16 marca 2007

Cytologia ostrzega przed rakiem

W przeciwdziałaniu rakowi szyjki macicy jednym z najważniejszych czynników jest aktywny skrining – twierdzi prof. Marek SPACZYŃSKI, ginekolog, koordynator Europejskiego Tygodnia Profilaktyki Raka Szyjki Macicy w Polsce. A prof. Jan KOTARSKI, prezes Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego, dodaje: Rak ten zbiera swoje żniwo przede wszystkim w wyniku zaniedbania.

Badanie cytologiczne jest proste, bezbolesne i bezpłat ne (raz na 3 lata). Wcześnie wykryty rak jest stosunkowo łatwy do wyleczenia. A mimo to większość kobiet lekceważy zalecenia ginekologów i nie poddaje się systematycznym badaniom.
Rak szyjki macicy rozwija się bezobjawowo, większe ryzyko występuje u kobiet wiele razy rodzących, stosujących środki antykoncepcyjne, palących papierosy oraz tych, które przeszły zapalenie pochwy. Główną przyczyną rozwoju tego nowotworu jest zarażenie wirusem HPV. Najwyższe ryzyko zachorowania dotyczy kobiet w wieku 45-49 lat.
Rak szyjki macicy jest główną przyczyną zgonów z powodu nowotworu u kobiet w krajach rozwijających się. Rocznie na świecie umiera 270 tys. kobiet i notuje się 500 tys. nowych przypadków. Doświadczenie wielu krajów Europy Zachodniej i USA wskazuje, że intensywne badania przesiewowe prowadzą do znacznego spadku zachorowań na inwazyjnego raka szyjki, np. w USA w ciągu 23 lat spadek ten wyniósł ok. 37 proc.
W Polsce na raka szyjki macicy umiera codziennie 5 kobiet, ok. 2 tys. rocznie. Zaniedbanie badań cytologicznych lub zbyt późne zgłoszenie się do ginekologa powodują, że aż 60 proc. przypadków rozpoznaje się w drugim lub trzecim stadium zaawansowania nowotworu.
Wirus HPV wywołuje nie tylko raka szyjki macicy, lecz również sromu, prącia i odbytu. Uzupełnieniem programu profilaktycznego są szczepienia przeciwko zarażeniu wirusem HPV (nie rakowi). Przeciwciała utrzymują się ok. 5 lat. Jednakże szczepienie musi poprzedzić badanie cytologiczne wykluczające nowotwór.
Od niedawna działa w kraju Stowarzyszenie na Rzecz Walki z Rakiem Szyjki Macicy „Kwiat Kobiecości”, założone przez kobiety, które pokonały raka. Jego główną animatorką jest Ida Karpińska. Celem stowarzyszenia jest przede wszystkim upowszechnianie wiedzy o chorobie i zachęcanie do aktywnej profilaktyki (patrz: www.kwiatkobiecosci.pl).
W tym roku, w ostatniej dekadzie stycznia, po raz pierwszy był obchodzony Paneuropejski Tydzień Profilaktyki Raka Szyjki Macicy. W Polsce współorganizatorami przedsięwzięcia były: Polskie Towarzystwo Ginekologiczne, Mazowieckie Centrum Zdrowia Publicznego, UNDP (agenda ONZ) oraz kobiece organizacje pozarządowe i środowiska katolickie.
Z doświadczeń przy prowadzeniu badań przesiewowych w wielu krajach wynika, że najbardziej skuteczną formą zmobilizowania kobiet do zrobienia cytologii są imienne zaproszenia z datą i godziną badania. W Polsce badania skriningowe były prowadzone w okolicach Poznania i Małopolsce, przy współpracy z kuriami arcybiskupimi (arcybiskupi Stanisław Gądecki i Franciszek Macharski). Ogłoszenia o terminie badań podane przez proboszczów oraz duszpasterstwa rodzin wydatnie zwiększyły frekwencję. W bieżącym roku badania skriningowe będą prowadzone na Mazowszu w przychodniach lekarzy rodzinnych i ginekologicznych, które podpisały kontrakt z NFZ.
Zdaniem prof. Spaczyńskiego, zapobieganie rakowi szyjki macicy to ogromne zadanie dla ginekologów, nie tylko tych, którzy podejmują się prowadzenia badań profilaktycznych.

mkr

Informacje nt. badań skriningowych można znaleźć na stronach NFZ: www.nfz-warszawa.pl
Akcją kieruje Wojewódzki Ośrodek Koordynujący Aktywny Program Profilaktyki Raka Szyjki Macicy mający siedzibę w Instytucie Onkologii – tel. 022-546-29-64, 546-29-92, 546-29-80; e-mail: wokmaz@coi.waw.pl

Archiwum

Okręgowa Izba Lekarska w Warszawie im. prof. Jana Nielubowicza