1 lipca 2009

Nasz uniwersytet – Katedra i Klinika Dermatologii i Wenerologii

Małgorzata Skarbek

W cyklu prezentującym placówki Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego przedstawiamy Katedrę i Klinikę Dermatologii i Wenerologii, mieszczące się w Szpitalu Dzieciątka Jezus przy ul. Koszykowej w Warszawie.
Prof. dr hab. n. med. Sławomir MAJEWSKI jest kierownikiem Katedry, a także prorektorem WUM ds. nauki i współpracy z zagranicą.

Działalność leczniczo-usługowa
W placówce działają przychodnie: chorób przenoszonych drogą płciową, nieswoistych zapaleń cewki moczowej, zakażeń HPV, oraz gabinety: zabiegowy, laseroterapii i krioterapii.
W Klinice udziela się ok. tysiąca porad miesięcznie.
Dysponuje ona jedynie czterema łóżkami, dla pacjentów wymagających diagnostyki i leczenia w warunkach szpitalnych. 90 proc. zgłaszających się nie musi być hospitalizowanych, są diagnozowani i leczeni ambulatoryjnie lub jako pacjenci jednodniowi.
– Na całym świecie oddziały dermatologiczne zmniejszają swój stan posiadania – mówi prof. Majewski. – Łóżka przeznacza się jedynie dla chorych, którym niezbędne jest podanie kroplówki. Najczęściej są to pacjenci z wirusem HIV ze współistniejącą kiłą lub opryszczką. Wymagają dożylnych wlewów penicyliny lub acyklowiru.
Obok leczenia chorób przenoszonych drogą płciową placówka specjalizuje się w badaniu zmian przednowotworowych w okolicy anagenitalnej. W diagnostyce i terapii stosuje się zakupiony niedawno laser wielofunkcyjny najnowszej generacji, Klinika ma aparaturę do terapii fotodynamicznej. W leczeniu wykorzystuje się m.in. zamrażanie ciekłym azotem. Są też przeprowadzane zabiegi małej chirurgii.
Zakład Diagnostyki Chorób Przenoszonych Drogą Płciową, kierowany przez prof. nadzw. dr hab. Magdalenę Malejczyk, ma 2 pracownie: serologii kiły i diagnostyki mikrobiologicznej oraz diagnostyki serologicznej zakażeń HIV i zakażeń chlamydialnych. Wykonuje się w nich miesięcznie ok. 200 badań serologicznych w kierunku wykrycia zakażenia HIV i ok. 600 w celu wykrycia kiły. Spektrum badań serologicznych w kile jest szerokie. Pierwszy wykonuje się test przesiewowy z antygenem niekrętkowym VDRL. Wynik pozytywny musi być zweryfikowany, ponieważ nie zawsze oznacza zakażenie. Trzeci rodzaj prób to badania immunofluorescencyjne w kierunku wykrycia zakażeń chlamydia trachomatis.
Obok materiału pobieranego od pacjentów zgłaszających się bezpośrednio do Kliniki, ze skierowaniem od lekarza, zakład bada materiały przywożone ze szpitali warszawskich i z całej Polski. Np. Szpital Ginekologiczny św. Rodziny wdrożył program opieki nad kobietą w ciąży, w którym są wykonywane testy w kierunku HIV i kiły. Podobnie Instytut Psychiatrii i Neurologii bada leczonych u siebie narkomanów.
Zakład Diagnostyczny uczestniczył w ogólnoświatowych badaniach nad szczepionką przeciwko brodawczakowi ludzkiemu (HPV), wywołującemu raka szyjki macicy. Prof. Majewski był członkiem międzynarodowego komitetu nadzorującego te badania. Doświadczenie trwało 5 lat, diagnozowano obecność chlamydia trachomatis jako zakażenia współistniejącego przy brodawczaku. Rocznie badano 400 surowic dostarczanych z 4 ośrodków: Krakowa, Poznania, Białegostoku i Warszawy.
Jakość prowadzonych badań serologicznych i wirusologicznych potwierdzają certyfikaty z CDC w Atlancie i Labquality z Helsinek.
Na zlecenie głównego inspektora sanitarnego Klinika prowadzi ogólnopolski nadzór epidemiologiczny w zakresie chorób przenoszonych drogą płciową. Te zadania wykonuje specjalny zespół badawczy, kierowany przez dr n. med. Iwonę Rudnicką.

Działalność naukowa
Działalność statutowa obejmuje prace związane z epidemiologicznymi badaniami serologicznymi częstości występowania zakażeń HSV2, krętkiem bladym, wirusem HIV, chlamydia trachomatis, neisseria gonorrhoeae; wirusologicznymi badaniami zakażeń HPV; wirusologicznymi, immunologicznymi, cytologicznymi i kolposkopowymi badaniami zakażeń HPV u partnerów seksualnych.
W Klinice opracowano zasady postępowania w kile układu nerwowego i w kile u osób zakażonych HIV. Wykazano też rolę zakażeń skórnych typami HPV w patogenezie łuszczycy.
W ramach współpracy międzynarodowej prowadzi się badania predyspozycji genetycznych do zakażeń EV HPV (badania polimorfizmu genów EVER1 i EVER2), badania patogenezy EV, a w ramach europejskiego projektu EPIDERM – badania epidemiologiczne częstości występowania zmian przednowotworowych i raków skóry.

