15 listopada 2015

Recepty lekarskie – pytania i odpowiedzi

Dr n. praw. Janusz Jaroszyński
Katedra i Zakład Zdrowia Publicznego – Uniwersytet Medyczny w Lublinie

Mgr farm. Marta Roszkowska
Samodzielny Publiczny Centralny Szpital Kliniczny w Warszawie

Podstawa prawna 1) Ustawa z 12 maja 2011 r. o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych (DzU z 2015 r., poz. 345)
2) Ustawa z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (DzU z 2015 r., poz. 581, z późn. zm.)
3) Ustawa z 6 września 2001 r. – Prawo farmaceutyczne (DzU z 2008 r., nr 45, poz. 271, z późn. zm.)
4) Ustawa z 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (DzU z 2012 r., poz.159, z późn. zm.)
5) Rozporządzenie ministra zdrowia z 8 marca 2012 r. w sprawie recept lekarskich (DzU z 2014 r., poz. 319)
6) Rozporządzenie ministra zdrowia z 21 grudnia 2010 r. w sprawie rodzajów i zakresu dokumentacji medycznej oraz sposobu jej przetwarzania (DzU z 2014 r., poz. 177, z późn. zm.)Stan prawny na 6.09.2015 r.

Czy apteka ma obowiązek przechowywania kopii dokumentów potwierdzających uprawnienia inwalidy wojennego lub osoby represjonowanej?
NIE
Przepisy stanowią, że osoba uprawniona (pacjent), przedstawiająca receptę do realizacji, jest obowiązana do okazania dokumentu potwierdzającego przysługujące jej szczególne uprawnienie, a osoba realizująca receptę – do odnotowania na rewersie recepty numeru i rodzaju dokumentu potwierdzającego uprawnienia.
Źródło: art. 45 ust. 5 i 5a oraz art. 46 ust. 5 i 6 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych
W związku z powyższym ani ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, ani rozporządzenie w sprawie recept lekarskich nie nakłada odrębnego obowiązku przechowywania kopii dokumentów potwierdzających szczególne uprawnienia inwalidów wojennych czy osób represjonowanych. W konsekwencji apteka nie musi dysponować kopiami takich dokumentów.
Z całą pewnością należy stwierdzić, że dokumentów, które potwierdzają szczególne uprawnienia pacjentów, może żądać w celu okazania każdy lekarz wystawiający receptę. Ponosi on bowiem odpowiedzialność w przypadku poświadczenia nieprawidłowych danych, narażając się tym samym na odpowiedzialność finansową w trakcie postępowania kontrolnego prowadzonego przez NFZ. Ponadto przepisy nakładają na lekarzy obowiązek prawidłowego prowadzenia dokumentacji medycznej.
Źródło: ustawa z 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (DzU z 2012 r., poz. 159, z późn. zm.), rozporządzenie ministra zdrowia z 21 grudnia 2010 r. w sprawie rodzajów i zakresu dokumentacji medycznej oraz sposobu jej przetwarzania (DzU z 2014 r., poz. 177, z późn. zm.)

