24 września 2005

Jak pisać i wymawiać daty

Na opakowaniach żywności widuje się czasem daty ważności, które nic nie znaczą, na przykład: „07.05.12”. Nie wiemy, czy chodzi o dwunastego maja dwa tysiące siódmego roku, czy o siódmego maja dwa tysiące dwunastego. Szczególnie niebezpieczne jest takie datowanie leków. W korespondencji prywatnej można sobie pozwolić na wiele, ale w tekstach oficjalnych, w pracach naukowych i urzędowych, na zaświadczeniach, receptach, etykietach itp. trzeba się trzymać zasad, które zapewniają jednoznaczność zapisu. Za najpoprawniejszy sposób pisania dat z użyciem samych cyfr uważa się wzorzec: „dwucyfrowy numer dnia [kropka] dwucyfrowy numer miesiąca [kropka] czterocyfrowy numer roku”, czyli „dd.mm.rrrr”, np. „01.01.2005” lub
„01. 01. 2000”. Norma ISO 8601-1988 i Polska Norma PN 90/N-01204 zalecają także zapis odwrotny: „2000.01.01” lub „2000. 01. 01”, który stosuje się w tekstach przewidzianych do sortowania. Wymawia się go jednak w kolejności normalnej, poczynając od dnia.
Inaczej jest z datami w tekstach literackich i prywatnych. Redaktorzy literatury pięknej z reguły tępią zapisy cyfrowe. Uważają je za nieeleganckie skróty. Nawet numery lat pisze się wtedy słowami. Grupę tysięcy i setek lat podaje się w mianowniku, np.: „w roku dwa tysiące dwieście dwudziestym drugim”. Jeśli ktoś ma z tym trudności, może się posłużyć sposobem wymawiania lat dwudziestowiecznych: „rok tysiąc dziewięćset dwudziesty”, a nie „tysiąc dziewięćsetny dwudziesty”. Tylko wyrażenie „rok 2000” odmienia się: „w roku dwutysięcznym”.
Kiedy w liście piszemy datę z pełną nazwą miesiąca i (albo) słowem „rok”, podajemy je w dopełniaczu: „3 maja 2005 roku”. Przed jednocyfrowym numerem dnia nie dajemy wówczas zera. Odczytujemy: „trzeciego [dnia] maja dwa tysiące pierwszego roku”, przy czym wyraz „dnia” opuszczamy, chyba że został napisany, np.: „dnia 3 [trzeciego] maja 2005 roku” albo „w dniu 3 [trzecim] maja 2005 r.”, jak to się spotykało jeszcze dwadzieścia lat temu. Dziś piszemy tak tylko na początku zdania. Nie wymawiamy ani nie piszemy wyrazu: „miesiąca”, np. „miesiąca maja”, bo byłby to błąd logiczny (pleonazm). Wiadomo, że maj to miesiąc, nie trzeba tego podkreślać.
Skrót słowa „rok” jest oddzielany od cyfr spacją: „2005 r.”. Człony daty zawierającej wyrazy również oddzielamy tylko spacjami, podobnie jak we wciąż widywanych zapisach, w których nazwa miesiąca jest zastępowana cyfrą rzymską: „3 V 2005” lub „3 V 2005 r.”, albo „3 V 2005 roku”. Ü

Piotr Müldner-Nieckowski
e-mail: pmuldner@bibl.amwaw.edu.pl

Archiwum

Okręgowa Izba Lekarska w Warszawie im. prof. Jana Nielubowicza