11 czerwca 2006

Rak płuc – cichy zabójca

Uroczystego otwarcia XIII spotkania Szkoły Pneumonologii Polskiego Towarzystwa Chorób Płuc dokonał konsultant krajowy w dziedzinie chorób płuc, prof. Kazimierz Roszkowski-Śliż, który rozpoczął swoje wystąpienie od prezentacji zdjęcia World Trade Center z 11 września 2001 r. Tego dnia zginęło 3200 ludzi – i wydarzenie to wstrząsnęło światem. Każdego dnia z powodu raka płuc umiera 3200 ludzi – i fakt ten pozostaje niezauważony przez opinię publiczną. Rak płuc powoduje 1/3 wszystkich zgonów na nowotwory (1,3 mln na świecie i 21 tys. w Polsce). Zajmuje bezapelacyjne pierwsze miejsce w rankingach przyczyn śmierci, znacznie wyprzedzając inne lokalizacje i typy guzów. Duży wzrost liczby zachorowań
w ostatnich dekadach tłumaczy się rozpowszechnieniem palenia papierosów i zanieczyszczeniem środowiska.
Obronę organizmu przed czynnikami rakotwórczymi przedstawił gość honorowy Szkoły, prof. Marek Jakóbisiak z Warszawskiej Akademii Medycznej, immunolog, który od wielu lat bezinteresownie wspiera działania środowiska pneumonologicznego, recenzując prace napływające do Pneumonologii i Alergologii Polskiej oraz na konkurs im. prof. J. Misiewicz. W swoim wykładzie zwrócił uwagę m.in. na karcynogeny zawarte w naszej diecie.
O tym, jak ważny jest udział czynników genetycznych w powstaniu raka płuc, mówiła prof. Ewa Jassem. Sesję zakończył wykład dr Renaty Langfort (IGiChP), przedstawiający nową klasyfikację nowotworów płuca opracowaną przez WHO.
Drugą część konferencji, poświęconą diagnostyce, rozpoczęła dr Dorota Wiszniewska-Rawlik z Centrum Onkologii, która zaprezentowała obrazy radiologiczne w raku płuc. Z kolei wykład dr Jolanty Kunikowskiej z AM dotyczył roli badań scyntygraficznych i PET w diagnostyce tej choroby.
O bronchoskopii – metodzie umożliwiającej pobranie odpowiedniego materiału – mówił dr Dariusz Dziedzic z IGiChP. Wczesne wykrycie zmian nowotworowych stało się możliwe dzięki wprowadzeniu bronchoskopii fluorescen-cyjnej oraz biopsji pod kontrolą wewnątrzoskrzelowej oceny USG. Bronchoskopia to również okazja do po- brania materiału do badania cytologicznego. Doc. Joanna Domagała-Kulawik z AM w Warszawie wskazała walory i ograniczenia tej oceny: pozwala ona szybko rozpoznać raka, ale pojedyncze komórki nie zawsze wystarczają do dokładnego określenia typu nowotworu, co jest podstawą przy wyborze sposobu leczenia. Trzeba też pamiętać, że negatywny wynik badania cytologicznego nie wyklucza raka.
Prof. Roszkowski-Śliż omówił badania przesiewowe służące do wczesnego wykrywania raka płuc. Dotychczasowe próby oceny radiologicznej, cytologicznej czy bronchoskopowej nie spełniły nadziei – nie mogą być wykorzystane do badań przesiewowych. Niestety, brakuje skutecznej metody wczesnego wykrywania tej choroby.
Trzecia sesja dotyczyła leczenia raka płuc. Bez wątpienia najlepsze wyniki daje doszczętny zabieg operacyjny. Prof. Tadeusz Orłowski, konsultant krajowy w dziedzinie torakochirurgii, podkreślał, jak rzadko do chirurga trafia chory we wczesnym stadium choroby. Prof. Roszkowski-Śliż, dyrektor Instytutu Gruźlicy i Chorób Płuc, mówił m.in. na temat oceny stopnia zaawansowania nowotworu, decydującej o wy- borze postępowania terapeutycznego. Kolejny wykład zaś poświęcił chemioterapii raka płuc. Rola tego leczenia jest złożona, gdyż przed operacją stosuje się leczenie indukcyjne. Można podawać leki lub wspomagać je radioterapią. Ale pomimo wprowadzenia leków nowej generacji i coraz większych kosztów przeznaczanych na to leczenie – efekty wciąż są niewielkie.
Uzupełnieniem leczenia chemicznego jest stosowanie napromieniowania. Zagadnienie to przedstawił prof. Jacek Jassem, kierownik Kliniki Onkologii Akademii Medycznej w Gdańsku. Podkreślił, że w świetle obecnego stanu wiedzy radioterapia powinna być częściej stosowana, niż ma to miejsce w polskiej praktyce klinicznej.
Niestety, leczenie przyczynowe raka płuc często kończy się niepowodzeniem i pozo- stają działania paliatywne. Ze względu na dużą wagę tego problemu poświęcono mu całą sesję.
Dr Elżbieta Radzikowska z IGiChP omówiła zespoły paranowotworowe w raku płuc, wskazując, jakie objawy mogą towarzyszyć tej chorobie.
Dr Małgorzata Malec-Milewska z Kliniki Anestezjologii CMKP przedstawiła sposoby zwalczania bólu nowotworowego. W dobie posiadania skutecznych leków przeciwbólowych niepotrzebne cierpienie chorego na raka płuc należy uznać za błąd w sztuce lekarskiej.
O prawach człowieka umierającego mówił ks. prof. Władysław Bołoz z Uniwersytetu Stefana Kardynała Wyszyńskiego. Wspólnie z etykami warto zastanowić się, jak postępować z chorym umierającym, wielu lekarzy bowiem nie jest dostatecznie przygotowanych do tego, jak radzić sobie
w takich sytuacjach. Dzięki stworzeniu specjalności: medycyna paliatywna zwiększa się liczba odpowiednio przygotowanych lekarzy działających
w coraz liczniejszych hospicjach stacjonarnych i domowych. Organizacji opieki paliatywnej chorych na raka dotyczyła wypowiedź dr Aleksandry Ciałkowskiej-Rysz z Katedry Medycyny Paliatywnej w Łodzi.
Stałe poszerzanie wiedzy na temat raka płuc jest niezbędne, gdyż jeszcze przez wiele lat będzie to jeden z najważniejszych problemów zdrowotnych w naszym kraju. Ü

Tadeusz M. ZIELONKA
przewodniczący Warszawsko-Otwockiego Oddziału PTChP

Archiwum

Okręgowa Izba Lekarska w Warszawie im. prof. Jana Nielubowicza