16 września 2006

Restrukturyzacja SP ZOZ-ów – Hojność decydentów

70 zamiast 50 proc. umorzenia pożyczki zaciągniętej z budżetu państwa, możliwość ubiegania się o podwyższenie jej wysokości, włączenie do grona beneficjentów jednostek badawczo-rozwojowych oraz zamknięcie SP ZOZ-om furtki do podwójnego ubiegania się o środki na wypłaty podwyżek dla pracowników z tytułu „ustawy 203”, zarówno z budżetu państwa, jak i od NFZ – to cele znowelizowanej ustawy o pomocy publicznej i restrukturyzacji publicznych zakładów opieki zdrowotnej.

Mylić się – rzecz ludzka
„Ustawa 203” nałożyła na placówki medyczne obowiązek wypłaty pracownikom podwyżek wynagrodzeń, nie wskazując jednocześnie źródła ich finansowania. Dyrektorzy wielu jednostek rozkładali bezradnie ręce, twierdząc, że nie są w stanie zadośćuczynić żądaniom płacowym z własnych środków. Rząd Marka Belki postanowił pomóc ZOZ-om i w kwietniu 2005 r. weszła w życie ustawa restrukturyzacyjna. Na jej podstawie budżet państwa udzielił pożyczek zadłużonym placówkom. Dzięki uzyskanym w ten sposób pieniądzom dyrektorzy mieli wywiązać się ze zobowiązań wobec pracowników,
a resztę środków mogli wykorzystać na spłatę zobowiązań publicznoprawnych (m.in. na uregulowanie rachunków za media, czy rozliczenia się z dostawcami leków). W ustawie budżetowej na ubiegły rok zarezerwowano na ten cel 2,2 mld zł. Ale pod koniec 2005 r. okazało się, że wartość zawartych umów opiewa na niższą kwotę. Do wykorzystania pozostało ok. 550 mln zł. Aby nie przepadły, nowy rząd postanowił znowelizować ustawę restrukturyzacyjną.

Skrupulatne liczenie
Wysokość umorzenia pożyczki podniesiono z 50 do 70 proc. Nie zmieniły się jednak warunki umorzenia. SP ZOZ-y będą mogły ubiegać się o nie po spłaceniu – w ciągu pięciu lat od daty wydania ostatecznej decyzji o warunkach restrukturyzacji – 30 proc. należności głównej wraz z odsetkami za ten okres. Ministerstwo Finansów, w czasie gdy szefowała mu prof. Zyta Gilowska, wyliczyło, że 70 proc. umorzenia pozwoli placówkom uporać się z konsekwencjami „ustawy 203”, w tym także umożliwi uregulowanie składek na ubezpieczenia społeczne w części finansowanej przez zakład pracy wraz z odsetkami za zwłokę.

Wcześniej pominięci – teraz dołączają
Nowela daje też możliwość ubiegania się o pożyczkę jednostkom badawczo-rozwojowym. Na mocy zmienionej ustawy skorzystają z niej dwie placówki: Instytut Matki i Dziecka w Warszawie oraz Centrum Zdrowia Matki Polki w Łodzi. Wcześniej JBR-y nie mogły ubiegać się o pomoc publiczną na podstawie ustawy restrukturyzacyjnej, ponieważ nie podlegały „ustawie 203”. Szacuje się, że wysokość pożyczek dla obu jednostek łącznie wyniesie ok. 33 mln zł.

Troska o interes NFZ
Kiedy trwały prace nad projektem nowelizującym ustawę-matkę, w marcu tego roku Sąd Najwyższy przyznał zakładom prawo do ubiegania się od Narodowego Funduszu Zdrowia o zwrot kosztów poniesionych na wypłaty podwyżek dla pracowników z tytułu „ustawy 203”, pod warunkiem że jednostka zdoła udowodnić, iż pomimo prawidłowego gospodarowania środkami uzyskanymi na podstawie kontraktu z NFZ – nie była w stanie pokryć należności pracowniczych. Według danych Funduszu, roszczenia wobec płatnika mogą wynieść ponad 2 mld zł. Aby zapobiec sytuacji, w której placówka korzystająca z dobrodziejstw ustawy restrukturyzacyjnej pozywa do sądu NFZ i być może wygrywa, a w konsekwencji otrzymuje dwa razy pieniądze na „203”, do projektu nowelizacji wprowadzono uniemożliwiające to zapisy.

