14 grudnia 2007

Nasza akademia – Katedra i Klinika Nefrologii, Dializoterapii i Chorób Wewnętrznych

W cyklu prezentującym placówki Akademii Medycznej w Warszawie przedstawiamy Katedrę i Klinikę Nefrologii, Dializoterapii i Chorób Wewnętrznych, mieszczącą się w Centralnym Szpitalu Klinicznym przy ul. Banacha w Warszawie. Kierownikiem Kliniki jest prof. dr hab. med. Joanna MATUSZKIEWICZ-ROWIŃSKA.

Placówka ma długą tradycję. Powstała jako I Klinika Chorób Wewnętrznych jesienią 1918 r. Mieściła się wówczas w drugim pawilonie Szpitala św. Ducha przy ul. Elektoralnej 12. Leczenie chorych i nauczanie studentów odbywało się w nie najlepszych warunkach. Pacjentów lokowano nawet w 36-łóżkowych salach, choć istniały też separatki. Łącznie było 12 sal chorych, 15 pracowni i sala wykładowa. Pierwszym kierownikiem został wybitny internista prof. Kazimierz Rzętkowski.
Przed II wojną światową placówką kierowali m.in.: prof. Witold Eugeniusz Orłowski, prof. Edward Żebrowski, dr hab. Zdzisław Zygmunt Gorecki.
Po wojnie jej działalność wznowiono w listopadzie 1944 r. Rok później Klinika znalazła lokum w budynkach Szpitala Przemienienia Pańskiego, a następnie w Szpitalu Dzieciątka Jezus, w którego niezbyt wygodnych, choć dość obszernych pomieszczeniach (80 łóżek i 8 pracowni) pozostawała aż do 1985 r.
Po dr. hab. Zdzisławie Michalskim i prof. Andrzeju Biernackim szefem Kliniki został prof. Tadeusz Orłowski.
W pierwszych latach jego kierownictwa kontynuowano bogaty program naukowy i leczniczy w zakresie interny. Później zarówno w zainteresowaniach prof. Orłowskiego, jak i zespołu zaczęły dominować problemy nefrologiczne, transplantologiczne i immunologiczne. Tutaj wykonano w 1966 r. pierwszy w Polsce udany przeszczep nerki.
W 1975 r. prof. Orłowski odszedł do utworzonego dzięki jego staraniom Instytutu Transplantologii. Kierownikiem I Kliniki Chorób Wewnętrznych został prof. Alfred Siciński.
Po przeniesieniu placówki do szpitala przy ul. Banacha w 1986 r. oddział kliniczny liczył 69 łóżek. Powstały pracownie: gastroskopii, biopsji nerki i laboratorium. Klinika pozostała przy profilu nefrologicznym, a jej ośrodek dializ stał się w latach 80. największym i najnowocześniejszym w kraju.
W latach 1990-2004 kierownikiem Kliniki był prof. Kazimierz Ostrowski. Po jego przejściu na emeryturę stanowisko to objęła prof. Joanna Matuszkiewicz-Rowińska. W 2005 r. Rada I Wydziału Lekarskiego wprowadziła obecną nazwę.
Mieszczą się tu trzy oddziały: 1) Nefrologii i Chorób Wewnętrznych, 2) Dializ Otrzewnowych (z 6 łóżkami klinicznymi i pracownią badań klirensów otrzewnowych), 3) Kliniczny Oddział Dializoterapii (9 łóżek oraz sale immunosupresji i leczenia jodem – J131). Oddzielną jednostką Kliniki jest całodobowy ośrodek dializ pozaustrojowych z 17 stanowiskami do hemodializy i odrębną, 5-stanowiskową stacją (przeznaczoną głównie do dializ wykonywanych poza Kliniką), wyposażoną w jedyny w Polsce system dializacyjny GeniusŽ (stacja przygotowania wody i 5 aparatów do dializy). Dzięki modernizacji w 2004 r. placówka uzyskała większe możliwości leczenia dializami otrzewnowymi. W strukturze Kliniki działa także pracownia densytometrii, prowadzona razem z II Zakładem Radiologii Klinicznej AM.

