6 kwietnia 2018

Bez znieczulenia

Marek Balicki

W  marcu odbył się w Łodzi Kongres Suicydologiczny. To pierwsze takie spotkanie poświęcone jednemu z największych problemów zdrowia publicznego w Polsce, którym są samobójstwa. Kongres był miejscem interesującej debaty ekspertów i władz w sprawie pożądanych kierunków profilaktyki samobójstw i depresji w Polsce, a także prezentacji obecnego stanu wiedzy i podejmowanych działań.

Według statystyk krajowych rocznie dokonywanych jest w Polsce blisko 5,5 tys. samobójstw. Według danych WHO liczba prób samobójczych jest co najmniej 10-krotnie wyższa niż samobójstw dokonanych. Można więc szacować liczbę prób samobójczych w Polsce nawet na 60 tys. rocznie.

Samobójstwa są czułym wskaźnikiem integracji społecznej i miarą siły więzi społecznych. Do najczęstszych przyczyn zamachów samobójczych należą zaburzenia psychiczne. Dlatego odpowiedni dostęp do psychiatrycznej opieki zdrowotnej i możliwość podejmowania wczesnej interwencji sprzyja zapobieganiu samobójstwom. Systemową odpowiedzią na te wyzwania może być środowiskowy model opieki psychiatrycznej. Jego upowszechnienie jest jednym z głównych celów Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego na lata 2017–2022. Tak się złożyło, że kilka tygodni przed kongresem Ministerstwo Zdrowia skierowało do konsultacji projekt rozporządzenia w sprawie pilotażu centrów zdrowia psychicznego. Jego realizacja, planowana jeszcze w tym roku, może stać się przełomowym momentem w reformowaniu psychiatrycznej opieki zdrowotnej.

Termin psychiatria środowiskowa (ang. community psychiatry) oznacza silny związek z lokalną wspólnotą społeczną, która może być adresatem skutecznych oddziaływań również w zakresie prewencji samobójstw. Mamy już polskie przykłady udanych programów, np. program autorski dr Iwony Koszewskiej „Aby halny nikogo nie zabrał”, realizowany w powiecie tatrzańskim.

Środowiskowa opieka psychiatryczna odnosi się do trzech poziomów: centrów zdrowia psychicznego, systemów wsparcia społecznego i przywracania uczestnictwa społecznego (nauka, praca, relacje). Do jej podstawowych zasad należą m.in.: obowiązek opieki nad lokalną społecznością określoną terytorialnie (miasto, dzielnica, powiat), ograniczanie opieki szpitalnej na rzecz innych form pomocy, kompleksowość i ciągłość opieki, ukierunkowanie jej na potrzeby pacjentów oraz prewencja i wczesna interwencja.

W trzyletnim pilotażu weźmie udział 30–40 centrów zdrowia psychicznego, które będą zapewniać opiekę ambulatoryjną, dzienną, szpitalną i środowiskową (domową) oraz doraźną. Odpowiedzialność terytorialna za powiat, miasto lub dzielnicę oznaczać będzie zobowiązanie do objęcia pomocą każdego zgłaszającego się dorosłego mieszkańca obszaru działania, w stanach pilnych nie później niż w ciągu 72 godzin. Centra będą finansowane w formie ryczałtu uzależnionego od liczby mieszkańców, a nie – jak dotąd – od liczby świadczeń.

Jakie będą efekty pilotażu w naszych warunkach, przekonamy się za trzy lata. Doświadczenia europejskie są więcej niż zachęcające. 

Forum dyskusyjne - napisz komentarz

Musisz się zalogować, aby móc dodać komentarz.

Archiwum

Okręgowa Izba Lekarska w Warszawie im. prof. Jana Nielubowicza