24 grudnia 2010

Jak uniknąć niekorzystnych kontraktów

Maciej Jędrzejowski, przewodniczący Zespołu ds. Wynagrodzeń
Co należy zrobić w sytuacji, gdy dyrektor szpitala proponuje lekarzowi
obowiązkowe przejście na kontrakt? Jeśli kontrakt jest korzystny,
a lekarz uzyskał już specjalizację i wykonuje procedury niezwiązane
z dużą odpowiedzialnością cywilną, a także cieszy się dobrym zdrowiem,
kontrakt można podpisać.

W pozostałych sytuacjach, szczególnie przy niekorzystnych stawkach kontraktu (polecam analizę zamieszczoną w dwóch poprzednich numerach „Pulsu” – „Etat czy kontrakt” cz. 1 i 2) lub w przypadku osób niepredestynowanych do bycia przedsiębiorcami (np. matek wychowujących dzieci lub osób słabego zdrowia), propozycję kontraktu należy odrzucić. Pamiętajmy, że najczęściej spotykana oferta kontraktu opiera się na rozwiązaniu „bezkosztowym” dla szpitala, czyli na zwiększeniu wynagrodzenia lekarza o tzw. zus pracodawcy. W tej sytuacji lekarz zamiast np. 3000 zł pensji netto, otrzymuje pozornie korzystną kwotę 5094 zł w ramach kontraktu. Po odjęciu kosztów działalności gospodarczej, opłaceniu minimalnych składek zusowskich, podatku oraz uwzględnieniu kosztów urlopu, ostateczny miesięczny zysk lekarza-przedsiębiorcy zwiększa się jedynie do 3096 zł, przy równoczesnym istotnym pogorszeniu zabezpieczenia socjalnego.
Odrzucenie propozycji kontraktu w praktyce bywa trudne i lekarz często zostaje przedsiębiorcą wbrew własnej woli. „Obowiązkowe” przejście na kontrakt najczęściej odbywa się w taki sposób, że szpital wypowiada wszystkim lekarzom dotychczasowe umowy o pracę, co często ma związek z przekształceniami własnościowymi (np. komercjalizacją szpitala) lub programem naprawczym. Na marginesie warto wspomnieć, że przy zbiorowym wypowiedzeniu umów o pracę pracownikowi przysługuje odprawa w wysokości 3-krotnego miesięcznego wynagrodzenia. Reorganizowana placówka składa zwalnianym lekarzom propozycję współpracy w ramach kontraktu gospodarczego, zazwyczaj bez możliwości negocjowania stawek. Lekarze muszą więc zaakceptować nową formę zatrudnienia lub zmienić pracę, co często nie jest możliwe w małym ośrodku.
Rozwiązaniem problemu niechcianych lub niekorzystnych kontraktów powinna być integracja środowiska lekarskiego i wspólne negocjowanie warunków współpracy. O ile bowiem decyzja pojedynczego lekarza o zatrudnieniu się lub odmowie zatrudnienia w formie kontraktu nie ma dla szpitala większego znaczenia, o tyle podobna decyzja wszystkich lekarzy lub przynajmniej większości, ma dla szpitala znaczenie kluczowe. Dlatego też lekarze, których dotyczy problem kontraktów, powinni się spotkać, wypracować wspólne stanowisko i wyłonić przedstawicieli do negocjacji w imieniu całej grupy. Przedstawiciele ci w początkowym okresie mogą być ignorowani przez dyrekcję, jednak w miarę upływu okresu wypowiedzeń zaczną być traktowani jako pełnoprawni partnerzy do rozmów. Warunkiem powodzenia negocjacji jest całkowita integracja środowiska i niepodejmowanie indywidualnych decyzji o podpisaniu kontraktu bez akceptacji pozostałych lekarzy.
Zintegrowanie środowiska nie jest rzeczą łatwą ze względu na odmienne interesy poszczególnych grup lekarzy, różną sytuację życiową i zawodową oraz możliwość podlegania naciskom ze strony przełożonych. Dlatego też powodzenie akcji uzależnione jest od zastosowania kilku zasad budujących zaufanie i gwarantujących wzajemną lojalność. Po pierwsze, wszystkie decyzje lekarzy powinny być konsultowane z prawnikiem. Po drugie, wyłonieni przedstawiciele środowiska muszą otrzymać formalne pełnomocnictwo do działania w imieniu każdego z lekarzy. Po trzecie, wszyscy lekarze muszą zagwarantować sobie wzajemną lojalność poprzez podpisanie porozumienia o współdziałaniu. Częścią porozumienia musi być deklaracja o zapłacie kar gwarancyjnych na rzecz pozostałych stron porozumienia w przypadku samodzielnego zawarcia kontraktu za szpitalem. Po czwarte, konieczne jest poinformowanie lokalnych mediów o zaistniałej sytuacji i możliwości utrudnień w działalności szpitala. Po piąte, należy powiadomić o konflikcie Izbę Lekarską i OZZL – umożliwi to z jednej strony ich zaangażowanie w mediację, z drugiej zaś pozwoli na skierowanie do innych lekarzy apelu o niezatrudnianie się w placówce do czasu zakończenia trwającego konfliktu płacowego. Dodatkowo otworzy to możliwość skorzystania w razie potrzeby ze wsparcia finansowego NIL i OZZL ze specjalnie utworzonych w tym celu funduszy. W trakcie okresu wypowiedzenia oraz po zakończeniu umowy o pracę konieczne są regularne zebrania lekarzy w celu omówienia bieżącej sytuacji i akceptacji działań zespołu negocjacyjnego.

