25 czerwca 2012

Biegli sądowi z medycyny

Trybunał Konstytucyjny orzekł, że odmienne traktowanie biegłych z zakresu medycyny nie jest zgodne z Konstytucją RP.
W jego ocenie narusza zasadę sprawiedliwości społecznej, bo o wynagrodzeniu biegłego lekarza stanowi prawo majątkowe, podlegające równej dla wszystkich ochronie prawnej.
Biegli sądowi z medycyny powinni być wynagradzani jak biegli z innych dziedzin.

Postanowienie zapadło w maju, a skargę konstytucyjną złożył lekarz, który jako biegły został powołany do opracowania opinii w postępowaniu przygotowawczym. Prokurator rejonowy zakwestionował przedłożony po zakończeniu pracy przez biegłego rachunek, powołując się na rozporządzenie ministra sprawiedliwości w sprawie kosztów przeprowadzenia dowodu z opinii biegłych w postępowaniu sądowym. Lekarz zaskarżył decyzję prokuratora do sądu, lecz i tam przegrał. Jego następnym krokiem było złożenie skargi konstytucyjnej.
Kwestionowane rozporządzenie reguluje zasady ustalania wynagrodzenia biegłych sądowych na dwa sposoby: ogólny (godzinowy) oraz szczególny (kwotowy), dla biegłych z zakresu geodezji, kartografii oraz medycyny. Podstawowym sposobem obliczania wynagrodzenia biegłego jest system oparty na stawkach godzinowych; wynagrodzenie w tym systemie jest iloczynem przepracowanych godzin i stawki godzinowej (podanych w rachunku i karcie pracy).
Odmiennie jednak – i niesprawiedliwie, na co zwrócił uwagę skarżący lekarz, którego poparł rzecznik praw obywatelskich – traktowani są biegli z zakresu medycyny. Sposób ich wynagradzania jest opisany w załączniku do rozporządzenia, zawierającym taryfikator i nakazującym obliczanie wynagrodzenia biegłego z zakresu medycyny jako określonego procentu kwoty bazowej, ustalonej w ustawie budżetowej na dany rok. Procent został określony widełkowo.
Sędziowie TK orzekli, że oznacza to, iż wynagrodzenie biegłych z zakresu medycyny, bez względu na czas poświęcony przygotowaniu opinii, ma ustaloną nieprzekraczalną dolną i górną granicę. W ich opinii przypadek skarżącego lekarza dowodzi, że mechanizm ten może zadecydować o obliczeniu i przyznaniu biegłemu z zakresu medycyny wynagrodzenia niższego niż wynikałoby ze stawek godzinowych. Wraz ze wzrostem liczby godzin, poświęconych przez biegłego lekarza na przygotowanie opinii, narasta dysproporcja między wynagrodzeniem wyliczonym godzinowo i procentowo.
W ocenie TK dyskryminuje to biegłych lekarzy w relacji z innymi biegłymi, podczas gdy są oni grupą podmiotów podobnych, która traktowana jest przez ustawodawcę w przepisach proceduralnych jednakowo, zarówno pod względem obowiązków, jak i praw (w szczególności prawa do wynagrodzenia). Ich cechą wyróżniającą jest jedynie posiadana wiedza specjalna.
Sędziowie uznali niedopuszczalność dwutorowości zasad ustalania wynagrodzenia, jako nieuzasadnionych ani szczególnym statusem, ani charakterem obowiązków biegłych z zakresu medycyny. Dlatego rozporządzenie zawierające regulacje dotyczące wynagrodzenia biegłych sądowych z zakresu medycyny zostało uznane za niekonstytucyjne. W ocenie TK narusza ono zasadę sprawiedliwości społecznej wyrażoną w art. 2 Konstytucji RP oraz prawo do równej dla wszystkich ochrony prawnej praw majątkowych (art. 64 ust. 2 w związku z art. 32 ust. 2 Konstytucji RP).

Justyna Wojteczek

Skarga konstytucyjna

Skargę konstytucyjną może złożyć każdy obywatel, jeśli jego prawa i/lub wolności zostały naruszone obowiązującym przepisem lub przepisami (ustawą, rozporządzeniem, zarządzeniem itp.). Nie można złożyć skargi np. na orzeczenie sądu. Trybunał Konstytucyjny rozpatrzy jednak skargę na przepis, na który powoływał się sąd, wydając orzeczenie. Jedynie prawnicy mogą sami pisać skargę do TK, dla innych obywateli skargę musi sporządzić adwokat lub radca prawny. Jeśli osoby skarżącej nie stać na sporządzenie skargi u adwokata lub radcy prawnego, może wystąpić o ustanowienie pełnomocnika z urzędu.
Złożenie skargi jest wolne od opłat.

jw

Archiwum

Okręgowa Izba Lekarska w Warszawie im. prof. Jana Nielubowicza