11 marca 2007

Uwaga: odpady!

Obowiązki wytwórców odpadów medycznych
w świetle aktualnych przepisów prawnych

Pod pojęciem „odpady medyczne”, zgodnie z art. 3 ust. 3 pkt 5 ustawy o odpadach (Dz.U. nr 62, poz. 628 z późn. zm.), rozumie się odpady powstające w związku z udzielaniem świadczeń zdrowotnych oraz prowadzeniem badań
i doświadczeń naukowych w zakresie medycyny. Powstają one w procesach diagnozowania, leczenia i profilaktyki medycznej. Ich główny strumień powstaje w szpitalach, zakładach pielęgnacyjno-opiekuńczych, poradniach, przychodniach, ośrodkach zdrowia. Specyfiką dla tej podgrupy jest duża ilość wytwórców niewielkich ilości odpadów (zazwyczaj poniżej 100 kg w ciągu roku). Odpady medyczne w postaci przeterminowanych lekarstw i środków medycznych powstają również w gospodarstwach domowych.
Przy prowadzeniu działalności związanej z wytwarzaniem odpadów lub gospodarowaniem nimi należy przestrzegać wymagań ogólnych zawartych w ustawie o odpadach oraz wymagań określonych dla specyficznych rodzajów odpadów, w tym przypadku – medycznych.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami, zabrania się poddawania odzyskowi odpadów medycznych. W stosunku do tej kategorii dopuszczalne jest wyłącznie unieszkodliwianie, przy czym art. 55 ww. ustawy zakazuje składowania zakaźnych odpadów medycznych.

Wytwórcą odpadów jest każdy, kto poprzez swoją działalność lub bytowanie powoduje powstawanie odpadów.

Obowiązek uzyskania pozwolenia
na wytwarzanie odpadów

Wytwórca odpadów medycznych, w zależności od ilości ich wytworzenia w ciągu roku, jest obowiązany do:
– uzyskania decyzji zatwierdzającej program gospodarki odpadami niebezpiecznymi, jeżeli wytwarza odpady niebezpieczne w ilości powyżej 0,1 Mg rocznie,
– przedłożenia informacji o wytwarzanych odpadach oraz o sposobach gospodarowania wytworzonymi odpadami, jeżeli wytwarza odpady niebezpieczne w ilości do 0,1 Mg rocznie albo powyżej 5 Mg rocznie odpadów innych niż niebezpieczne.
W pozwoleniu uwzględnia się wszystkie odpady wytwarzane przez danego wytwórcę w danym miejscu. Organami, do których należy przedkładać do zatwierdzenia informację lub składać wniosek o wydanie decyzji, są starostowie oraz prezydenci miast, właściwi ze względu na miejsce wytwarzania.
Z uwagi na małą ilość odpadów wytwarzanych w poszczególnych zakładach opieki zdrowotnej, która w większości przypadków nie przekracza ilości 100 kg odpadów niebezpiecznych wytworzonych w skali roku, jednostki te zobowiązane są do przedłożenia informacji, która powinna zawierać:
1) wyszczególnienie rodzajów odpadów przewidzianych do wytwarzania, a w przypadkach, gdy określenie rodzaju nie jest wystarczające do ustalenia zagrożeń, jakie mogą powodować – właściwy organ może wezwać wnioskodawcę do podania podstawowego składu chemicznego i właściwości odpadów,
2) określenie ilości odpadów poszczególnych rodzajów przewidzianych do wytwarzania w ciągu roku,
3) informacje wskazujące na sposoby zapobiegania powstawaniu odpadów lub ograniczania ich ilości i negatywnego oddziaływania na środowisko,
4) opis dalszego sposobu gospodarowania odpadami,
z uwzględnieniem zbierania, transportu, odzysku i unieszkodliwiania,
5) wskazanie miejsca i sposobu oraz rodzaju magazynowanych odpadów.

Obowiązek prowadzenia ewidencji odpadów oraz sporządzania
zbiorczych zestawień danych
o rodzajach i ilości odpadów

Na podstawie art. 36 ust. 1 ustawy o odpadach posiadacz odpadów (w tym wytwórca) jest obowiązany do prowadzenia ich ilościowej i jakościowej ewidencji zgodnie z przyjętym katalogiem odpadów i listą odpadów niebezpiecznych. Ewidencję prowadzi się z zastosowaniem następujących dokumentów ewidencji:

1) karty ewidencji, prowadzonej dla każdego rodzaju odpadu odrębnie,
2) karty przekazania odpadu.

Wzory dokumentów stosowanych na potrzeby ewidencji odpadów określa rozporządzenie ministra środowiska z dn. 14 lutego 2006 r. (Dz.U. nr 30, poz. 213).