Niekorzystny kontrakt – zasady postępowania
1. Zwołanie zebrania lekarzy, określenie celów negocjacyjnych oraz powołanie zespołu negocjacyjnego.
2. Udzielenie przez każdego z lekarzy cywilnego pełnomocnictwa członkom zespołu negocjacyjnego.
3. Podpisanie przez wszystkich lekarzy porozumienia o współdziałaniu zawierającego zapis o karach gwarancyjnych.
4. Poinformowanie mediów.
5. Poinformowanie NIL i OZZL.
6. Akceptacja warunków wynegocjowanych ze szpitalem przez zespół negocjacyjny.
Podobne zasady postępowania zostały dotychczas wypróbowane w kilkunastu szpitalach w Polsce (m.in. w Ciechanowie, Płocku, Radomiu, Tychach, Iławie, Końskich i Krośnie). Jak dotąd, okazały się niezawodne i pozwoliły lekarzom na wynegocjowanie korzystnych warunków zatrudnienia. Ich zaletą jest uniwersalność – mogą być zastosowane niezależnie od istnienia związku zawodowego, obowiązujących form zatrudnienia oraz stopnia zdeterminowania środowiska. Porozumienie o współdziałaniu mogą zawrzeć wszyscy lekarze ze szpitala lub jedynie ich część, np. w obrębie danej specjalizacji lub oddziału. Osobiście zachęcam do tworzenia porozumień obejmujących wszystkich lekarzy, gdyż, po pierwsze, mają większą szansę powodzenia, a po drugie zaś budują zaufanie i solidarność w naszym środowisku.

Przykładowa treść pełnomocnictwa dla zespołu negocjacyjnego
Ja niżej podpisany ….., zamieszkały ….., legitymujący się dowodem osobistym ….. niniejszym upoważniam zespół negocjacyjny w składzie:
1. ……, zamieszkały/a w ……
2. ……, zamieszkały/a w ……
3. ……, zamieszkały/a w ……
do reprezentowania mnie w negocjacjach prowadzonych z …… (nazwa odpowiedniego organu) dotyczących przekształcenia …… (nazwa szpitala, wraz z określeniem formy prawnej, adres siedziby) w …… (nowa nazwa szpitala, wraz z określeniem nowej formy prawnej, adres siedziby) w okresie od dnia …… do dnia …… .
Niniejsze pełnomocnictwo nie obejmuje prawa do udzielania substytucji.
Wzory dokumentu, dostosowane do różnorodnych uwarunkowań prawnych w poszczególnych szpitalach, można otrzymać za pośrednictwem Zespołu ds. Wynagrodzeń. Osoby zainteresowane ich uzyskaniem oraz dodatkowymi informacjami proszone są o przesłanie zgłoszeń na adres mailowy mjedrzejowski@warszawa.oil.org.pl.

Najważniejsze zapisy porozumienia o współdziałaniu
Strony zobowiązują się, że w razie przekształcenia szpitala, podejmą wspólne negocjacje nowych warunków współpracy. Negocjacje te będą prowadzone przez powołany spośród stron zespół negocjacyjny. (…)
Każda ze stron niniejszym udziela zespołowi negocjacyjnemu nieodwołalnego, ze względu na łączący je stosunek prawny, pełnomocnictwa do wyłącznego reprezentowania każdej z nich w negocjacjach. (…)
Jeśli którakolwiek ze stron naruszy postanowienia niniejszej umowy, zapłaci karę gwarancyjną w wysokości …… złotych (słownie: ……) na rzecz pozostałych stron, niezależną od winy i poniesionej szkody. W przypadku, gdyby szkoda poniesiona przez strony, które nie naruszyły postanowień niniejszej umowy, przewyższała wysokość kary gwarancyjnej, o której mowa w zdaniu poprzednim, strona naruszająca zapłaci pozostałym stronom odszkodowanie w pełnej wysokości poniesionej szkody. (…)
Porozumienie wynegocjowane przez zespół negocjacyjny będzie wiążące dla stron, pod warunkiem zatwierdzenia tego porozumienia przez strony uchwałą podjętą zwykłą większością głosów. (…)

Archiwum

Okręgowa Izba Lekarska w Warszawie im. prof. Jana Nielubowicza