7 listopada 2010

Lekarz, czy felczer?

Ładysław Nekanda-Trepka
Sekretarz ORL w Warszawie

Staż podyplomowy jest pierwszym etapem sformalizowanego kształcenia podyplomowego lekarza i lekarza dentysty mającym na celu praktyczną naukę udzielania świadczeń zdrowotnych oraz pogłębienie posiadanej wiedzy teoretycznej w podstawowych dziedzinach medycyny.

Staż podyplomowy (jednoroczna praktyka lekarska, jednoroczna praktyka lekarsko-dentystyczna, jednoroczny wstępny staż pracy pod nadzorem lekarza uprawnionego do wykonywania zawodu) jest tradycyjnym etapem kształcenia podyplomowego (obowiązuje lekarzy od 1932 r., a lekarzy dentystów od 1934 r.), umożliwiającym uzyskanie umiejętności praktycznych do samodzielnego wykonywania zawodu zgodnie z wymogami współczesnej wiedzy medycznej i obowiązującymi standardami.
Program stażu podyplomowego obejmujący realizację tych założeń w podstawowych dziedzinach medycyny (choroby wewnętrzne, chirurgia, pediatria, położnictwo i ginekologia, psychiatria, ratownictwo medyczne) oraz w zakresie orzecznictwa, bioetyki i prawa medycznego jest właściwym przygotowaniem lekarza, lekarza dentysty do udzielania świadczeń zdrowotnych w podstawowym zakresie aktywności zawodowej lekarza. Jest też podstawą do uzyskiwania szczególnych kwalifikacji zawodowych w poszczególnych dziedzinach medycyny.
Lekarz stażysta wykonuje zawód pod nadzorem opiekuna – lekarza uprawnionego do wykonywania zawodu – mając uprawnienia do wykonywania zawodu w zakresie ograniczonym przepisami ustawy. Jednakże może wykonywać czynności medyczne w znacznym stopniu samodzielnie, po akceptacji opiekuna. Jako lekarz jest też zobowiązany do ich wykonywania „…zgodnie ze wskazaniami aktualnej wiedzy medycznej, dostępnymi mu metodami i środkami zapobiegania, rozpoznawania i leczenia chorób, zgodnie z zasadami etyki zawodowej oraz z należytą starannością” (art. 4 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty), a tym samym ponosi odpowiedzialność zawodową za naruszenie przepisów o wykonywaniu zawodu i norm Kodeksu Etyki Lekarskiej.
Staż podyplomowy jest dobrze zorganizowaną i właściwie finansowaną formą kształcenia podyplomowego lekarza i lekarza dentysty i zapewnia spełnienie wymogu ustawowego do uzyskania prawa wykonywania zawodu każdemu absolwentowi wyższej uczelni medycznej, w tym również lekarzom cudzoziemcom.
Staż podyplomowy zapewnia każdemu absolwentowi wyższej uczelni medycznej w Polsce zatrudnienie w pierwszym roku wykonywania zawodu i kontynuację wykonywania zawodu w wybranej dziedzinie medycyny. Umowa o pracę oraz obowiązek pełnienia dyżurów medycznych obejmuje w przypadku lekarza 52 tyg. zatrudnienia (plus 1 miesiąc urlopu wypoczynkowego), tj. 1945 godz. pracy, oraz 524 godz. dyżuru medycznego, a w przypadku lekarza dentysty 50 tyg. zatrudnienia (plus 2 tyg. urlopu wypoczynkowego). Wykonywanie zawodu w wymienionym zakresie czasowym w charkterze pracownika umożliwia w zadowalającym stopniu realizację programu stażu.
Wykonywanie zawodu w czasie stażu podyplomowego umożliwia również lekarzowi, lekarzowi dentyście określenie własnych predyspozycji i motywacji do jego dalszego wykonywania w określonej dziedzinie medycyny.
Staż podyplomowy jest również wymogiem unifikującym kwalifikacje lekarza cudzoziemca, absolwenta wyższych uczelni spoza obszaru Unii Europejskiej, do wykonywania zawodu na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej, zobowiązanej do przestrzegania norm określonych przepisami unijnymi.
Przepisy ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty i przepisy wykonawcze stanowiące o odbywaniu stażu podyplomowego wypełniają konstytucyjne prawo obywatela Rzeczypospolitej Polskiej – dostępności do opieki zdrowotnej, tj. do świadczeń zdrowotnych udzielanych zgodnie z aktualną wiedzą medyczną, a tym samym do zapewnienia mu przez władze publiczne bezpieczeństwa zdrowotnego.

Lekarski Egzamin Państwowy (egzamin licencyjny) jest zewnętrznym sprawdzianem wyników kształcenia przeddyplomowego lekarzy i lekarzy dentystów w podstawowym zakresie, prowadzonego przez uczelnie medyczne w Polsce i poza granicami kraju na podstawie zróżnicowanych programów i niejednolitych wymogów.
Lekarski Egzamin Państwowy (LEP) przeprowadzany w jednym czasie, według jednolitej metodologii i zawartości merytorycznej jest obiektywnym wskaźnikiem różnicującym absolwentów i  elementem oceny w postępowaniu kwalifikacyjnym do odbywania określonej specjalizacji. Jako wymóg ustawowy uzyskania prawa wykonywania zawodu dyscyplinuje słabiej przygotowanych absolwentów uczelni medycznych lub lekarzy cudzoziemców do uzupełnienia wiedzy medycznej niezbędnej do prawidłowego wykonywania zawodu.
LEP jest również obiektywnym sprawdzianem kwalifikacji lekarza cudzoziemca do wykonywania zawodu na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej, a pośrednio na obszarze Unii Europejskiej.
LEP jest również ustalonym dyrektywą unijną wymogiem uznawania kwalifikacji obywateli UE będących absolwentami polskich wyższych uczelni medycznych.
Wymienionych warunków uzyskania prawa wykonywania zawodu – ustawowego uprawnienia do udzielania świadczeń zdrowotnych, prowadzenia badań w dziedzinie nauk medycznych, wykonywania zadań w zakresie promocji zdrowia, nie zapewnia ministerialny projekt nowelizacji ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty, stanowiący o zniesieniu stażu podyplomowego i Lekarskiego Egzaminu Państwowego, proponujący skrócenie kształcenia przeddyplomowego o rok i wprowadzenie praktyki przeddyplomowej studenta niemającego uprawnień lekarskich jako równoważnego zakresu szkolenia przygotowującego absolwenta wyższej uczelni medycznej do samodzielnego wykonywania zawodu bezpośrednio po uzyskaniu dyplomu.

Konkludując, należy uznać za uprawniony pogląd, że propozycje ministra zdrowia zmierzają w kierunku znacznego obniżenia kwalifikacji lekarza, lekarza dentysty i godzą w bezpieczeństwo zdrowotne obywateli Rzeczypospolitej Polskiej

Archiwum

Okręgowa Izba Lekarska w Warszawie im. prof. Jana Nielubowicza