1 marca 2021

Ustawa o kadrach medycznych w okresie epidemii

Filip Niemczyk, adwokat

30 grudnia 2020 r. prezydent podpisał ustawę o zmianie niektórych ustaw w celu zapewnienia w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii kadr medycznych,1 zwaną w skrócie ustawą o kadrach. Akt ten wszedł w życie w dniu podpisania, a przewiduje m.in.:

– uproszczenie reguł powrotu do zawodu lekarza, farmaceuty, diagnosty laboratoryjnego, ratownika medycznego, fizjoterapeuty, pielęgniarki i położnej osób mających przerwę w wykonywaniu zawodu dłuższą niż 5 lat (zwolnienie ich z obowiązku odbycia przeszkolenia),

– rezygnację z wymogu posiadania prawa pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jako warunku otrzymania zgody na wykonywanie zawodu lekarza albo lekarza dentysty przez osobę, która uzyskała kwalifikacje poza terytorium Unii Europejskiej,

– umożliwienie w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii udzielenia przez ministra zdrowia zgody na wykonywanie zawodu lekarza oraz lekarza dentysty, w tym na określony zakres czynności zawodowych, okres i miejsce zatrudnienia w podmiocie wykonującym działalność leczniczą, również osobie, która uzyskała kwalifikacje poza terytorium państw członkowskich Unii Europejskiej,

– umożliwienie udzielenia przez ministra zdrowia zgody na wykonywanie zawodu ratownika medycznego osobie, która uzyskała kwalifikacje do wykonywania zadań zawodowych ratownika medycznego poza terytorium Unii Europejskiej,

– umożliwienie wyrażenia przez ministra zdrowia zgody osobie, która uzyskała kwalifikacje poza terytorium UE, na wykonywanie zawodu pielęgniarki lub położnej oraz przyznanie prawa wykonywania tych zawodów na określony zakres czynności zawodowych, okres i miejsce zatrudnienia w podmiocie wykonującym działalność leczniczą.

Omawiana ustawa wzbudziła stanowczy sprzeciw środowisk medycznych. W liście otwartym skierowanym do prezydenta RP2 prezesi jednostek krajowych samorządów zawodów medycznych wezwali go do niepodpisywania ustawy. Wskazali, że ustawa w obecnym kształcie jest sprzeczna z art. 17 ust. 1 Konstytucji RP w zakresie, w jakim dotyczy zagadnień związanych z przyznawaniem i potwierdzaniem prawa wykonywania zawodu, ponieważ neguje uprawnienia i obowiązki samorządów zawodowych w zakresie sprawowania pieczy nad wykonywaniem zawodów zaufania publicznego oraz uniemożliwia ich wykonywanie przez samorządy zawodowe w rzeczywisty i odpowiedzialny sposób.

Są to zastrzeżenia uzasadnione. Wspomniana ustawa przewiduje bowiem możliwość przyznania prawa wykonywania zawodu lekarza lub lekarza dentysty osobie, która uzyskała kwalifikacje zawodowe poza terytorium UE, wyłącznie na podstawie zgody ministra zdrowia, który może, lecz nie musi, zasięgnąć w tym zakresie opinii konsultanta krajowego lub wojewódzkiego. Decyzja o zgodzie wydawana w trybie administracyjnym ma rygor natychmiastowej wykonalności, a po jej wydaniu właściwa okręgowa rada lekarska ma siedem dni na przyznanie wskazanej w niej osobie prawa wykonywania zawodu. Warto zauważyć, że zgodnie z omawianą ustawą w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii czasowe prawo wykonywania zawodu można przyznać także osobie, która nie zna języka polskiego lub nie ma trzyletniego doświadczenia w pracy jako lekarz. Zbliżone uproszczenia dotyczą też osób, które wykonywać będą zawód pielęgniarki, ratownika medycznego, diagnosty laboratoryjnego, fizjoterapeuty.

W konsekwencji wejścia w życie omawianej ustawy Naczelna Izba Lekarska wystosowała list otwarty do dyrektorów szpitali.3 Wezwała w nim do niepodejmowania decyzji o zatrudnieniu osób, których kwalifikacje zawodowe nie zostały dostatecznie zweryfikowane.

Zmiany w ustawie o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz innych aktach prawnych

1 stycznia 2021 r. weszła w życie ustawa o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz niektórych innych ustaw,4 mocą której wprowadzono nowe regulacje w systemie ochrony zdrowia, w szczególności w zakresie inwestycji. Omawiana ustawa wprowadza m.in. regułę, że podmioty wykonujące lub zamierzające wykonywać działalność leczniczą albo zamierzające utworzyć podmiot leczniczy będą występowały z wnioskiem do wojewody albo ministra właściwego do spraw zdrowia o wydanie opinii o celowości inwestycji w przypadku zamiaru realizacji inwestycji, której wartość kosztorysowa przekraczać będzie 2 mln zł na dzień złożenia wniosku. Jednocześnie ustawa przewiduje, że uzyskanie dotacji od jednostek administracji rządowej lub samorządu terytorialnego na remonty i inne inwestycje, m.in. zakup aparatury i sprzętu medycznego, będzie wymagało uzyskania pozytywnej opinii o celowości inwestycji.

