1 maja 2008

Katedra i Klinika Gastroenterologii i Chorób Przemiany Materii

W cyklu prezentującym placówki naszej uczelni medycznej przedstawiamy Katedrę i Klinikę Gastroenterologii i Chorób Przemiany Materii I Wydziału Lekarskiego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego funkcjonującą w Centralnym Szpitalu Klinicznym przy ul. Banacha. Kierownikiem Kliniki jest prof. dr hab. n. med. Waldemar KARNAFEL

Na terenie Państwowego Szpitala Klinicznego przy ul. Oczki w 1951 r. powstała III Klinika Chorób Wewnętrznych. Jej pierwszym kierownikiem był prof. dr hab. n. med. Jakub Węgierko. Dysponowała 60 łóżkami i licznymi pracowniami. Główne problemy badawcze w tym czasie to cukrzyca i krążenie płucne.
W latach 1958-1968 Kliniką kierował prof. dr hab. n. med. Eugeniusz Kodejszko, w latach 1968-1997 – prof. dr hab. n. med. Artur Czyżyk.
W 1975 r. utworzono przy niej pracownię endoskopową, pierwszą w Akademii Medycznej. Po oddaniu do użytku w 1986 r. Centralnego Szpitala Klinicznego przy ul. Banacha Klinika przeniosła się tam, zyskując nowe, obszerne pomieszczenia. Powstała kolejna pracownia endoskopowa, z gabinetami do gastroskopii, kolonoskopii, rektoskopii i ECPW z aparatem rentgenowskim i USG.
W 1997 r. kierownictwo placówki objął prof. Waldemar Karnafel. W 2006 r. otrzymała obecną nazwę.

Działalność leczniczo-usługowa

W Klinice są 74 łóżka, w tym 7 znajduje się w salach intensywnego nadzoru diabetologicznego. W pracowni endoskopowej, z której korzystają zarówno pacjenci Kliniki, jak i innych jednostek szpitala, wykonuje się rocznie m.in. ok. 1,5 tys. gastroskopii, 500 kolonoskopii, 250 sigmoidoskopii, 250 ECPW, 50 rektoskopii. Przeprowadza się polipektomie, protezuje drogi żółciowe, zakładając pomosty między nimi a dwunastnicą, usuwa złogi z przewodu żółciowego wspólnego, przecina brodawki Vatera.
Oprócz laboratorium biochemicznego, w którym oznacza się glikemie, hemoglobinę glikowaną HbA1C oraz fruktozaminę, w Klinice istnieje laboratorium radioizotopowe, oznaczające peptydy trzustkowe, tzn. proinsulinę, insulinę, glukagon, hormon wzrostu, peptyd C, amylinę. Od dwóch lat oznacza się ponadto adiponektynę, lektynę, pankreostatynę, adrenomodulinę.
Rocznie w Klinice hospitalizuje się ok. 2 tys. pacjentów.
