16 listopada 2009

W stronę leków

Nowości z EMEA: leki zarejestrowane według procedury centralnej (CP) w 2009 r.

Od 1995 r., wraz z powstaniem Europejskiej Agencji ds. Oceny Leków (EMEA) pojawiły się inne możliwości rejestracji leków, m.in.
w procedurze centralnej (CP). W poprzednich numerach autor prezentował tegoroczne rejestracje centralne – pogrupowane według kodu ATC. Poniżej – dokończenie prezentacji.

Układ mięśniowo-szkieletowy
Eptoterminum alfa [Opgenra (Howmedica)] – kopia białka określanego jako białko osteogenne 1, znanego także jako białko morfogenetyczne kości 7 (BMP-7), lek o działaniu osteoindukcyjnym i osteokondukcyjnym, inicjujący procesy kościotwórcze poprzez indukcję komórkowego różnicowania się komórek mezenchymalnych, które następnie migrują ze szpiku kostnego, okostnej i mięśni do miejsca implantacji. Po związaniu z powierzchnią komórkową substancją czynną eptotermina indukuje kaskadę procesów komórkowych prowadzących do powstania chondroblastów i osteoblastów, które odgrywają kluczową rolę w procesie kościotwórczym. Pomaga to w zespoleniu dwóch kręgów u pacjentów poddanych operacji kręgozmyku. Nowo utworzona kość jest pod względem mechanicznym i radiograficznym porównywalna z prawidłową tkanką kostną. Opgenra jest przeznaczona do stosowania w tylno-bocznej osteosyntezie kręgów (spondylodeza) lędźwiowych u dorosłych pacjentów z kręgozmykiem, u których przeszczep autologiczny okazał się przeciwwskazany lub nieskuteczny (lek powinien być aplikowany przez odpowiednio wyszkolonego chirurga). Eptotermina alfa jest zatwierdzona w WE od maja 2001 r. jako Osigraft (Howmedica), lek stosowany w zabiegach naprawy złamań kości piszczelowej.

Układ nerwowy
Agomelatinum [Thymanax i Valdoxan (Servier)] to agonista melatonergiczny (receptory: MT1 i MT2) i antagonista receptorów 5-HT2C, nie mający wpływu na wychwyt monoamin i praktycznie nie mający powinowactwa do receptorów a- i b-adrenergicznych, histaminergicznych, cholinergicznych, dopaminergicznych i benzodiazepinowych. Wykazano wpływ agomelatyny podobny do działania przeciwdepresyjnego w zwierzęcych modelach depresji (wyuczony test bezradności, test rozpaczy, przewlekły umiarkowany stres), jak również w modelach desynchronizacji rytmu okołodobowego i w modelach związanych ze stresem i lękiem. U ludzi agomelatyna wykazuje właściwości pozytywnego przesunięcia faz, wywołuje przyspieszoną fazę snu, spadek temperatury ciała oraz rozpoczęcie działania melatoniny, nie zmieniając czuwania w ciągu dnia ani pamięci u zdrowych ochotników. Agomelatyna jest wskazana w leczeniu dużych epizodów depresyjnych u dorosłych. Lek stosuje się w jednorazowej dawce wieczorem, początkowo 25 mg; po dwóch tygodniach leczenia, jeżeli nie ma poprawy, dawka może być zwiększona do 50 mg.