Ustawa przewiduje również, że dyrektor Centrum Egzaminów Medycznych uruchomi bazę pytań do państwowego egzaminu specjalizacyjnego do 31 grudnia 2022 r., a nie do końca 2020, jak przyjęto kilka miesięcy wcześniej w ustawie o zmianie ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty oraz niektórych innych ustaw.5 Ustawa reguluje również szereg reguł, których celem jest usprawnienie finansowania rezydentur. Od 1 stycznia 2021 r. środki finansowe na pokrycie wydatków związanych z zatrudnianiem rezydentów minister zdrowia będzie przekazywał na podstawie wniosków podmiotów prowadzących rezydenturę. Wszystkie umowy rezydenckie zawarte przed 1 stycznia 2021 r. uległy rozwiązaniu z mocy prawa 31 grudnia 2020 r. Ministerstwo Zdrowia wydało komunikat, w którym informuje,6 że zmiany te nie będą miały wpływu na zakres finansowania rezydentur i wysokość wynagrodzeń lekarzy odbywających szkolenie specjalizacyjne w tym trybie.

Aktualne ograniczenia związane ze stanem epidemii

Obecnie obowiązujące regulacje dotyczące ograniczeń związanych ze stanem epidemii wynikają z wydawanych na przełomie roku rozporządzeń Rady Ministrów – z 21 grudnia,7 27 grudnia 8, 30 grudnia 2020 r.9 oraz 4 stycznia 2021 r.10 Pośród najważniejszych reguł wspomnieć należy o ograniczeniu funkcjonowania galerii handlowych oraz hoteli, zakazie działalności stacjonarnej restauracji, placówek kultury, klubów nocnych, basenów, siłowni, klubów i centrów fitness. Środkami transportu zbiorowego może podróżować ograniczona liczba osób. W kościołach obowiązuje limit – maksymalnie jedna osoba na 15 mkw., a w zgromadzeniach publicznych może uczestniczyć maksymalnie pięć osób. Obowiązują godziny dla seniorów, zakaz organizacji wesel, komunii, konsolacji i innych uroczystości oraz przyjęć okolicznościowych, a targi, wystawy, kongresy i konferencje mogą odbywać się wyłącznie online. Obowiązują również ograniczenia związane z przekraczaniem granic i ruchem międzynarodowym.

Zgodnie ze wspomnianymi rozporządzeniami aktualne zakazy obowiązywać miały do 17 stycznia 2021 r., jednakże kolejna nowelizacja rozporządzenia Rady Ministrów11 powoduje, że zostają przedłużone co najmniej do 31 stycznia 2021 r., przy czym od 18 stycznia nastąpił powrót uczniów klas I–III do szkół w ścisłym reżimie sanitarnym.

Orzecznictwo sądów administracyjnych w odniesieniu do decyzji inspekcji sanitarnej

Warto odnotować kształtującą się linię orzeczniczą wojewódzkich sądów administracyjnych w zakresie skarg obywateli na decyzje inspekcji sanitarnej dotyczące nakładania kar za niestosowanie się do ograniczeń związanych ze stanem epidemii. Spośród kilku wyroków, o których w ostatnim czasie donosiły media, w całości dostępne jest uzasadnienie wyroku Wojewódzkiego Sądu Apelacyjnego w Opolu.12 Sąd w uzasadnieniu przypominał o art. 31 Konstytucji RP, zgodnie z którym ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie. W konsekwencji stwierdził, że brak wystarczającej podstawy prawnej dla daleko idących ograniczeń swobody prowadzenia działalności gospodarczej, jeżeli nie wprowadzono stanu klęski żywiołowej, a zakazy ustanawiane są w drodze rozporządzeń. W związku z tym uchylił karę nałożoną na przedsiębiorcę mimo zakazu prowadzącego zakład fryzjerski i umorzył postępowanie.

  • 1 Ustawa z 27 listopada 2020 r., DzU 2020 r., poz. 2401.
  • 2 https://nil.org.pl/ (dostęp: 14.01.2021).
  • 3 https://nil.org.pl/ (dostęp: 14.01.2021).
  • 4 Ustawa z 10 grudnia 2020 r., DzU 2020, poz. 2345.
  • 5 Ustawa z 16 lipca 2020 r., DzU 2020, poz. 1291.
  • 6 https://www.gov.pl/ (dostęp 14.01.2021).
  • 7 Rozporządzenie Rady Ministrów z 21 grudnia 2020 r. w sprawie usta-nowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii, DzU 2020 r., poz. 2316.
  • 8 Rozporządzenie Rady Ministrów zmieniające rozporządzenie w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii z 27 grudnia 2020 r., DzU 2020 r., poz. 2353.
  • 9 Rozporządzenie Rady Ministrów zmieniające rozporządzenie w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii z 30 grudnia 2020 r., DzU 2020 r., poz. 2430.
  • 10 Rozporządzenie Rady Ministrów z 4 stycznia 2021 r., DzU 2021 r., poz. 12.
  • 11 Rozporządzenie Rady Ministrów z 14 stycznia 2021 r., DzU 2021, poz. 91.
  • 12 Wyrok z 27 paździer-nika 2020 r., II SA/Op 2019/20; https://sip.lex.pl/ (dostęp: 14.01.2021).

Forum dyskusyjne - napisz komentarz

Musisz się zalogować, aby móc dodać komentarz.

Archiwum

Okręgowa Izba Lekarska w Warszawie im. prof. Jana Nielubowicza