– Ponieważ placówka pełni stały ostry dyżur, przeważają pacjenci przyjmowani „na ostro”, z wszystkim typami chorób wewnętrznych. Miesięcznie jest ich ok. 130, podczas gdy planowo hospitalizuje się zaledwie 40-50. Taki stan rzeczy powoduje, że zamiast wykonywać świadczenia wysokospecjalistyczne – lekarze Kliniki w dużej części zajmują się schorzeniami internistycznymi, które można leczyć w każdym szpitalu rejonowym – podkreśla prof. Karnafel.
Ale placówka specjalizuje się przede wszystkim w zagadnieniach diabetologicznych i gastrologicznych, w tym w diagnostyce nowotworów przewodu pokarmowego.
Na oddział intensywnej opieki trafiają chorzy z kwasicami (ok. 30 rocznie).
Klinika ma wieloletnie osiągnięcia w terapii zespołu stopy cukrzycowej. Jej nieleczenie prowadzi do amputacji kończyny. Zaczęto od szkoleń lekarzy i pielęgniarek zainteresowanych problemem i utworzenia Gabinetu Stopy Cukrzycowej. Obecnie Mazowsze ma jeden z niższych wskaźników amputacji kończyn. W 2007 r. w Klinice leczono 106 chorych, wykonano tylko 3 amputacje. Leczenie stóp ze zmianami spowodowanymi cukrzycą jest kosztowne (ponad 10 tys. zł) i długotrwałe (kilka tygodni). Prof. Karnafel uważa, że aby osiągać jeszcze lepsze wyniki, konieczne jest opracowanie programu leczenia i utworzenie na terenie województwa drugiej, dobrze wyposażonej poradni.
Następny sukces placówki wiąże się z opieką nad kobietami ciężarnymi z cukrzycą. W latach 80. co piąta ciąża takiej pacjentki kończyła się zgonem dziecka. Klinika zainicjowała opiekę nad nimi, tworząc, wspólnie z prof. Janczewską, ginekologiem, Bank Środków Technicznych i uzyskując nań subwencje z Ministerstwa Zdrowia. Dzięki temu kobiety ciężarne były zaopatrywane w dobrą insulinę, wstrzykiwacze, glukometry, potem dozowniki insulinowe. Prowadzono też szkolenia lekarzy ginekologów, diabetologów. Po 15 latach zagrożenie umieralnością noworodków matek z cukrzycą zostało zredukowane do 1,2 proc. Tak jest nadal.
Diabetycy cierpią na zaburzenia erekcji. Lekarze z Kliniki analizowali dane 7 tys. pacjentów. Zaburzenia występują po 5 i 8 latach trwania choroby (w zależności od typu cukrzycy). Opracowano program przeciwdziałania chorobie.
Przy Klinice działają Poradnie: Gastrologiczna i Diabetologiczna, w jej ramach wspomniany Gabinet Stopy Cukrzycowej (jeden z 3 w kraju), oraz inne: Zaburzeń Erekcji, Kobiet Ciężarnych, a także Chorych z Zespołem Metabolicznym oraz Ośrodek Edukacji dla Chorych na Cukrzycę.

