27 czerwca 2018

Sto lat warszawskiej farmakologii

W grudniu 1917 r. na Wydziale Lekarskim odrodzonego Uniwersytetu Warszawskiego powołano Zakład Farmakologii Eksperymentalnej, który pracę rozpoczął w styczniu 1918. Zakład znalazł siedzibę w gmachu przy Krakowskim Przedmieściu 26/28. Budynek nie był w dobrym stanie, ale remont przeprowadzono dopiero dziesięć lat później, wtedy zwiększyła się liczba pomieszczeń. Znajdowały się tam: biblioteka, 16 pracowni, żabiarnia, cztery ciemnie i trzy pokoje prywatne pracowników. Nadal brakowało pomieszczenia dla zwierząt, sali wykładowej i urządzeń higienicznych dla studentów.

Mimo to badania naukowe obejmowały szerokie spektrum tematów, m.in. farmakologię i fizjologię wydzielania moczu, patogenezę moczówki prostej, fizjologię i farmakologię trawienia, obrzęku płuc, wstrząsu anafilaktycznego. Zajmowano się też standaryzacją biologiczną leków roślinnych. W okresie międzywojennym opracowano kilka podręczników, np.: „Toksykologia” (1925), „Farmakologia z toksykologią, recepturą i farmakognozją” (1926), „Podręcznik farmakologii dla lekarzy i studentów” (1935).

Kierownikiem placówki był prof. Jerzy Modrakowski, a pracowało w niej dziesięć osób. Wśród nich wybitni uczeni, którzy po II wojnie światowej organizowali życie naukowe, m.in. organizator i dyrektor PZH Maksym Nikonorow, kierownik (od 1953 r.) Zakładu Chemii Toksykologicznej i Jądrowej AM Władysław Rusiecki, kierownik Pracowni Standaryzacji Leków, zalążka Instytutu Leków, Stanisław Kroszczyński.

Prof. Modrakowski zajmował się chorobami przewodu pokarmowego, znany był jako znakomity pedagog i wykładowca, który potrafił trudne zagadnienia farmakologii przedstawiać w prosty, a nawet zabawny sposób. Zostawił ponad 100 publikacji. Był ekspertem Międzynarodowej Komisji ds. Narkotyków przy Lidze Narodów. W czasie okupacji prowadził wykłady dla studentów tajnego Wydziału Lekarskiego. Dzięki jego staraniom w 1940 r. wydano 549 dyplomów studentom tego wydziału.

W czasie okupacji zakład został zamknięty przez Niemców, ale na jego terenie produkowano witaminizowaną odżywkę dla mieszkańców stolicy. Po wojnie (w połowie 1946 r.) w częściowo uszkodzonym gmachu rozpoczęto działalność dydaktyczną. Kierownikiem Zakładu Farmakologii został prof. Piotr Kubikowski. W pierwszych latach badania koncentrowały się na ocenie leków przeciw nadciśnieniu. Do 1974 r. przygotowano 12 przewodów habilitacyjnych i 26 doktorskich. Wydawano kolejne podręczniki farmakologii.

W następnych latach kierownikami byli znakomici naukowcy: prof. Zbigniew Szreniawski, prof. Andrzej Członkowski, a obecnie, od 2013 r., funkcję tę pełni prof. Dagmara Mirowska-Guzel. Placówka przekształciła się w Katedrę i Zakład Farmakologii Doświadczalnej i Klinicznej w 1994, w tym samym roku powołano przy niej Regionalny Ośrodek Monitorowania Niepożądanych Działań Leków.

Początkowo głównym kierunkiem badań była neurofarmakologia. Stopniowo placówka wzbogacała się o nowe pracownie i aparaturę, m.in. pracownię izotopową, chromatograficzną, dziś jest ich osiem. Poszerzał się zakres badań, obecnie jest tak szeroki, że trudno wymienić wszystkie kierunki. W większości dotyczą problemów związanych z neurologią. Badania przedkliniczne to m.in. takie, które dotyczą mechanizmów odpowiedzialnych za procesy poznawcze, ocena wpływu produktów pochodzenia naturalnego oraz syntetycznego na te procesy, wykorzystania nowych substancji w terapii uzależnień, poszukiwania nowych leków w terapii bólu neuropatycznego. Prowadzone są również badania kliniczne.

Stałym elementem pracy Zakładu Farmakologii są zajęcia dydaktyczne dla studentów wszystkich wydziałów WUM oraz lekarzy specjalizujących się, opracowywanie publikacji naukowych i podręczników, współpraca z wieloma ośrodkami naukowymi w kraju (np. od 1974 r. z Instytutem Psychiatrii i Neurologii) i zagranicznymi, m.in. amerykańskimi.

1 kwietnia 2014 r. placówka zmieniła lokalizację. Z zabytkowego budynku zakładów teoretycznych przy Krakowskim Przedmieściu przeniosła się do nowych (i nowoczesnych) pomieszczeń Centrum Badań Przedklinicznych w kampusie przy ul. Banacha. <

Małgorzata Skarbek

Forum dyskusyjne - napisz komentarz

Musisz się zalogować, aby móc dodać komentarz.

Archiwum

Okręgowa Izba Lekarska w Warszawie im. prof. Jana Nielubowicza