizować osiągnięcia naukowe i terapeutyczne oraz promować polską myśl naukową za granicą, czego przykładem było rozpoczęcie przez prof. H. Skarżyskiego, po raz pierwszy w skali światowej, leczenia częściowej głuchoty.
Plany rozwoju Międzynarodowego Centrum wiążą się z dalszym rozwojem ośrodków filialnych, a przede wszystkim z rozwinięciem zaplecza rehabilitacyjnego poza Warszawą
w odpowiednich warunkach – jak tutaj, w Kajetanach.
Pracownicy Centrum biorą udział w badaniach profilaktycznych pod kątem wykrywania zaburzeń słuchu i mowy u dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym. W tym celu opracowano unikatowe w skali międzynarodowej programy diagnostyczne. Ich ważnym elementem jest weryfikacja wad słuchu podejrzewanych u noworodków i niemowląt, badanych wcześniej na oddziałach neonatologicznych. Corocznie pracownicy naukowi Międzynarodowego Centrum Słuchu i Mowy przedstawiają ok. 400 prezentacji na zjazdach
i kongresach naukowych w kraju i za granicą oraz publikują ok. 100 prac naukowych. W 2005 r. poza spotkaniami szkoleniowymi w Kajetanach odbędą się trzy międzynarodowe konferencje naukowe: jedna organizowana z własnej inicjatywy Centrum, dwie zainicjowane przez międzynarodowe gremia naukowców. Ü

NFZ zdecydował się przekazać na procedury wszczepiania implantów ślimakowych 8 mln zł w br. Liczba zabiegów zwiększy się do 220 (w 2004 r. było ich 103).

Małgorzata SKARBEK

Archiwum

Okręgowa Izba Lekarska w Warszawie im. prof. Jana Nielubowicza