Działalność szkoleniowo-dydaktyczna

W ramach kształcenia przeddyplomowego w Klinice odbywają się zajęcia dla studentów III i IV roku I Wydziału Lekarskiego, zajęcia z gastroenterologii dla studentów English Division i Wydziału Nauki o Zdrowiu.
10 rezydentów robi specjalizację z chorób wewnętrznych oraz 1 z diabetologii. Ponad 100 młodych lekarzy odbywa w Klinice cząstkowe staże specjalizacyjne z gastroenterologii i diabetologii. Placówka organizuje rocznie 10 kursów doskonalących w ramach kształcenia ustawicznego. Co roku jesienią, z okazji Dnia Chorego na Cukrzycę, Klinika organizuje Warszawskie Spotkania Diabetologiczne. Wszystkie szkolenia są bezpłatne.
– Pracownicy placówki dokładają wszelkich starań, aby uczący się, zarówno studenci, jak i stażyści, korzystali z dobrych wzorów postępowania, zgodnego z zasadami sztuki lekarskiej i etyki – mówi prof. Karnafel.

Działalność naukowa

Obecnie zespół Kliniki pracuje nad: metabolicznymi konsekwencjami hiper- i hipoglikemii, czynnościami hormonalnymi komórek B trzustki w różnych stanach zaburzeń metabolicznych i hormonalnych, immunogennością insuliny, tkankowymi efektami insuliny niezwiązanymi z gospodarką węglowodanów, efektami metabolicznymi leków hipoglikemizujących. Ponadto prowadzi badania patofizjologiczne, eksperymentalne, w których są oceniane efekty działania insuliny, glukagonu, hormonu wzrostu; badania interakcji hormonów jelitowych z hormonami trzustkowymi oraz badania powikłań naczyniowych cukrzycy.
W ostatnich latach lekarze z Kliniki współuczestniczyli w badaniach w ramach kilku grantów KBN. Ich tematy to m.in.: „Opracowanie, kliniczna weryfikacja i ocena skuteczności krótkotrwałych zastosowań telepatycznego systemu wspomagającego prowadzenie intensywnej insulinoterapii, w szczególności w leczeniu świeżo wykrytej cukrzycy typu 1 oraz innych typów, opartego na noszonym module transmisyjnym” (z Instytutem Biocybernetyki i Biostruktury PAN); „Ciągłe kompleksowe monitorowanie przełomów hiperglikemicznych przy wykorzystaniu techniki mikrodializy u osób z cukrzycą”; „Uwarunkowania umieralności i przeżycia w czasie 25-letniej obserwacji prospektywnej chorych na cukrzycę w Warszawie”.
Ponadto wspólnie z partnerami amerykańskimi opracowano program edukacyjny dla słabo widzących i niedowidzących z cukrzycą. Przeprowadzono kompleksowe badania przyczyn przewlekłego zapalenia błony śluzowej żołądka zakażeniem helicobacter pylori.

Pięciu pracowników placówki przygotowuje doktoraty.
W ostatnich 5 latach pracownicy opublikowali 474 prace naukowe, w tym krajowe: 44 dotyczące zagadnień klinicznych i doświadczalnych, 27 opracowań w podręcznikach i monografiach; i zagraniczne: 33 prace kliniczne i poglądowe, 86 komunikatów zjazdowych.

– W następnych latach nadal będziemy zajmować się epidemiologią i etiopatogenezą dolegliwości dyspeptycznych, wrzodowej i niewrzodowych chorób żołądka, zapaleń błony śluzowej żołądka, raka jelita grubego – mówi prof. Karnafel. – Ponadto będziemy prowadzić analizy różnych aspektów czynności wewnątrzwydzielniczej trzustki w ostrych i przewlekłych chorobach tego gruczołu. Wiemy, że XXI wiek będzie się charakteryzował ogromnym rozprzestrzenianiem się cukrzycy i licznych jej powikłań: naczyniowych, nerkowych, kwasic ketonowych, zespołów hipermolarnych itp. Agendy ONZ już dziś nazywają tę chorobę największą niezakaźną epidemią ludzkości. Cukrzyca przyczynia się też do rozwoju nowotworów (co dziesiąty diabetyk umiera na raka). Zdajemy sobie sprawę, że do takiej sytuacji trzeba się przygotować.

W Klinice pracują
zatrudnieni na etatach naukowych –
prof. zw. dr hab. n. med. Waldemar Karnafel,
prof. dr hab. n. med. Jacek Muszyński,
prof. dr hab. n. med. Danuta Śliwonik-Janeczko;
adiunkci, doktorzy n. med.:
Krzysztof Dęmbe, Mariusz Jasik,
Janusz Krzymień, Mariusz Tracz;
asystenci, doktorzy n. med.:
Marianna Bąk, Ewa Janeczko-Sosnowska,
Leszek Zalewski, Agnieszka Ehrmann-Jósko,
Beata Mrozikiewicz-Rakowska,
lek. Bartłomiej Ziółkowski,
lek. Przemysław Krasnodębski,
lek. Arkadiusz Krakowiecki;
zatrudnieni na etatach szpitala –
dr n. med. Grzegorz Rosiński,
lekarze: Iwona Kozłowska, Marta Kunkel,
Monika Rachuta, Emilia Sieprawska, Elżbieta Sobol

Sprostowanie
W artykule prezentującym Katedrę i Klinikę Chorób Wewnętrznych i Endokrynologii („Puls” nr 3/2008,
str. 24-26) wśród pracowników nie została
wymieniona lek. Dorota Szydlarska, a nazwisko
dr. Bogusława Skórki zostało zniekształcone.
Serdecznie przepraszamy.

Małgorzata SKARBEK

Archiwum

Okręgowa Izba Lekarska w Warszawie im. prof. Jana Nielubowicza