4 sierpnia 2010

Wybitne postaci warszawskiej medycyny na okładkach 'Pulsu’

Uniwersytet, bez względu na rodzaj reprezentowanych dyscyplin naukowych, jest instytucją szczególną, która, odwołując się do wartości wspólnych, buduje na tym fundamencie własną tradycję. Jest więc instytucją o ogromnej roli kulturotwórczej i ma wielki udział w rozwoju cywilizacji.
Tradycje i zwyczaje akademickie stanowią o szczególnej roli wyższej uczelni w życiu społecznym. Ich powtarzalność, ustalony ceremoniałem przebieg przetrwały przez wieki. Insygnia związane z piastowaniem określonych funkcji we władzach akademickich są dowodem wysokiej rangi i uznania, jakim darzone są osoby je noszące. Tradycyjne stroje podkreślają wyjątkowość chwil, w których są nakładane. Pieśni akademickie na zawsze zostają w pamięci osób, które usłyszały je po raz pierwszy w trakcie inauguracji roku akademickiego. Ceremoniał, czyli ogół przepisów i form obowiązujących w czasie uroczystości, stał się nieodzowną częścią życia akademickiego.
Rektor uczelni musi stać na straży przestrzegania zasad akademickich, a jedną z nich jest szacunek i pamięć o poprzednikach.
W dwustuletnich dziejach uczelni można wymienić szereg postaci wspaniałych lekarzy, społeczników, osób, które wniosły do historii medycyny nowe wartości, umiejętności, techniki operacyjne. Byli wśród nich dr Tytus Chałubiński – odkrywca walorów Tatr, ale przede wszystkim profesor patologii; Antoni Leśniowski – chirurg, który w 1904 r. opisał odcinkowe zapalenie jelit, szczególnie nasilone w końcowym odcinku jelita krętego, zwane do dziś chorobą Leśniowskiego-Crohna; dr Józef Polikarp Brudziński – pierwszy rektor Uniwersytetu Warszawskiego; prof. Adam Gruca – wybitny ortopeda; prof. Jan Nielubowicz i prof. Tadeusz Orłowski, którzy w 1966 r., pierwsi w Polsce, przeszczepili nerkę – i wielu, wielu innych.
Intencją redakcji „Pulsu” jest przypomnienie tych lekarzy, których życiorysy są mniej znane, mniej spopularyzowane, co nie znaczy, że nie są godne uwagi i pamięci. Powinny stać się wzorem dla dzisiejszych adeptów zawodu lekarza.

Marek Krawczyk,
rektor
Warszawskiego
Uniwersytetu Medycznego

Edward Loth
(1884-1944)

Urodził się 3 sierpnia 1884 r. w Warszawie i tu spę- dził dzieciństwo i młodość. W 1920 r., za udział w konspiracyjnych kółkach patriotycznych, został wydalony z gimnazjum, a maturę zmuszony był zdobywać – jako ekstern – w Baku, na Kaukazie. W 1903 r. podjął studia przyrodnicze na uniwersytecie w Zurichu, uzyskując w 1907 r. stopień doktora filozofii z wyróżnieniem. Na początku swojej pracy zawodowej był asystentem u prof. R. Bonneta w Zakładzie Znatomii Opisowej w Bonn, następnie – w Getyndze – u prof. Merkla i w Heidelbergu u prof. M. Fürbringera. Jednocześnie podjął studia medyczne na uniwersytetach w Getyndze i Heidelbergu. Ukończył je – magna cum laude (z wielką pochwałą). W roku 1912 dr E. Loth wrócił do kraju i kontynuował pracę naukowo–badawczą w Zakładzie Anatomii Uniwersytetu we Lwowie. W roku 1914 uzyskał stopień doktora habilitowanego nauk medycznych.
W czasie I wojny światowej został przydzielony do służby sanitarnej II Brygady Legionów, a następnie mianowany na szefa sanitarnego przy Inspektoracie Wyszkolenia Armii Polskiej. Awansowany do stopnia pułkownika, w pierwszych latach niepodległości dokonał reorganizacji służby medycznej Wojska Polskiego.
W 1920 r. senat UW nadał mu tytuł profesora oraz mianował na stanowisko kierownika Zakładu Anatomii Prawidłowej. Przez 20 lat na tym stanowisku profesor Loth rozwinął działalność naukowo-badawczą i dydaktyczną. W latach dwudziestych powołał do życia istniejące do dziś Polskie Towarzystwo Anatomiczne.
Wybuch II wojny światowej przerwał jego działalność naukową i dydaktyczną. Płk profesor E. Loth został komendantem I Szpitala Okręgowego w Warszawie.
Za ofiarność i poświęcenie na polu walki i niesienie pomocy rannym został uhonorowany Krzyżem Walecznych i Krzyżem Wirtuti Militari.
Pionierskim projektem płk. prof. E. Lotha było zorganizowanie ośrodka reedukacji psychicznej i zawodowej ofiar wojny. W 1941 r., na terenie Szpitala Ujazdowskiego w Zamku Książąt Mazowieckich, utworzono Zakład Przeszkolenia Inwalidów z siedmioma kierunkami kursów rzemieślniczych. Na terenie Szpitala Ujazdowskiego prowadzono zajęcia tajnego Uniwersytetu Warszawskiego, którego oficjalna nazwą brzmiała: „Szkoła Zawodowa dla Pomocniczego Personelu Sanitarnego Jana Zaorskiego”. Profesor E. Loth był jego współorganizatorem. W sierpniu 1944 r., po wybuchu Powstania Warszawskiego, objął funkcję szefa sanitarnego Obwodu AK „Mokotów”. Dowodził Głównym Szpitalem Polowym mieszczącym się w Szpitalu Sióstr Elżbietanek przy ul. Goszczyńskiego.

W piętnastym dniu powstania zginął od wybuchu bomby na ul. Goszczyńskiego w pobliżu szpitala.

Aleksander Tulczyński,
dyrektor Głównej Biblioteki Lekarskiej
Na podstawie: Witold Lisowski – Prekursorzy Medycyny Polskiej, tom 2, wyd. Bellona, s. 356-364).

Archiwum

Okręgowa Izba Lekarska w Warszawie im. prof. Jana Nielubowicza