Działalność usługowa
Do Kliniki przyjmowani są pacjenci ze schorzeniami internistycznymi, w tym również tzw. rejonowi, w ramach ostrego dyżuru. Przede wszystkim jednak placówka zajmuje się diagnostyką i leczeniem chorób nerek, szczególnie ostrej niezapalnej niewydolności nerek (onnn), przewlekłej niewydolności nerek (pnn), kłębuszkowego zapalenia nerek (kzn), pierwotnego i wtórnego, w tym leczeniem w przebiegu zapalenia naczyń i kolagenoz; leczeniem zaburzeń endokrynnych u chorych z niewydolnością nerek oraz złożonych zaburzeń dializacyjnych pacjentów z rejonu Mazowsza. Na Oddziale Dializ Pozaustrojowych wykonuje się: hemodializy w ostrej i przewlekłej niewydolności nerek (w tym również dializy „gościnne”), hemodializy w zatruciach, izolowanej ultrafiltracji oraz hemodiafiltracji.
Zabiegi wykonywane w systemie Geniusz (SLED, powolne zabiegi codzienne o małej efektywności) pozwalają na leczenie chorych z różnych oddziałów we wszystkich salach nadzoru w szpitalu. Szczególne zastosowanie mają u chorych we wstrząsie septycznym i kardiogennym. Klinika jest wyposażona w sprzęt do ciągłej pulsacyjnej hemofiltracji, przy której musi być obecny anestezjolog. Zabiegi te mają znaczenie głównie we wstrząsie septycznym.

Dializom otrzewnowym poddawanych jest ok. 50 chorych. Na Oddziale Dializ Otrzewnowych prowadzi się też przeddializacyjny program edukacyjny (PEP) dla pacjentów i ich rodzin, przygotowujący do leczenia nerkozastępczego. Wykonuje się również zmodyfikowane zabiegi otrzewnowe u chorych z niewydolnością serca i towarzyszącą niewydolnością nerek, a także zabiegi dializ otrzewnowych asystowanych (specjalna pomoc dla chorego w domu).

Na Oddziale Nefrologii i Chorób Wewnętrznych są diagnozowane i leczone pierwotne i wtórne nefropatie; kolagenozy, ze szczególnym uwzględnieniem tocznia trzewnego układowego, ziarniniakowatości Wegnera i innych zapaleń naczyń; zaburzenia kostne, w tym pierwotna i wtórna nadczynność przytarczyc, osteodystrofia nerkowa oraz pierwotna i wtórna osteoporoza. Leczy się tu również ostre i przewlekłe niewydolności nerek oraz zespół wątrobowo-nerkowy. Ważny zakres działalności Kliniki to leczenie schorzeń endokrynnych związanych z chorobami nerek. Realizuje się program badawczy leczenia jodem – J131 chorych z niewydolnością nerek i nadczynnością tarczycy oraz badania kinetyki jodu.

W br. z hemodializ skorzysta ok. 100 pacjentów z pnn, bardzo wielu z onnn, ok. 50 z dializ otrzewnowych. Na wszystkich oddziałach hospitalizowano ponad 2,5 tys. pacjentów.

Działalność dydaktyczno-szkoleniowa
W Klinice odbywają się zajęcia (seminaria i ćwiczenia) dla studentów I Wydziału Lekarskiego: trzeciego roku – z diagnostyki i piątego – z nefrologii oraz reumatologii, a także dla studentów anglojęzycznych. Od 2003 r. kształcą się tu również studenci Wydziału Nauki o Zdrowiu
Od wielu lat członkowie Studenckiego Koło Naukowego aktywnie uczestniczą w programach badawczych placówki. Od 2004 r. zespół Kliniki przygotowuje konferencje nefrologiczne (wiosną) i internistyczne (jesienią), które cieszą się dużym zainteresowaniem.
Cotygodniowe posiedzenia kliniczne pozwalają na kształcenie ustawiczne, dzięki któremu wiele osób zdobyło specjalizacje z chorób wewnętrznych i nefrologii z dobrymi wynikami. Klinika ma akredytację w tych dziedzinach.