Eslicarbazepini acetal [Exalief i Zebinix (BIAL-Portela & Ca)], pochodna karboksamidu zapobiega występowaniu napadów padaczkowych w modelach nieklinicznych, co wskazuje na skuteczność działania przeciwdrgawkowego u ludzi. Octan eslikarbazepiny u ludzi działa farmakologicznie głównie za pośrednictwem czynnego metabolitu. Dokładny mechanizm działania octanu eslikarbazepiny nie jest znany, niemniej jednak badania elektrofizjologiczne in vitro wskazują, że zarówno octan eslikarbazepiny, jak i jego metabolity stabilizują nieaktywny stan kanałów sodowych zależnych od potencjału, zapobiegając ich powrotowi do stanu czynnego i tym samym utrzymywania seryjnych wyładowań neuronów. Eslikarbazepina jest wskazana jako lek uzupełniający u dorosłych z częściowymi napadami padaczkowymi z wtórnym uogólnieniem lub bez wtórnego uogólnienia. Dawkowanie leku jest zależne od wielu czynników; pamiętajmy, że eslikarbazepinę należy dodać do stosowanego leczenia przeciwpadaczkowego. Zalecaną dawkę początkową 1 x na dobę 400 mg należy zwiększyć po jednym lub dwóch tygodniach do 1 x 800 mg; dawka maksymalna: 1 x na dobę 1200 mg.
Ponieważ wcześnie zarejestrowano w procedurze centralnej CP Exelon i Prometax (Novartis Europharm; pierwszy
z nich dostępny w Polsce i refundowany w chorobie przewlekłej), obecnie także w procedurze CP został zarejestrowany pierwszy lek generyczny Rivastigminum [Rivastigmine Teva (Teva Pharma)]. Rywastygmina jest inhibitorem acetylocholinoesterazy i butyrylocholinoesterazy – wywiera więc silne działanie hamujące w stosunku do cholinoesteraz, tworząc z nimi kompleks, co powoduje ich czasową inaktywację, tym samym zwiększa się przekaźnictwo cholinergiczne, co z kolei może mieć pozytywny wpływ na objawy ubytkowe, dotyczące procesów poznawczych u pacjentów z otępieniem związanym z chorobą Alzheimera i Parkinsona. Lek jest wskazany do leczenia objawowego łagodnej do średnio zaawansowanej postaci otępienia typu alzheimerowskiego oraz do leczenia objawowego łagodnej do średnio zaawansowanej postaci otępienia u pacjentów
z idiopatyczną chorobą Parkinsona. Rywastygminę stosuje się w początkowej dawce 2 x na dobę po 1,5 mg; w razie konieczności dawka może być zwiększana co 2 tygodnie
(2 x 3 mg, 2 x 4,5 mg) do dawki maksymalnej 2 x 6 mg.
Komisja Europejska nie tylko jednak dopisuje nowe leki
– czasami także skreśla produkty lecznicze zarejestrowane poprzednio wg CP.
I tak w tym roku KE:
– wycofała pozwolenia na dopuszczenie do obrotu dwóch leków firmy Sanofi-Aventis zawierających rymonabant: Acomplia i Zimulti;
– zawiesiła pozwolenie na dopuszczenie do obrotu preparatu Ionsys (Janssen-Cilag) zawierającego fentanyl w postaci jontoforetycznego systemu transdermalnego;
– wycofała pozwolenie na dopuszczenie do obrotu leku Velosulin zawierającego rekombinowaną insulinę ludzką;
– wycofała pozwolenie na dopuszczenie do obrotu produktu leczniczego Dynepo (Shire Pharmaceutical Contracts) zawierającego epoetynę delta.
***
W związku z pierwszą rejestracją produktu OTC przy pomocy procedury centralnej oraz pierwszą zmianą statusu produktu leczniczego z dostępnego na receptę na produkt OTC (po zmianie stężenia) Komisja Europejska (KE) musiała rozstrzygnąć wątpliwości – czy na rynku może być obecny ten sam produkt leczniczy posiadający podwójny status, tj. leku OTC oraz leku na receptę? W jaki sposób na rynku mają funkcjonować jednocześnie leki zarejestrowane według procedur: narodowej i centralnej, a także – w jaki sposób postępować w przypadku konfliktu pomiędzy pozwoleniami narodowymi a wydanymi w procedurze centralnej?
Odpowiedzi KE są dosyć pokrętne, z wyjątkiem stwierdzenia, iż obowiązuje generalna zasada, że procedury narodowa oraz centralna powinny być stosowane alternatywnie,
a nie jednocześnie. W przypadku pary Alii/Xenical ta reguła została więc złamana.
Postępująca centralizacja występująca na obszarze WE,
a dotycząca także procesów rejestracyjnych leków (czy to dobrze, czy może źle – pokaże czas), nakazuje, iż powinniśmy przykładać znacznie większą uwagę do tychże centralnych rejestracji – przecież leki te w każdej chwili mogą trafić (lub już trafiły) na polski rynek – bez żadnych pozwoleń udzielanych przez krajowy Urząd Rejestracyjny. Jedynym wymogiem jest zatwierdzone opakowanie i ulotka w języku polskim…

Wojciech Łuszczyna
Autor jest rzecznikiem Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, redaktorem naczelnym miesięcznika „Lek w Polsce”

Archiwum

Okręgowa Izba Lekarska w Warszawie im. prof. Jana Nielubowicza