Małe i średnie przedsiębiorstwa, które wytwarzają odpady niebezpieczne w ilości do 0,1 Mg rocznie, mogą prowadzić ewidencję uproszczoną, polegającą na prowadzeniu ewidencji z zastosowaniem tylko karty przekazania.
Wytwórca może przekazać odpady tylko takiemu podmiotowi, który uzyskał zezwolenie właściwego organu na prowadzenie działalności w zakresie gospodarowania nimi (zbieranie, transport, odzysk, unieszkodliwianie). W związku z przekazaniem odpadów następuje przeniesienie odpowiedzialności za nie na następnego posiadacza.
Na podstawie prowadzonej ewidencji odpadów posiadacz odpadów, zgodnie z art. 37 ust. 1 i ust. 3 ww. ustawy, jest obowiązany sporządzić na formularzu zbiorcze zestawienie danych o rodzajach i ilości odpadów, o sposobach gospodarowania nimi oraz o instalacjach i urządzeniach służących do odzysku i unieszkodliwiania odpadów oraz przekazać je marszałkowi województwa do końca pierwszego kwartału za poprzedni rok kalendarzowy. Obowiązek składania rocznego sprawozdania marszałkowi województwa istnieje od roku 2002.
Zakres informacji oraz wzory formularzy służących do sporządzania i przekazywania zbiorczych zestawień danych zostały określone w rozporządzeniu ministra środowiska
z dn. 11 grudnia 2001 r. (Dz. U. nr 152, poz. 1737).
Na podstawie zbiorczych zestawień danych o rodzajach
i ilości odpadów, o sposobach gospodarowania nimi oraz o instalacjach i urządzeniach służących do odzysku i unieszkodliwiania odpadów marszałek województwa prowadzi wojewódzką bazę danych dotyczącą wytwarzania i gospodarowania odpadami wraz z rejestrem udzielanych zezwoleń w zakresie ich wytwarzania i gospodarowania. Dane te są następnie przekazywane do Ministerstwa Środowiska, do centralnej bazy danych dotyczącej wytwarzania i gospodarowania odpadami.
Poważnym problemem przy prowadzeniu tej bazy jest pozyskanie zbiorczych zestawień od wytwórców odpadów medycznych zarówno z sektora publicznego, jak i niepublicznego. Nieprzestrzeganie przez wytwórców odpadów medycznych obowiązków narzuconych w aktach prawnych powoduje niekompletność danych w wojewódzkiej bazie odpadowej.
Wytwórcy odpadów niewywiązujący się z tego obowiązku naruszają przepisy ustawy o odpadach. Jeżeli posiadacz odpadów narusza przepisy ustawy lub działa niezgodnie
z decyzją zatwierdzającą program gospodarki odpadami niebezpiecznymi bądź ze złożoną informacją, właściwy organ wzywa go do niezwłocznego zaniechania naruszeń pozwolenia. W przypadku dalszego niestosowania się do przepisów prawa może zostać wstrzymana, w drodze decyzji, działalność wytwórcy odpadów w zakresie objętym programem gospodarki odpadami niebezpiecznymi bądź działalność powodująca ich wytwarzanie.

Projekt nowego rozporządzenia
z zakresu gospodarki
odpadami medycznymi

Obecnie w Ministerstwie Zdrowia trwają prace nad projektem rozporządzenia ministra zdrowia w sprawie szczegółowego sposobu postępowania z odpadami medycznymi.
Projekt rozporządzenia wprowadza ujednolicone wymogi odnoszące się do szczegółowych sposobów postępowania z odpadami powstającymi we wszystkich podmiotach świadczących usługi medyczne. Określono w nim również sposób i warunki zbierania poszczególnych rodzajów odpadów medycznych. Ponadto w projektowanym rozporządzeniu określono warunki ich magazynowania i wymagania, jakie powinno spełniać przeznaczone do tego pomieszczenie.
Projektowane rozporządzenie wprowadza obowiązek opracowania i posiadania procedury postępowania z odpadami medycznymi oraz instrukcji postępowania z wytwarzanymi odpadami medycznymi na każdym stanowisku pracy.

Obowiązujące akty prawne
z zakresu gospodarowania
odpadami medycznymi

1. Ustawa z dn. 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz.U.
nr 62, poz. 628 z późn. zm.).
2. Rozporządzenie ministra zdrowia z dn. 23 grudnia 2002 r. (Dz.U. z 2003 r. nr 8, poz. 103) w sprawie rodzajów odpadów medycznych i weterynaryjnych, których poddawanie odzyskowi jest zakazane.
3. Rozporządzenie ministra zdrowia z dn. 23 grudnia 2002 r. w sprawie dopuszczalnych sposobów i warunków unieszkodliwiania odpadów medycznych i weterynaryjnych (Dz.U. z 2003 r. nr 8, poz. 104). Rozporządzenie to zostało znowelizowane rozporządzeniem ministra zdrowia (Dz.U. 2004 r. nr 200, poz. 2061).
4. Rozporządzenie ministra środowiska z dn. 14 lutego 2006 r. (Dz.U. nr 30, poz. 213) w sprawie wzorów dokumentów stosowanych na potrzeby ewidencji odpadów.
5. Rozporządzenie ministra środowiska z dn. 11 grudnia 2001 r. (Dz. U. nr 152, poz. 1737) w sprawie zakresu informacji oraz wzorów formularzy służących do sporządzania i przekazywania zbiorczych zestawień danych.
6. Rozporządzenie ministra środowiska z dn. 11 grudnia 2001 r. w sprawie rodzajów odpadów lub ich ilości, dla których nie ma obowiązku prowadzenia ewidencji odpadów, oraz kategorii małych i średnich przedsiębiorstw, które mogą prowadzić uproszczoną ewidencję odpadów.

Departament Środowiska
w Urzędzie Marszałkowskim
Województwa Mazowieckiego

Archiwum

Okręgowa Izba Lekarska w Warszawie im. prof. Jana Nielubowicza