23 lutego 2010

Nasz uniwersytet – Zakład Ortodoncji

W cyklu prezentującym placówki Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego przedstawiamy Zakład Ortodoncji Instytutu Stomatologii, mieszczący się w Szpitalu Klinicznym WUM Dzieciątka Jezus przy ul. Nowogrodzkiej 59 w Warszawie. Kierownikiem Zakładu jest dr n. med. Barbara SIEMIŃSKA-PIEKARCZYK.

W 1925 r. w Państwowym Instytucie Dentystycznym utworzono Klinikę Ortodontyczną, której kierownikiem został prof. dr hab. n. med. Marian Zeńczak. Wyodrębnienie nowej placówki dla tej dziedziny stomatologii jest również początkiem istnienia warszawskiej szkoły ortodontycznej, jedynej wówczas w Polsce.
Po wojnie, w grudniu 1945 r., uczelnia pod nazwą Akademia Stomatologiczna została odtworzona jako jedna z pierwszych wyższych szkół stolicy. Jej rektorem oraz kierownikiem Kliniki Ortodoncji był prof. Zeńczak, aż do śmierci w 1948 r. Następnie Kliniką i Katedrą Ortodoncji kierowała prof. dr n. med. Antonina Orlik-Grzybowska – autorka pierwszego podręcznika ortodoncji.
Wraz z zespołem zajmowała się między innymi opracowaniem systematyki diagnostycznej, uwzględniającej jednolite podstawy rozpoznawania wad twarzowo-szczękowo-zgryzowych, którą następnie wprowadzono do praktyki.
W tym czasie Klinika zyskała lepszy lokal przy ul. Filtrowej 30, co pozwoliło na stworzenie większej bazy klinicznej oraz zaplecza naukowego i technicznego. W 1970 r. placówka weszła w skład nowoutworzonego Instytutu Stomatologii AM. Kolejnymi kierownikami, początkowo Katedry, a potem także Zakładu Ortodoncji, były: prof. dr hab. n. med. Irena Szczepańska (1970-1984), dr hab. n. med. Krystyna Szlachetko (1984-1989), a obecnie od 1989 r. dr n. med. Barbara Siemińska-Piekarczyk.

Działalność usługowo-medyczna
Przed II wojną światową i tuż po niej pacjentów leczono ortodontycznie, zakładając im stałe aparaty ortodontyczne. Jednak ze względu na wysokie koszty samych aparatów (wykonywano je ze złota) i trudną sytuacją ekonomiczną w kraju, po wojnie zaniechano ich stosowania, a leczenie prowadzono aparatami ortodontycznymi zdejmowanymi, zgodnie zresztą również z ówczesnymi trendami ortodontycznymi w Europie. Od 1991 r., po długiej przerwie, w Zakładzie Ortodoncji w Warszawie stosowane są w wielu przypadkach w cyklu leczenia ortodontycznego aparaty stałe. Umiejętność leczenia tego typu aparatami pracownicy Zakładu zdobyli w trakcie licznych kursów szkoleniowych, prowadzonych przez kolegów z ośrodków zagranicznych. Doświadczenia związane z leczeniem aparatami stałymi wad wrodzonych u dzieci, a szczególnie z rozszczepami warg i podniebienia, przekazywali na podobnych kursach lekarze ze Szwecji i Wielkiej Brytanii.
Świadczenia medyczne refundowane przez NFZ wykonywane w Zakładzie obejmują: leczenie dzieci do 12 r.ż. za pomocą aparatów zdejmowanych; leczenie dzieci i młodzieży w ramach programu ortodontycznej opieki nad dziećmi z wrodzonymi wadami części twarzowej czaszki (m.in. pacjentów z rozszczepami podniebienia pierwotnego i wtórnego, z niektórymi wrodzonymi wadami rozwojowymi, np. z zespołem Crouzona, Aperta, Goldenhara, obojczykowo-czaszkowymi, dysplazją ektodermalną, z dziecięcym porażeniem mózgowym).
Ponadto ze świadczeń mogą korzystać dzieci powyżej 12 r.ż. oraz dorośli – odpłatnie. We współpracy z lekarzami innych specjalności: chirurgami szczękowo-twarzowymi, protetykami, periodontologami i pedodontami, leczeni są pacjenci z wadami w obrębie narządu żucia, u których są wskazania do tego typu opieki zespołowej.

