11 stycznia 2007

Z Trybunału Konstytucyjnego

4 lipca 2006 r. Trybunał Konstytucyjny rozpoznał wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich dotyczący legitymacji procesowej w zakresie wszczynania przed sądem postępowań o zastosowanie obowiązku poddania się leczeniu w zakładzie lecznictwa odwykowego.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami osoby, które nadużywając alkoholu, powodują rozkład życia rodzinnego, demoralizują nieletnich, uchylają się od pracy albo systematycznie zakłócają spokój lub porządek publiczny, można zobowiązać do poddania się leczeniu w zakładzie lecznictwa odwykowego.
O zastosowaniu tego obowiązku orzeka sąd rejonowy. Postępowanie przed sądem toczy się jednak wyłącznie na wniosek gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych lub prokuratora. Oznacza to, że np. osoby bliskie w stosunku do osoby uzależnionej nie mają legitymacji procesowej do wystąpienia z takim żądaniem, a złożony przez nie wniosek zostanie przez sąd oddalony. Zdaniem RPO, nie do pogodzenia z konstytucyjnym prawem do sądu jest sytuacja, w której osoby bliskie nie mają legitymacji procesowej do samodzielnego uruchamiania postępowania mającego na celu ochronę ich życia rodzinnego przed rozkładem czy też ochronę małoletnich członków rodziny przed demoralizacją.

Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 26 ust. 3 zdanie pierwsze ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi nie jest niezgodny z art. 45 ust. 1 i art. 77 ust. 2 Konstytucji.

Prawo do sądu jako prawo osobiste przysługuje temu, kto ma być poddany przymusowemu leczeniu. Osoba ta nie wystąpi jednak z wnioskiem we własnej sprawie, skoro nie wykazuje woli dobrowolnego poddania się leczeniu. Wyłączenie tej osoby z grona uprawnionych do występowania z wnioskiem nie narusza zatem jej prawa do sądu. Skoro mający być poddanym przymusowemu leczeniu nie wystąpi z wnioskiem o wszczęcie postępowania przed sądem we własnej sprawie, to ustawa określa podmioty do tego uprawnione. Stworzenie podmiotom prywatnym, nienależącym do systemu władzy publicznej, możliwości występowania z wnioskiem o wszczęcie przed sądem postępowań o zastosowanie obowiązku poddania się leczeniu w zakładzie lecznictwa odwykowego mogłoby pogłębiać istniejące trudności w życiu rodzinnym osoby nadużywającej alkoholu i powodować nowe konflikty, wywołując tym samym następstwa zasadniczo sprzeczne z celami ustawy. Członkowie rodziny osoby uzależnionej od alkoholu oraz osoby dotknięte postępowaniem uzależnionego mogą domagać się ochrony sądowej we właściwych procedurach.

Rozprawie przewodniczył sędzia TK Jerzy Stępień, a sprawozdawcą był sędzia TK Bohdan Zdziennicki. Wyrok jest ostateczny.

opr. eg

Archiwum

Okręgowa Izba Lekarska w Warszawie im. prof. Jana Nielubowicza