Jakie szczególne uprawnienia do świadczeń opieki zdrowotnej przysługują inwalidom wojennym?
Inwalidom wojennym oraz osobom represjonowanym, ich małżonkom pozostającym na ich wyłącznym utrzymaniu oraz wdowom i wdowcom po poległych żołnierzach i zmarłych inwalidach wojennych oraz osobach represjonowanych, uprawnionym do renty rodzinnej, a także cywilnym niewidomym ofiarom działań wojennych przysługuje bezpłatne zaopatrzenie w leki o kategorii dostępności „Rp” lub „Rpz” oraz środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego objęte decyzją o refundacji, dopuszczone do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Podobnie jak w poprzednich przypadkach, receptę może wystawić osoba uprawniona, a więc lekarz ubezpieczenia zdrowotnego bądź lekarz, z którym NFZ zawarł umowę upoważniającą do wystawiania recept refundowanych. Wystawiający receptę jest obowiązany wpisać na recepcie numer PESEL osoby uprawnionej. Osoby uprawnione są obowiązane do okazania wystawiającemu oraz realizującemu receptę dokumentu potwierdzającego przysługujące uprawnienie. Osoba realizująca receptę jest obowiązana do odnotowania na rewersie recepty numeru i rodzaju dokumentu potwierdzającego uprawnienia.
Źródło: art. 46 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych
Trochę inaczej sytuacja wygląda w przypadku wyrobów medycznych. Zgodnie z przepisami, inwalidom wojennym i wojskowym, cywilnym niewidomym ofiarom działań wojennych oraz osobom represjonowanym przysługuje prawo do bezpłatnych wyrobów medycznych na zlecenie lekarza ubezpieczenia zdrowotnego, do wysokości limitu finansowania ze środków publicznych określonego w przepisach wydanych na podstawie art. 38 ust. 4 ustawy o refundacji.
Źródło: art. 47 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych
Problematyka recept dla pacjentów ze szczególnymi uprawnieniami „IB” jest bardzo interesująca. Z całą pewnością nikt nie neguje konieczności finansowania w 100 proc. produktów leczniczych dla tej zasłużonej grupy pacjentów, ale należy zwrócić uwagę na fakt szczegółowych kontroli tych właśnie recept. Prawdopodobnie wiąże się to z wielkością wydatków ponoszonych na refundację przez NFZ. Powinno się więc weryfikować uprawnienia i dołożyć należytej staranności w zakresie prowadzenia dokumentacji medycznej.
Jednocześnie, interpretując ww. przepisy, trzeba wskazać, że wpisanie uprawnień dodatkowych „IB” na recepcie i jednoczesne określenie odpłatności przy poszczególnych lekach, np. 30 proc., 50 proc. czy 100 proc., będzie skutkowało wydaniem tych leków bezpłatnie. Oznaczenie „IB” należy więc traktować nadrzędnie.
Trzeba też podkreślić, że inwalidom wojennym przysługują bezpłatnie leki o kategorii dostępności „Rp” lub „Rpz” oraz środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego, które zostały objęte decyzją o refundacji (znajdują się w załączniku do obwieszczenia ministra zdrowia), a oprócz tego druga grupa leków – dopuszczone do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, ale nierefundowane.

Kontrole ordynacji lekarskiej przeprowadzone przez oddziały wojewódzkie NFZ w III kwartale 2014 r. – czyli na co szczególnie zwrócić uwagę przy wystawianiu recept.
Najczęstsze nieprawidłowości i błędy.
Nieprawidłowości w zakresie wystawiania recept:
– brak oznaczenia na recepcie poziomu odpłatności, co skutkowało realizacją recepty ze zniżką, mimo braku wskazań do refundacji,
– wykorzystanie więcej niż raz druków recept z przydzielonymi zakresami liczb mającymi służyć jako unikalne numery identyfikujące recepty,
– wystawianie recept z numerem PESEL nieprzynależnym pacjentowi,
– wystawianie recept na leki refundowane po zgonie pacjenta,
– oznaczanie poziomu odpłatności niezgodnie z obowiązującymi w tym zakresie przepisami,
– ordynacja leków refundowanych niezgodnie ze wskazaniami refundacyjnymi,
– wystawianie recept na leki refundowane w ilościach przekraczających 3-miesięczne stosowanie (obecnie na jednej recepcie można przepisać leki do 120 dni stosowania, podając jednocześnie sposób dawkowania),
– wystawianie przez lekarzy stomatologów recept na własny numer PESEL, na leki służące do zaopatrzenia gabinetu (iniekcje znieczulające),
– wpisywanie na recepcie kodu uprawnień pacjenta, mimo ich braku.
Nieprawidłowości w zakresie prowadzenia dokumentacji medycznej:
– braki formalne (brak: numeracji stron, danych identyfikujących pacjenta, oznaczenia podmiotu leczniczego, autoryzacji poprawek),
– brak diagnozy i rozpoznania choroby lub problemu zdrowotnego, którego lek dotyczy, a tym samym brak zasadności ordynacji danego leku,
– niezgodność danych na receptach z dokumentacją (np. inne dawkowanie, w dniu wystawienia recepty brak porady lekarskiej),
– brak wpisów w dokumentacji (porada ambulatoryjna, wywiad lekarski, wyniki badań diagnostycznych, zaordynowane leki, wystawione recepty),
– brak informacji o ilości przepisanych leków oraz sposobie ich dawkowania,
– brak informacji w dokumentacji o szczególnych uprawnieniach pacjenta i numeru dokumentu potwierdzającego ich przysługiwanie, a jednocześnie wystawienie recepty z odpowiednim kodem.
Dodatkowe uchybienia: brak dokumentacji medycznej, wystawianie recept na drukach posiadających numery przyznane innym lekarzom.
Źródło: NFZ, Departament Gospodarki Lekami, http://www.nfz.gov.pl

Archiwum

Okręgowa Izba Lekarska w Warszawie im. prof. Jana Nielubowicza