Działalność dydaktyczna
W Klinice odbywają się zajęcia dydaktyczne dla studentów: czwartego roku I i II Wydziału Lekarskiego, trzeciego roku Oddziału Stomatologicznego, English Division – z wenerologii, studentów trzeciego roku Wydziału Nauki o Zdrowiu (kierunek – pielęgniarstwo) oraz studentów dziennych i wieczorowych Oddziału Fizjoterapii.
Dydaktyka podyplomowa obejmuje kursy obowiązkowe i staże dla lekarzy do specjalizacji z dermatologii i wenerologii „Wenerologia kliniczna” (5-dniowy z 2-dniową częścią laboratoryjną); kurs „Diagnostyka i leczenie chorób przenoszonych drogą płciową”; kursy dla diagnostów laboratoryjnych. Pracownicy Katedry wygłaszają wykłady na kursach doskonalących w dziedzinie ginekologii i diagnostyki laboratoryjnej. Ponadto są promotorami i recenzentami prac licencjackich oraz magisterskich studentów pielęgniarstwa i fizjoterapii.

Władze uczelni planują utworzenie – w Katedrze Dermatologii i Wenerologii, we współpracy z innymi jednostkami WUM – referencyjnego ośrodka diagnostyczno-leczniczego zajmującego się chorobami będącymi następstwem zakażenia wirusem HPV. Zostanie również rozszerzona działalność naukowa i kliniczna w zakresie tzw. genital dermatology, tj. różnorodnych schorzeń dermatologicznych występujących w okolicy anagenitalnej.

W 1949 r., w związku z powojenną akcją „W” (zwalczania chorób wenerycznych), dekretem Rady Ministrów utworzono Państwowy Instytut Wenerologiczny, na którego czele stanął prof. dr hab. med. Marian Grzybowski. W 1951 r. jednostkę przekształcono w Instytut Dermatologii i Wenerologii, a następnie, w 1970 r., w Instytut Wenerologii Akademii Medycznej. W jego skład wchodziły: Klinika Chorób Wenerycznych, Zakład Doświadczalno-Laboratoryjny oraz Zakład Organizacji Zwalczania Chorób Wenerycznych.
W tym czasie do zadań placówki należało: opracowywanie metod zwalczania chorób wenerycznych, ustalanie kierunków oświaty zdrowotnej w tej dziedzinie, sprawowanie nadzoru specjalistycznego nad społecznymi zakładami służby zdrowia.
Dyrektorami Instytutu byli kolejno: prof. dr hab. med. Józef Towpik, prof. dr hab. med. Andrzej Stapiński, prof. dr hab. med. Walentyna Mazurkiewicz-Smoktunowicz, a od 1998 r. – prof. dr hab. med. Sławomir Majewski.
W 2005 r. placówkę – zgodnie z duchem czasu i zaleceniami WHO – przemianowano na Centrum Diagnostyki i Leczenia Chorób Przenoszonych Drogą Płciową, a w 2008 r. – została ostatecznie Katedrą i Kliniką Dermatologii i Wenerologii.
W latach 80. placówka stała się jednym z pierwszych w Polsce ośrodków zajmujących się rozpoznawaniem zakażeń HIV, oceną stanu klinicznego chorych na AIDS oraz edukacją w tym zakresie. Badania przesiewowe w kierunku HIV proponowano wszystkim osobom zgłaszającym się do Kliniki. Od czerwca 1985 r. w zakładzie diagnostycznym są przeprowadzane badania surowic w kierunku obecności przeciwciał anty-HIV metodą immunoenzymatyczną, a od 1991 r. – również testem weryfikacyjnym Western blot.
Ponad 50 proc. przypadków HIV w kraju rozpoznano tutaj. Tu też powstały pierwsze w krajowym piśmiennictwie medycznym opisy zmian skórnych w przebiegu ostrej infekcji retrowirusowej, wykonane na podstawie obserwacji pacjentów leczonych w przychodni przyklinicznej.
Od początku swej działalności Instytut prowadzi szeroką akcję profilaktyczną i edukacyjną na temat klasycznych chorób przenoszonych drogą płciową. Po pojawieniu się zagrożenia HIV i AIDS profilaktyka została od razu poszerzona o tę dziedzinę. Wydawano ulotki, broszury informacyjne, plakaty i kalendarze, kręcono filmy. Materiały edukacyjne były udostępniane stacjom sanitarno-epidemiologicznym, wojewódzkim przychodniom skórno-wenerologicznym oraz oddziałom PCK.
Przez 20 lat Instytut sponsorował emitowane co tydzień oświatowe audycje radiowe, które przygotowywał i prowadził prof. Andrzej Stapiński. Od 1972 r. działał tu wenerologiczny telefon zaufania, zlikwidowany niedawno z przyczyn finansowych.

W Klinice są zatrudnieni:
samodzielni pracownicy naukowi:
prof. dr hab. n. med. Sławomir Majewski,
prof. nadzw. dr hab. n. med. Magdalena Malejczyk;

adiunkci, doktorzy nauk medycznych:
Zygmunt Dajek, Elżbieta Więcko-Jankowska,
Urszula Kozłowska, Beata Młynarczyk, Tomasz Pniewski,
Iwona Rudnicka; doktorantka Agnieszka Kalińska-Bienias;

pracownicy inżynieryjno-techniczni:
dr n. med. Dorota Nowicka, lek. Ewa Flak;

pracownicy na etatach szpitalnych:
dr n. med. Anna Winiarska, lek. Urszula Wójtowicz,
inż. Grażyna Przedpełska.

Archiwum

Okręgowa Izba Lekarska w Warszawie im. prof. Jana Nielubowicza