Drobne przeoczenie?
Zgodnie ze zmienioną ustawą zakłady, które zrzekną się roszczeń wobec NFZ, będą mogły ubiegać się o natychmiastowe umorzenie stu procent pozostałej do spłacenia części pożyczki. Dodatkowa korzyść – nie będą potrzebowały decyzji o zakończeniu postępowania restrukturyzacyjnego. Wystarczy bowiem ostateczna decyzja o jego wszczęciu. Poseł Ewa Janik (SLD), której zdaniem, taki zapis burzy filozofię ustawy-matki, zwraca uwagę, że jednym z jej celów było zmobilizowanie zadłużonych placówek do wprowadzenia mechanizmów, hamujących w przyszłości proces pogłębiającego się kryzysu finansowego. Odmiennego zdania jest wiceminister zdrowia Andrzej Wojtyła. Uważa on, że zmiany nie zatrzymają procesu restrukturyzacyjnego. Przedstawiciele resortów zdrowia i finansów, przy poparciu posłów Klubu Parlamentarnego „Prawo i Sprawiedliwość”, podkreślają, że zakłady dostaną szybkie i pewne pieniądze. Przyznają jednak, że nowe zapisy wprowadzono również po to, by chronić interes płatnika.

Dyrektorzy pod mur
Podczas debaty senackiej nad znowelizowaną przez Sejm ustawą senator Michał Okła (PO) ocenił, że takie rozwiązanie jest „nie na miejscu i jest niesprawiedliwe”. Zwrócił uwagę, że w obecnej sytuacji, kiedy pracownicy ochrony zdrowia oczekują podwyżek swoich wynagrodzeń, mogą naciskać na dyrektorów placówek, aby skorzystali z możliwości natychmiastowego umorzenia pożyczki, rezygnując tym samym z ubiegania się o duże pieniądze od Funduszu.

Ważenie korzyści
ZOZ-y będą miały bowiem możliwość wyboru. Menedżerowie konkretnych jednostek mogą uznać, że dla placówki bardziej opłacalne będzie skorzystanie z 70-procentowego umorzenia na podstawie ustawy restrukturyzacyjnej i jednoczesne pozwanie Funduszu do sądu o zwrot różnicy kosztów poniesionych na wypłaty z tytułu „203”. Przykładowo: jeżeli zobowiązania ZOZ-u wobec pracowników wynoszą 10 mln zł; na mocy ustawy restrukturyzacyjnej-matki zakład uzyskał 5 mln zł i przeznaczył je na wypłatę podwyżek – to będzie mógł ubiegać się o umorzenie 70 proc. pożyczki, ale będzie też mógł wystąpić z roszczeniem wobec NFZ, licząc na to, że sąd pozytywnie rozpatrzy jego pozew. Jednak korzystne dla zakładu rozstrzygnięcie może okazać się jedynie założeniem, które nie musi znaleźć poparcia w orzeczeniu sądu. Wówczas placówka nie dostanie pieniędzy od Funduszu, nie skorzysta ze 100-procentowego umorzenia i będzie musiała spłacić 30 proc. pożyczki wraz z odsetkami od tej części zaciągniętych środków. Znowelizowana ustawa o pomocy publicznej i restrukturyzacji zakładów opieki zdrowotnej czeka na podpis prezydenta. Ü

Do 14 marca 2006 r.
na mocy ustawy-matki:
– wpłynęły 572 wnioski o wszczęcie postępowania restrukturyzacyjnego;
– wydano 504 decyzje o warunkach restrukturyzacji;
– 108 zakładów, które mogły skorzystać z rozwiązań zapisanych w ustawie, nie złożyło wniosków;
– wydano 9 decyzji o zakończeniu postępowania restrukturyzacyjnego;
– 549 zakładów korzysta z pożyczki Skarbu Państwa na kwotę 1,630 mld zł;
Źródło: Ministerstwo Zdrowia

Wiktoria SKAWIŃSKA

Archiwum

Okręgowa Izba Lekarska w Warszawie im. prof. Jana Nielubowicza