Działalność naukowa
Najważniejsze tematy badawcze to: nowoczesne techniki dializacyjne; pozanerkowe zastosowanie dializoterapii; diagnostyka i leczenie wielu chorób współistniejących przy przewlekłej niewydolności nerek, np.: zaburzeń gospodarki mineralnej i metabolizmu kostnego, zaburzeń czynności tarczycy, zaburzeń w obrębie tkanki tłuszczowej; patogeneza i zapobieganie progresji choroby wieńcowej; kardiomiopatia mocznicowa i neuropatia mocznicowa. Inne tematy to: tworzenie programu edukacji przeddializacyjnej, leczenie tocznia trzewnego układowego, optymalizacja składu płynów stosowanych w dializie otrzewnowej, diagnostyczna rola wydalanych z moczem markerów dysfunkcji cewek we wczesnej fazie ostrego uszkodzenia nerek. Prowadzone są również badania podstawowe nad aktywnością enzymatyczną i badania genetyczne w chorej tkance nerki.
Klinika współpracuje z innymi jednostkami AM w Warszawie, Instytutem Onkologii oraz Kliniką Nefrologii, Transplantologii i Chorób Wewnętrznych AM w Gdańsku, Oddziałem Urologii Szpitala MSWiA, wieloma ośrodkami dializ i oddziałami nefrologii.
Do najważniejszych osiągnięć naukowych i organizacyjnych Kliniki prof. J. Matuszkiewicz-Rowińska zalicza: opracowanie publikacji „Zasady postępowania diagnostycznego w osteoporozie”; wdrożenie w kraju nowych metod dializacyjnych (Geniusz, SLEDD) i nowoczesnego programu edukacji przeddializacyjnej, stworzenie pracowni densytometrycznej oraz ośrodka leczenia jodem radioaktywnym chorób tarczycy u pacjentów przewlekle dializowanych.
Publikacje pracowników Kliniki ukazują się w czasopismach krajowych i zagranicznych – są corocznie prezentowane na zjazdach naukowych. Pod redakcją prof. J. Matuszkiewicz-Rowińskiej wydano książkę „Ostra niezapalna niewydolność nerek”.

W Klinice pracują
zatrudnieni na etatach akademickich: prof. dr hab. n. med. Joanna Matuszkiewicz-Rowińska, kierownik; docenci: dr hab. med. Jerzy Przedlacki, dr hab. med. Stanisław Niemczyk; adiunkci: dr dr med.: Małgorzata Dębowska, Mirosław Jędras, Grzegorz Ostrowski, Monika Wieliczko; asystenci: lekarze Ewa Filipowicz, Paweł Kulicki, Longin Niemczyk, Ahmed AM Achmed, Mariusz Mieczkowski, Monika Piętak-Staszków, Anna Kohman-Golc, Paweł Żebrowski, dr med. Ewa Wojtaszek; doktoranci: Magdalena Dylewska, Ewa Maklerska, Lidia Lewandowska; zatrudnieni na etatach szpitalnych: asystent Agnieszka Grzeszczak i młodsi asystenci: Zuhier Shebani, Dorota Bartuszek; rezydenci: Ivanna Dubchak, Kinga Giers, Maciej Graczyk, Katarzyna Kucharska, Agata Majewska, Iwona Niewińska, Magdalena Sowa, Urszula Syta, Ewa Zaczek, Danuta Kowalska

Małgorzata SKARBEK

Archiwum

Okręgowa Izba Lekarska w Warszawie im. prof. Jana Nielubowicza