12 września 2017

Tapentadol

Leczmy ból

Tapentadol – co powinniśmy wiedzieć o nowym leku przeciwbólowym z grupy opioidów z III szczebla drabiny analgetycznej

Małgorzata Malec-Milewska

Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii CMKP, Warszawa

Nie mam konfliktu interesów z firmą, która wprowadziła lek na polski rynek, a wiedza naukowa o tym leku, którą przedstawiam, powinna być bardziej powszechna w Polsce.

Tapentadol to pierwszy przedstawiciel nowej klasy leków przeciwbólowych, działających ośrodkowo, określanej jako MOR-NRI. Jest agonistą receptora opioidowego µ (MOR) oraz inhibitorem wychwytu zwrotnego noradrenaliny. Nie jest racematem, czyli połączeniem dwóch substancji, tylko jedną substancją o dwóch mechanizmach działania. W przeciwieństwie do tramadolu nie wywiera znaczącego klinicznie wpływu na wychwyt zwrotny serotoniny (stężenie noradrenaliny w szczelinie synaptycznej wzrasta o ponad 450 proc., a serotoniny tylko o 130 proc.). Śladowy wpływ na układ serotoninowy sprawia, że ryzyko rozwoju zespołu serotoninowego w przypadku łączenia preparatu z lekami działającymi w mechanizmie serotoninowym jest niewielkie. Lek ten, mimo bardzo niskiego powinowactwa z receptorami opioidowymi (50 razy mniejszego niż powinowactwo morfiny), dzięki podwójnemu mechanizmowi działania wykazuje silny efekt przeciwbólowy (tylko dwu-, trzykrotnie słabszy niż daje morfina). W badaniach klinicznych tapentadol wykazuje działanie przeciwbólowe zarówno w bólu ostrym (pooperacyjnym, pourazowym), jak i przewlekłym o różnym pochodzeniu (somatycznym, trzewnym i neuropatycznym). W bólu ostrym lek wykazuje silniejsze działanie opioidowe. W przewlekłym przeważa mechanizm noradrenergiczny, co czyni preparat szczególnie przydatnym w leczeniu bólu neuropatycznego oraz bólu w narządzie ruchu, który poza bólem nocyceptywnym – zapalnym, ma również komponent neuropatyczny (choroba zwyrodnieniowa stawów – OA, przewlekły ból dolnego odcinka kręgosłupa – LBP). Rośnie również liczba badań nad skutecznością i bezpieczeństwem stosowania tapentadolu w bólu towarzyszącym chorobie nowotworowej.

Niskie powinowactwo tapentadolu z receptorem opioidowym poprawia bezpieczeństwo stosowania leku: mniejsze jest ryzyko rozwoju depresji oddechowej, tolerancji i uzależnienia, a przede wszystkim działań niepożądanych, zwłaszcza reakcji przewodu pokarmowego (nudności, wymiotów, zaparć). Lek cechuje również niższy procent rezygnacji z przewlekłej terapii opioidami.

Tapentadol metabolizowany jest głównie w wątrobie, w procesie glukuronidacji – sprzęgania z kwasem glukuronowym do nieaktywnych metabolitów (brak ryzyka kumulacji), a w niewielkim stopniu przez układ enzymów wątrobowych, dlatego jego przyjmowanie zmniejsza ryzyko interakcji z lekami metabolizowanymi przez układ cytochromu P-450. Może być stosowany u chorych z łagodną niewydolnością wątroby (w zredukowanej dawce). W 99 proc. jest eliminowany drogą nerkową, w 1 proc. usuwany z kałem.

Tapentadol zaczyna działać szybko. Maksymalne stężenie (C-max) w przypadku pojedynczej dawki uzyskuje się w ciągu 1–2 godzin po podaniu preparatu o natychmiastowym uwalnianiu i po 3–6 godzinach po podaniu preparatu o kontrolowanym uwalnianiu. Lek wchłania się liniowo. Biodostępność po podaniu doustnym jest porównywalna z charakteryzującą morfinę (32 proc.). Tapentadol w niskim procencie (20 proc.) wiąże się z białkami krwi (niski potencjał interakcji). Okres półtrwania w surowicy krwi wynosi 4–5 godzin. Lek w krótkim czasie (25–30 godzin) osiąga stan równowagi między stężeniem w surowicy krwi a stężeniem w płynie mózgowo-rdzeniowym.

Tapentadol przyniesie ulgę:

– choremu z bólem o składowej neuropatycznej [obwodowy ból neuropatyczny (neuralgia popółpaścowa, neuropatia cukrzycowa)], choremu z bólem neuropatycznym towarzyszącym chorobie nowotworowej (naciek na struktury obwodowego lub ośrodkowego układu nerwowego, polineuropatia po chemio- i radioterapii, przerzuty do kości), z bólem w narządzie ruchu (OA, LBP),

– choremu nietolerującemu innych opioidów,

– choremu na nowotwór w trakcie leczenia onkologicznego (brak interakcji z lekami przeciwnowotworowymi),

– choremu z przewidywanym długim okresem leczenia (tapentadol zyskuje z czasem terapii – wolniej rozwija się tolerancja i niższy procent pacjentów rezygnuje z terapii z powodu działań niepożądanych),

– choremu na nowotwór w okresie remisji i ozdrowieńcowi.

Tapentadol jest lekiem zarejestrowanym w Polsce od 2011 r. Tabletki o szybkim czasie uwalniania, po 50, 75 i 100 mg, do stosowania co 4–6 godzin (maks. 600 mg na dobę) są jeszcze w Polsce niedostępne. W sprzedaży jest tylko lek o kontrolowanym uwalnianiu (w postaci tabletek po 50, 100, 150, 200 i 250 mg w opakowaniach po 60). Maksymalna zalecana dawka preparatu o kontrolowanym uwalnianiu wynosi 500 mg na dobę.

Wskazaniem do stosowania tapentadolu o kontrolowanym uwalnianiu zgodnie z charakterystyką produktu leczniczego jest leczenie bólu przewlekłego o dużym natężeniu u osób powyżej 18. roku życia, który może być właściwie opanowany jedynie po zastosowaniu opioidowych leków przeciwbólowych. Lek objęty jest refundacją w leczeniu przewlekłego bólu o dużym natężeniu w przebiegu chorób nowotworowych u dorosłych pacjentów, u których nie uzyskano odpowiedniej kontroli bólu po zastosowaniu morfiny o zmodyfikowanym lub kontrolowanym uwalnianiu i/ lub nietolerujących morfiny. 

Piśmiennictwo u autorki.

 

Forum dyskusyjne - napisz komentarz

Musisz się zalogować, aby móc dodać komentarz.

Archiwum

Okręgowa Izba Lekarska w Warszawie im. prof. Jana Nielubowicza