Działalność dydaktyczna
W Zakładzie w ramach dydaktyki przeddyplomowej odbywają się wykłady, seminaria i ćwiczenia dla II, IV i V roku Stomatologii I Wydziału Lekarskiego, wykłady dla VI roku I i II Wydziału Lekarskiego, wykłady dla V roku anglojęzycznych studentów medycyny, wykłady, seminaria i ćwiczenia dla I, II i III roku studiów licencjackich dwu kierunków: Technik Dentystycznych i Higieny Stomatologicznej.
Studenckie Koło Naukowe przy Zakładzie Ortodoncji działa aktywnie, od wielu lat, co roku prezentując kilka prac naukowych i badawczych na studenckich konferencjach naukowych w kraju i za granicą, zdobywając szereg nagród oraz wyróżnień.
W ramach dydaktyki podyplomowej prowadzone jest szkolenie specjalizacyjne. Pracownicy Zakładu kierują kilkunastoma specjalizacjami w dziedzinie ortodoncji oraz organizują kursy specjalizacyjne. Lekarze po studiach odbywają tu staże podyplomowe, a specjalizujący się w innych dziedzinach stomatologii – staże cząstkowe.
Ponadto, adiunkci Zakładu prowadzą wykłady z ortodoncji dla studentów logopedii Uniwersytetu Warszawskiego, Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej, Instytutu Badań Edukacyjnych oraz Wyższej Szkoły Humanistycznej w Pułtusku.

Działalność naukowa
Badania naukowe pracowników Zakładu koncentrują się na diagnostyce i leczeniu: rozszczepów wargi, wyrostka zębodołowego i podniebienia; zespołowym leczeniu wad twarzowo-szczękowo-zgryzowych; urazowych uszkodzeń zębów u dzieci; zębów zatrzymanych, ankylozy stawów skroniowo-żuchwowych u pacjentów w wieku rozwojowym; artropatii stawów skroniowo-żuchwowych. Ponadto badania dotyczą: rehabilitacji i leczenia pacjentów z zespołem Downa, uczuleń na nikiel u pacjentów użytkujących aparaty ortodontyczne, zespołu ektodermalnego, ontocenozy jamy ustnej, zespołowego leczenia pacjentów z młodzieńczym reumatoidalnym zapaleniem stawów, z wadami postawy, zagadnień powikłań po wczesnej utracie zębów mlecznych.
Pracownicy Zakładu opublikowali ok. 450 prac naukowych w czasopismach krajowych i zagranicznych. W 2003 r. ukazało się wydawnictwo „Rozszczep wargi i podniebienia – poradnik dla rodziców” autorstwa Barbary Siemińskiej-Piekarczyk, Elżbiety Młynarskiej-Zduniak i Marii Winiarskiej-Majczyno, a w 2009 r. publikacja „Wybrane choroby dziedziczne i wady rozwojowe w praktyce stomatologicznej”, pod redakcją Barbary Siemińskiej-Piekarczyk i Małgorzaty Zadurskiej. Pracownicy Zakładu Ortodoncji biorą czynny udział (wygłaszają referaty i wykłady) w kongresach, konferencjach i sympozjach naukowych w kraju i za granicą.
Zakład współpracuje z Katedrą Chirurgii Czaszkowo-Szczękowo-Twarzowej, Chirurgii Stomatologicznej i Implantologii, Zakładem Radiologii Szczękowo-Twarzowej, oddziałami noworodków w szpitalach położniczych, Kliniką Chirurgii Plastycznej, Katedrą Protetyki Stomatologicznej oraz Zakładem Stomatologii Dziecięcej, a ponadto z wieloma instytucjami pozamedycznymi, m.in. z Uniwersytetem Warszawskim, Muzeum Archeologicznym, Wojskową Akademią Techniczną. Jednym z ciekawszych wydarzeń było współuczestniczenie w badaniach materiału odontologicznego z obozów jenieckich II wojny światowej (Ostaszkowa, Starobielska).
Przez ostatnie 2 kadencje dr n. med. Barbara Siemińska-Piekarczyk przewodniczyła Sekcji Ortopedii Szczękowej (Ortodoncji) Polskiego Towarzystwa Stomatologicznego. Zorganizowała w tym czasie 4 konferencje naukowe dla lekarzy z całego kraju z udziałem wykładowców polskich i zagranicznych. Koło Sekcji Ortopedii Szczękowej (Ortodoncji) Oddziału Warszawskiego Polskiego Towarzystwa Stomatologicznego, której przewodniczącą jest dr n. med. Małgorzata Zadurska – adiunkt Zakładu, organizuje kilka razy w roku zebrania, na których wykłady wygłaszają zaproszeni goście krajowi i zagraniczni.
W Zakładzie pracuje 17 lekarzy, w tym 14 na etatach naukowych Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, 3 – na etatach klinicznych Szpitala Klinicznego Dzieciątka Jezus.
11 lekarzy ma tytuł doktora nauk medycznych, 15 specjalizację z ortodoncji.
Na przestrzeni 50 lat wzięto udział w ponad 300 zjazdach krajowych i zagranicznych, prezentując ponad 300 prac naukowych.

Małgorzata Skarbek

Archiwum

Okręgowa Izba Lekarska w Warszawie im. prof. Jana Nielubowicza