18 lipca 2008

Epidemia astmy

W 19. spotkaniu Szkoły Pneumonologii Polskiego Towarzystwa Chorób Płuc uczestniczyli wykładowcy reprezentujący najważniejsze ośrodki astmatyczne z całego kraju.

Konferencję otworzył prof. Kruszewski, krajowy konsultant ds. alergologii. Następnie powitano prof. Droszcza, honorowego gościa Szkoły, twórcę warszawskiej Kliniki Pneumonologii Akademii Medycznej, autora pierwszej w Polsce monografii na temat astmy.

Pierwszy wykład dotyczył epidemiologii astmy. Szacuje się, że na chorobę tę cierpi ok. 300 mln ludzi i liczba ta stale rośnie. W kolejnym wykładzie doc. Chorostowska omówiła zagadnienia związane z patofizjologią astmy. Z kolei o antygenach wywołujących tę chorobę opowiedział dr Feleszko, obalając, w świetle najnowszych badań kontrolowanych, wiele mitów i głęboko zakorzenionych błędnych opinii. Wystąpienie prof. Płusy, stanowiące kontynuację tego zagadnienia, dotyczyło roli zakażeń w astmie. Obaj wykładowcy nawiązywali do tzw. hipotezy higienicznej, która sugeruje, że nadmierna czystość w środowisku, brak kontaktu z alergenami i czynnikami infekcyjnymi, sprzyja rozwojowi alergii. Pierwszą część spotkania zakończył wykład prof. Droszcza, który podzielił się ze słuchaczami swoimi przemyśleniami na temat obrazu klinicznego astmy.
Drugą sesję rozpoczął dr Boros – omówił badania czynnościowe układu oddechowego w diagnostyce astmy, wskazując na zmieniające się kryterium obturacji, ograniczenia próby rozkurczowej i testu nadreaktywności oskrzeli oraz nieprzydatność oceny tzw. przepływów obwodowych.
W kolejnym wykładzie doc. Demkow przedstawiła diagnostykę immunologiczną, skupiając się przede wszystkim na wykrywaniu atopii, tj. nadmiernej produkcji IgE. Największe znaczenie w praktyce klinicznej mają testy skórne z wziewnymi alergenami i oznaczenie IgE w surowicy chorych. Prof. Pierzchała, prezes Polskiego Towarzystwa Chorób Płuc, skupił się na trudnych przypadkach astmy, w których nie wystarcza klasyczne leczenie. Prof. Niżankowska–Mogilnicka zaś zaprezentowała wyniki prac ośrodka krakowskiego w dziedzinie astmy aspirynowej, prowadzonych pod kierunkiem prof. Szczeklika. Wyniki te niewątpliwie stanowią największy wkład polskiej medycyny do współczesnej alergologii.

W trzeciej sesji prof. Liebhart z Wrocławia przedstawił zespół nakładania, czyli współistnienie astmy i POChP. Zajmuje się tym problemem od wielu lat, zanim jeszcze został on zdefiniowany przez światowe autorytety. Z kolei prof. Pałczyński, ekspert z Instytutu Medycyny Pracy w Łodzi w dziedzinie chorób zawodowych, omówił astmę zawodową. Niestety, wykrywalność tych zachorowań w Polsce jest zdecydowanie zbyt mała. Prof. Pałczyński przypomniał o obowiązku zgłaszania wszystkich przypadków chorób zawodowych. Zwrócił też uwagę na niebezpieczeństwa związane z zaniedbaniami w tym względzie. W następnym wystąpieniu prof. Kruszewski przedstawił walory testu kontroli astmy, kwestionariusza złożonego zaledwie z 5 pytań, które pozwalają ocenić skuteczność leczenia bez sięgania po specjalistyczne badania diagnostyczne. Z tego względu może on być powszechnie stosowany w praktyce lekarzy rodzinnych. Wiele praktycznych rad przekazał również prof. Sładek z CMUJ, mówiąc o roli edukacji chorych w leczeniu astmy. Choć zorganizowane wszechstronne szkolenia pacjentów przynoszą wymierne efekty, to nie zastąpią one indywidualnej edukacji, którą prowadzi lekarz podczas każdorazowej wizyty chorego.

Prof. Antczak z Uniwersytetu Medycznego w Łodzi przedstawił najnowsze zalecenia dotyczące leczenia astmy, zmodyfikowane w 2006 r. przez międzynarodowy zespół ekspertów (GINA). Traktat Montrealski, nakazujący ograniczenie stosowania freonu, spowodował dynamiczny rozwój aerozoloterapii. Problem ten był tematem wystąpienia prof. Fala z Wrocławia. Przedstawił on aerozole proszkowe, nowoczesne nebulizatory, tradycyjne podajniki z bezfreonowym nośnikiem, aerozole uwalniane pod wpływem wdechu, zminiaturyzowane komory łączące. Najbardziej nowoczesnym sposobem leczenia astmy atopowej jest stosowanie przeciwciał anty-IgE. Jak podkreśliła prof. Jahnz-Różyk, choć jest ono drogie, to jednak w wybranej grupie chorych na ciężką astmę przynosi wymierne efekty. Odczulanie to jedyne leczenie wpływające na patomechanizm choroby. Wskazania, przeciwwskazania, skuteczność i ograniczenia tej terapii omówiła doc. Demkow.

Tadeusz M. ZIELONKA
przewodniczący Warszawsko-Otwockiego Oddziału PTChP

Powitanie honorowego gościa Szkoły – prof. Wacława Droszcza

Prof. Pierzchała i prof. Niżankowska-Mogilnicka

Archiwum

Okręgowa Izba Lekarska w Warszawie im. prof. Jana Nielubowicza